[Piero]

De filosofie van de Verliichting noemt men wel eens de religie van de rede. De wezenlijke eigenschappen daarvan zijn rationaliteit en universaliteit. Verlichtingsfilosofen verwierpen daarom openbaringsreligies omdat deze irrationeel zijn en verdeelheid veroorzaken en onderwerping aan willekeurige regels. Wikipedia: Voor Immanuel Kant waren de religie van de rede en de openbaringsreligie twee wegen die naar hetzelfde doel leidden: de erkenning van al onze ethische plichten als goddelijke geboden. Hij zag het een en ander over het hoord. ...

Een van de belangrijkste figuren van de Verlichting was Denis Diderot (Langres, 5 oktober[1] 1713 – Parijs, 31 juli 1784). Hij was (toneel-)schrijver, kunstcriticus, radicaal filosoof, en redacteur van de eerste franse Encyclopédie. Hij had te kampen met censuur, boekverbrandingen, gevangenschap en publicatieverboden. Maar hij had goede vrienden, ook filosofen, en beschermers. Zie wikipedia.

Mij intrigeerde vooral het volgende:
"Zijn neiging om contraire posities in te nemen bleek uit de wijze waarop hij als opposant van de verdediger van de religie van de rede, de positie van de openbaring en daaruit voortvloeiende mogelijkheden innam." Hoe Diderot die positie verdedigde weet ik niet, maar ik kan mij daarbij wel iets voorstellen.

Ik denk aan Handelingen 10, de bekering van Cornelius de romeinse hoofdman met zijn gezin en vrienden. Aan Cornelius verscheen een engel die hem adviseerde om iemand naar Joppe te sturen om Petrus te vragen mee te komen naar Caesarea om Cornelius c.s. 'te bekeren'. En Petrus droomde dat er een laken uit de hemel daalde met daarin oneine dieren, terwijl een stem sprak neem en eet. Zo kwam Petrus ertoe om zijn religieuze afkeer van niet-joden te overwinnen. Dat was voor christelijke joden het einde van hun positie als uitverkoren volk. Het christendom was universeel geldend en de enige mogelijkheid voor gelovige joden om zich 'te bevrijden van de Wet met haar 'instellingen'. Na deze "openbaringen" echt of verzonnen, konden christenen zich vermengen met de natiën'. Deze "radicale verlichting" leidde tot ernstige conflicten onder joden.