[Samuray]

Hier is nuancering op zijn plaats.

Turkse versie van ‘De brug’was eindredactioneel ongeluk
(bron: Volkskrant 21 april 2004)

Köprü was niet letterlijk de vertaling van De brug, zo bleek onlangs. De fout lag niet bij Geert Mak, liet hij vorige week weten. Bij wie dan wel?
Henk Kraima legt uit.

Een CPNB-persbericht over de constructiefout van Köprü, de Turkstalige editie van Geert Maks Boekenweekgeschenk, heeft geleid tot veel onjuiste berichtgeving in de media, waaronder artikelen in NRC Handelsblad (7 april) en van Paul Lieben (Forum, 13 april). Daarom een reconstructie.

Medio november leest de Stichting CPNB, organisator van de Boekenweek en uitgever van het Boekenweekgeschenk, het manuscript van De brug.We zijn enthousiast en het plan rijpt om al tijdens de Boekenweek te beschikken over een Turkstalige editie. Turkse Nederlanders en Turken kunnen dan toch de dialoog aangaan over de inhoud van het boek. De Nederlandse uitgever van Geert Mak, Atlas, die de vertaalcontracten voor hem regelt, vindt een Turkse uitgeverij die deze spoedklus wil klaren. De CPNB bespreekt in december met de Turkse uitgeverij de mogelijkheid een deel van de oplage te importeren, opdat het boek tijdens de Boekenweek verkrijgbaar is in de Nederlandse boekwinkel.

Medio januari laat de vertaler weten dat in De brug zinnen staan die in Turkije tot juridische problemen kunnen leiden. De Turkse uitgever vraagt de vertaler die zinnen te inventariseren en voorstellen te doen voor alternatieven, ter voorbereiding op het gesprek met uitgeverij Atlas. Geert Mak, Atlas en de CPNB zeggen meteen dat zij alleen verder willen als de vertaling in het Turks een letterlijke versie is van het Nederlandse origineel. De Turkse uitgeverij vraagt bedenktijd. (Ter verduidelijking: dit speelt in de week dat de journalist Hrant Dink in Istanbul werd vermoord.)

Omdat de Boekenweek nadert, besluit de CPNB haar eigen weg te gaan. Atlas en Geert Mak gaan akkoord met het voorstel van de CPNB om in Nederland in eigen beheer een Turkse vertaling uit te brengen. Er kunnen 20 duizend exemplaren worden gedrukt, die worden aangeboden door de Nederlandse boekwinkels aan klanten die recht hebben op een Boekenweekgeschenk.
Op 6 februari presenteert de CPNB haar Turkstalige editie op de persbijeenkomst over de Boekenweek.

Op de laatste dag van de Boekenweek bereikt de CPNB het bericht dat de Turkse tekst in het door haar uitgegeven boek broddelwerk is. Er zijn – blijkt achteraf – door de eindredactie verschillende werkdocumenten samengevoegd, waarbij onder andere delen van de teksten uit de ‘praatversies’ in de definitieve tekst zijn gekomen.
Met het schaamrood op de kaken besluiten we tot een totale inruilactie. Iedere bezitter van Köprü wordt in advertenties in NRC, De Telegraaf en de Volkskrant de mogelijkheid geboden zijn boek om te ruilen voor een correct samengesteld boek.

Dit is het verhaal. Dat Turkije een probleem heeft met de vrije meningsuiting is met het rumoer rondom Orhan Pamuk en de dood van Dink genoegzaam bekend. Stel dat aan de orde, steeds maar weer.
Maar gebruik niet een productiefout bij een boek om de suggestie te wekken dat van De brug een door Turkije afgedwongen gekuiste versie in omloop is gebracht.

Henk Kraima is CPNB-directeur. Zie ook de rubriek van de Ombudsman.

----
Betreffende "censuring" uitgave in Nederland hebben ze zelf door hun redactionele fouten veroorzaakt. Turkije heeft er niks mee te maken. Ze kunnen uitgeven wat ze willen in Nederland. In Turkije zelf is dat een andere verhaal. Daar hebben ze andere regels over wat je wel en niet mag beweren over betreffende zaken.