Belgische vrijwilliger bij het Oekraiense leger doe5 zn verhaal:
Vlak voor de grens werden we tegengehouden door de Poolse politie, die een wegversperring had opgezet. We moesten de autosnelweg verlaten en verder rijden naar een hotel, ergens te midden van de Poolse velden: dat was een ontmoetingsplek voor strijders die van overal ter wereld naar Oekraïne waren afgezakt. Er liepen ook louche figuren rond, en Amerikanen die allerlei tips gaven over waar we naartoe moesten gaan in Oekraïne. Heel vreemd, dacht ik. Ik ben nooit te weten gekomen wie die mannen precies waren.
“Algauw merkten we wel dat de Oekraïners in de groep heel grof deden tegen de buitenlanders. Sommigen hadden ook een tatoeage van een zwarte zon op hun arm, een neonazistisch symbool. Wanneer de leden van de buitenlandse groep een sigaretje stonden te roken, kwamen ze soms treiterig langs en brachten de Hitlergroet.”
De buitenlanders moesten elke dag putten en greppels graven. De putten dienden voor het vuilnis van de goed zestigkoppige militie: iedere dag weer moest er een hele hoop blikjes, plastic en etensresten onder de grond. De Oekraïners zelf zaten erbij en rookten een sigaretje, of belden met hun vrouw in het Westen. Het was intussen 30 graden Celsius, en in die stikhete zon moest ik elke dag graven.
De basis van Javoriv was het trainingscentrum voor buitenlandse vrijwilligers.
“Ja, en ook daar liepen vreemde figuren rond. Avonturiers, maar ook dubieuze types die een wapen droegen: ze pronkten ermee, filmden zichzelf en deelden de video’s op Instagram. Er waren jongens die een lichte verstandelijke beperking leken te hebben. Heel triest. De commandant was een Oekraïner die een tijdlang in Italië had gewoond en terug naar Lviv was verhuisd.”
Hoelang ben je daar geweest?
“Drie dagen. De eerste dag mochten we rusten. De volgende dag gaven ze ons een militair uniform en een rugzak, en kregen we allerlei lessen over het Oekraïense leger.
“De derde dag schrok ik wakker van een ontploffing. We sliepen op stapelbedden, ik lag boven en vloog bijna tegen het plafond. ‘Put your shoes on!’ riep iemand. ‘Snel!’ Het was één grote chaos, ik wist niet wat er gebeurde.
“Plots hoorden we een fluitend geluid en weer volgde een grote ontploffing. ‘Het zijn de Russen,’ opperde iemand. De wapenopslagplaats was getroffen, ik hoorde de kogels knetteren. De ruiten werden uit de barakken geblazen.
“We renden naar de bossen. Telkens als we een fluitend geluid hoorden, moesten we plat op de grond gaan liggen. Later zou blijken dat er vijftien doden gevallen waren, maar wij – de nieuwkomers – mochten die niet zien. Er waren ook tientallen gewonden. Jacques Martin was één van hen. Hij was getroffen door glasscherven en had een gebroken arm. Hij is naar België teruggekeerd.
“De volgende nacht brachten we in de bossen door. Het was nog winter en dus berekoud. Ik voelde dat ik ziek aan het worden was. En ik was niet de enige: de vorige dagen had ik al veel mensen horen hoesten en niezen. ‘Het coronavirus doet de ronde’, zei iemand. Zeker wisten we dat niet, omdat er geen tests waren. Mondmaskers: idem dito. Er waren wel twee containers waarin mensen werden afgezonderd van wie vermoed werd dat ze besmet waren.”
Heb je je lang in de bossen verscholen?
“Het is bij die ene nacht gebleven. Toen ik me de volgende dag zieker voelde, heb ik beslist om terug te keren naar dat hotel aan de Poolse grens. Ik had al mijn spullen verloren en voelde me ellendig. Ik was zo ziek dat ik in bed moest kruipen. Misschien was ik ook besmet, maar zeker weten kon ik dat dus niet.
“Na drie dagen voelde ik me wat beter, en heb ik gebeld naar de Oekraïense ambassade in Ukkel – ik wist niet wat ik anders moest doen. ‘Ik wil graag terugkeren naar Oekraïne’, zei ik. ‘Hoe kan ik dat het best doen?’ Zij hebben dan contact opgenomen met de basis van Javoriv, waar ze intussen de boel aan het opruimen waren. Daar was het antwoord: ‘We kunnen hem niet gebruiken.’ Ze wilden alleen nog nieuwe buitenlanders mét gevechtservaring.”
IN SCENE GEZET
Dat was blijkbaar een nieuwe richtlijn: op zijn website deelde ook de de Oekraïense ambassade eind maart mee dat alleen buitenlandse vrijwilligers met ervaring welkom waren.
“Dat begrijp ik wel – maar ik zat daar al, hè.
“Ik ben erg boos geworden op de mensen van de ambassade. ‘Ik ben helemaal van Antwerpen naar hier gereisd, 1.500 kilometer ver, om jullie te helpen’, beet ik hen toe. ‘En nu zou ik, na drie dagen in een kazerne, al moeten terugkeren?!’
“Ik ben dan maar op eigen houtje naar de oorlog vertrokken, samen met een Zwitser en een Brit. We besloten om de trein naar Kiev te nemen. Ik had in Het Laatste Nieuws gelezen over Vlad Polyanskiy, een Oekraïner die in België was opgegroeid en intussen in Kiev woonde. Ik stuurde hem een berichtje via sociale media. ‘Ik ken een bataljon waar ook buitenlandse vrijwilligers een opleiding kunnen krijgen’, antwoordde hij. Samen met de Zwitser ben ik naar dat bataljon getrokken. De Brit was al niet meer bij ons.
“De Zwitser werd niet toegelaten: hij blokkeerde telkens als hij veel mensen om zich heen had, en is naar huis teruggekeerd. Ik mocht wel blijven.
“Uiteindelijk heb ik een soort van militaire training gekregen van Britse en Amerikaanse ex-militairen: hoe we een ruimte moesten doorzoeken, hoe we moesten patrouilleren, hoe we moesten reageren als de vijand plots voor ons stond. Maar om nu te zeggen dat ik daar veel van heb opgestoken? Nee.”
Op YouTube circuleert een filmpje van jullie training: jullie zien er vrij professioneel uit, met kalasjnikovs in de aanslag.
“Dat was allemaal geënsceneerd. In werkelijkheid waren er vaak situaties waarin we op de grond moesten gaan liggen en de opleider riep: ‘En, wat moeten jullie nu doen?’ Waarop niemand een kik gaf, natuurlijk, want niemand wist het. Eigenlijk was die opleiding een lachertje.”
In welke groep zat je?
“Het Bratstvobataljon onder leiding van Dmytro Korchynsky, een orthodoxe christen. Hij is ook een extreemrechtse figuur, maar daar hadden wij geen idee van.”
Korchynsky heeft een kwalijke reputatie. Hij noemt zijn groepering ‘de christelijke taliban’ en heeft al opgeroepen tot ‘een heilige oorlog van christenen’.
“Ook dat wisten wij niet. Toen ik later zijn naam opzocht, moest ik even slikken.
“Algauw merkten we wel dat de Oekraïners in de groep heel grof deden tegen de buitenlanders. Sommigen hadden ook een tatoeage van een zwarte zon op hun arm, een neonazistisch symbool. Wanneer de leden van de buitenlandse groep een sigaretje stonden te roken, kwamen ze soms treiterig langs en brachten de Hitlergroet.”
Waren er nog Belgen in de groep van Korchynsky?
“Ja, twee. We waren met ongeveer tien man, de anderen waren Amerikanen, Britten en Fransen.
Ben je lang in Kiev gebleven?
“Vijf weken. De Oekraïense milities beloofden ons iedere dag: ‘Jullie zullen naar het front vertrekken.’ Pas na vijf weken reisden we af naar Barvinkove, nabij Kharkiv. In de verte hoorden we af en toe raketinslagen.
“Ze installeerden ons in een huis, waar we moesten wachten. Waarop, dat was niet helemaal duidelijk. We zaten op 7 kilometer van het front en wilden nu écht met wapens aan de slag. De ene na de andere buitenlander vertrok. Toen ik er genoeg van had, vertrok ik op mijn beurt. Naar een andere groep, aan de andere kant van Barvinkove. Maar daar was de situatie niet veel beter.
De buitenlanders moesten elke dag putten en greppels graven. De putten dienden voor het vuilnis van de goed zestigkoppige militie: iedere dag weer moest er een hele hoop blikjes, plastic en etensresten onder de grond. De Oekraïners zelf zaten erbij en rookten een sigaretje, of belden met hun vrouw in het Westen. Het was intussen 30 graden Celsius, en in die stikhete zon moest ik elke dag graven.
“(toont de binnenkant van zijn hand met genezende blaren) Hier, kijk: mijn handen hebben gewoon opengelegen. Een Canadees die wat Oekraïens sprak, had de Oekraïners tegen elkaar horen zeggen: ‘Laat hen maar graven, dan hoeven wij dat niet meer te doen.’”
De greppels dienden wellicht wél voor militaire doeleinden.
“Dat vertelde de commandant me, ja: ‘Voor wanneer de Russen naderen.’ Maar ik moest wel spitten in keiharde grond met dikke stenen. En soms waren ze bijzonder brutaal. Op een dag zei de commandant tegen mij en nog een andere jongen, terwijl we even aan het rusten waren: ‘Opstaan! Graven!’ Hij liet ons voor zich uit lopen terwijl hij zijn kalasjnikov uitdagend liep te laden. Het was verschrikkelijk eng.
“Eén keer wilden ze me zelfs een mijnenveld insturen. Er hing een bordje met een doodskop en het Oekraïense woord voor ‘mijnen’ – ik kon het lezen dankzij Google Translate. Toen heb ik geprotesteerd. ‘Als ik hier een been verlies of doodga, hoe zullen jullie dat dan uitleggen aan België?!’ riep ik tegen de commandant.”
Je hebt een lange mail gestuurd naar premier Alexander De Croo om je beklag te doen over de situatie in Oekraïne.
“Ik wilde vooral duidelijk maken dat de chaos enorm is in Oekraïne. Ze roepen buitenlanders op om naar daar te gaan, maar er is geen organisatie, niets. Iedereen doet maar wat.
“Ik wilde Alexander De Croo ook om hulp vragen omdat Chris De Bast al een tijd vermist is. Chris is een jongen die ik in Javoriv heb leren kennen. Na de Russische raketaanval vertrok hij naar de Poolse grens. ‘De batterij van mijn telefoon is bijna leeg’, zei hij. ‘Ik zal hem afzetten en in Polen weer aanzetten om jullie te bellen.’ Maar hij heeft niet meer gebeld. Op zijn Belgische nummer is hij niet bereikbaar en zijn Oekraïense nummer bestaat niet meer. We weten niet of hij nog leeft.
“Ik heb nooit antwoord gekregen van de premier.”
https://www.demorgen.be/nieuws/ieder...zijn~b3e2f654/