[orfeus5412]

Betaalt België een prijs als het Migratiepact wordt afgeschoten?
Als België het migratiepact weigert te onderschrijven, is dat een breuk met een diplomatieke traditie van 70 jaar. Zo'n opstelling kost ons land zo goed als zeker prestige en invloed in de VN-familie. Maar als de regering voorbehoud zou maken bij de tekst via een bijzondere verklaring zou dat absoluut geen primeur zijn.

Minister van Staat en gewezen NAVO-secretaris-generaal Willy Claes windt er geen doekjes om. "Als België het VN-migratiepact niet zou goedkeuren, zou dat ons land geweldig veel prestige kosten op het internationale toneel, en zeker bij de VN." Claes wijst er op dat de Belgische diplomatie geen steen onberoerd heeft gelaten om een zitje te bemachtigen in de VN-Veiligheidsraad. Daarvoor was de steun van ontwikkelingslanden onontbeerlijk. Net op het moment dat we in de Veiligheidsraad onze intrede zullen doen, in januari, zullen we een belangrijk VN-verdrag de rug hebben toegekeerd. "Dat zal ons niet in dank worden afgenomen."

Professor Internationaal Recht en VN-kenner Jan Wouters beaamt dat. "Vooral omdat we ons twee jaar lang geëngageerd hebben om mee te onderhandelen. Dat we dan nu aan het eind van de rit onze kar keren, zal slecht vallen." Bovendien had ons land volgens Wouters de reputatie van een bruggenbouwer met het zuiden; dat imago zou een stevige deuk oplopen. "Het kan ook de Belgische kansen ondermijnen als we in de toekomst topfuncties nastreven in internationale instellingen. Daar heb je vaak de steun van ontwikkelingslanden voor nodig, en dat kan moeilijker worden."

Voorbehoudsmiddelen
Toch is het volgens Jan Wouters niet zo uitzonderlijk dat landen zich afzijdig houden van bepaalde VN-verdragen of verklaringen en weigeren die te onderschrijven. Zo was er het Internationaal Verdrag ter Bescherming van alle arbeidsmigranten en hun gezinsleden, dat in 1990 in de Algemene Vergadering van de VN werd aanvaard. Geen enkel belangrijk immigratieland - en dus ook België niet - heeft dat verdrag onderschreven. Er wordt ook onderhandeld over een verdrag over de verantwoordelijkheid van ondernemingen inzake mensenrechten - en ook daar houdt Europa de boot af. Alleen zijn de bezwaren in die gevallen veel vroeger kenbaar gemaakt, en niet op het einde van het parcours.

Om de val van de federale regering te voorkomen, spelen premier en ministers nu ook met het idee van een 'interpretatieve verklaring'. Die laat toe om expliciet voorbehoud te formuleren bij een aantal bepalingen of bij de afdwingbaarheid ervan. Zoiets is volgens Jan Wouters schering en inslag.

België heeft dat al gedaan bij meerdere verdragen, onder meer bij het belangrijke Kinderrechtenverdrag. En België is lang niet het enige land om dat te doen. De praktijk is zo wijdverbreid dat er soms in een verdragstekst wordt vermeld dat het niet mag. Dat gebeurde in het Klimaatakkoord van Parijs - om te vermijden dat heel wat staten een resem aan uitzonderingen en voorbehoudsbepalingen aan dat akkoord zouden vastbreien. Want teveel voorbehoud dreigt een verdrag vanzelfsprekend uit te hollen.

Onthouding?
Ook al is het Global Compact on Migration geen echt verdrag, een interpretatieve verklaring zou ook nu een uitweg kunnen bieden uit de politieke crisis. Dat erkennen zowel Willy Claes als Jan Wouters. Een andere "middenweg" zou volgens Wouters een onthouding kunnen zijn tijdens de stemming over het pact in de Algemene Vergadering van de VN. Want ook al moest de conferentie van Marrakesh de diplomatieke hoogmis worden om het pact plechtig te celebreren, de formele stemming vindt in New York plaats. In theorie kan ons land zich daar onthouden, wat nog altijd iets anders is dan tegen stemmen. In dat geval lijkt het logisch dat er ook geen ministers naar Marrakesh gaan, want de aanwezigheid daar zal toch als een goedkeuring gepercipieerd worden.

Precedent of keerpunt?
Zelfs bij een onthouding zal België bij heel wat landen in het zuiden een slechte beurt maken, denkt Wouters. En volgens Willy Claes breken we met een diplomatieke traditie van 70 jaar als we het Migratiepact niet blijven steunen. Voor het kleine land België stond de koers en de keuze voor het multilateraal overleg altijd buiten kijf. Daar nu van afwijken zou een keerpunt van formaat zijn.

Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) verantwoordt de plots gegroeide twijfels door te verwijzen naar het gewijzigde standpunt van Oostenrijk - momenteel voorzitter van de Europese Unie. Volgens Francken heeft Oostenrijk namens de EU onderhandeld, en nu pas recent bezwaren geopperd. Claes vindt dat "geen ernstig argument". Oostenrijk was pas voorzitter vanaf 1 juli, nauwelijks enkele weken voor de finale tekst van het Migratiepact werd afgehamerd. Volgens Claes had Oostenrijk trouwens helemaal geen mandaat om namens Europa te onderhandelen.

Het heftige debat over het pact wijst alleszins op een enorme verandering in de tijdsgeest. Gestimuleerd door de America First-opstelling van de regering-Trump, heeft ook in Europa het nationalisme de wind in de zeilen. Soevereiniteit is heilig, multilaterale afspraken zijn verdacht. Amper drie jaar geleden werd het Klimaatakkoord van Parijs breed gedragen goedgekeurd. Intussen is Trump daar uit gestapt. Je kan je afvragen of dat akkoord in 2018 nog zo makkelijk zou aanvaard zijn. "Wellicht niet", denkt Jan Wouters. Ook Willy Claes ziet in de huidige heisa een signaal dat het VN-systeem in het defensief wordt gedrongen.

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/11...70-jaar-diplo/