[Johan C.]

Interview
Even verwijlen bij Luc Versteylen
Gesprek met de donkergroenste der groenen
Auteur(s): Carl Van Dijck & Dirk Bollen
Vrijbuiter!: Nummer 17
Datum: 06-04-2002
In het kader van de maatschappelijke onthaasting zijn we – Carl en Bolle, de door Heer Hoofdredacteur uitgezonden sterreporters- al ruim een kwartier te laat wanneer we in het avondlijke duister eindelijk het Xaveriuscollege in Borgerhout vinden. Luc Versteylen staat ons in de deuropening op te wachten. Via een reeks gangen en liften, met onderweg een tussenstop om ons -en zichzelf- van bier te voorzien (deze pater ként zijn wereld - en ons) belanden we in zijn werkkamer. Op de tafel ligt een gespreksvoorbereiding. Niet voor ons interview: wel voor een gesprek dat Versteylen eerder die avond had met de kardinaal. "Ja, dat doen we zo een paar keer per jaar. Die mens wil ook eens lachen, he!"

Om het gesprek te openen leest Carl het colofon voor dat zich op de binnenkaft van elke Vrijbuiter! bevindt. En dat reikt heel wat gespreksstof aan, zo blijkt…
Amai, dat is Helaba hé. Die principes komen overeen met die van ons. Ah ja… maar er staan wel veel vreemdstammige woorden in… subsidiariteit bijvoorbeeld. Weet ge, ik dacht vroeger eigenlijk dat jullie Vlaams Blok Jongeren waren of zoiets in die aard.

Dat wordt wel meer over ons gezegd…. Vlaams Blok Jongeren zijn we zéker niet. Maar we zien onszelf wel als een deel van de Vlaamse Beweging.
Ja, die Vlaamse Beweging is nog moeilijk te schatten hé? Is dat Bourgeois, is dat Anciaux, is dat Annemans, allé, ‘t zijn alledrie Vlamingen en ‘t is voor ons gewone Vlamingen (lacht) nogal moeilijk om dat te weten… Maar ik heb heel veel vertrouwen in jullie. Vorige keer in den Doel (Luc Versteylen was te gast bij de openingsreceptie in ‘De Doolen’ dit jaar) hebt ge een hele goeie indruk op mij gemaakt. Geen verbittering, geen afkeer, wat ge té veel vindt tegenwoordig. Ge maakt een frisse indruk en daarom, toen ge vroeg om eens te komen spreken, heb ik direct gezegd: ja dat wil ik gerust eens doen.

Nu we het over de Vlaamse Beweging hebben: is identiteit een begrip dat voor u belangrijk is?
Ik versta dat niet goed, hé, hebt ge daar geen Vlaams woord voor? Eigenheid?

Ja
Da’s mooier , niet? Eigenheid, ja. Maar ik heb zo mijn manier om Vlaming te zijn. Ik hou heel veel van mijn taal, van mijn vader- en moedertaal. En ik heb gedurende 75 jaar heel zelden moeilijke woorden gebruikt. Ik probeer altijd het Vlaamse ervan te vinden. Mag ik voorbeelden geven? Ik ging zo eens spreken in Nederland. En de opmerking die ik daar kreeg was dat ‘die Belgen’ alles zo gewoon zeggen. "Want weet je wat 'de Belgen' zeggen tegen iemand waar ze van houden? Ze zeggen daar ‘lief’ tegen." Ik antwoordde: "Dat doen we al van in de middeleeuwen, wat is daar nu gek aan? Wat zeggen jullie daar dan tegen?" "Nou, partner", antwoordden ze. Wel dat is een voorbeeld van de veramerikanisering. Tegen het Frans hebben we altijd gevochten, maar de veramerikanisering van onze terminologie (woordenschat, Luk!) daar ligt blijkbaar niemand wakker van… Zij hebben ‘een relatie (vanuit het Frans of Latijn) met een partner’ (Engels, Amerikaans). In plaats van te zeggen: "ik zie mijn lief graag". Dat is één manier om Vlaming te zijn, namelijk door van je taal te houden.

Een voorbeeld op een ander gebied. Ik heb ooit een Vrije Tribune geschreven voor de Standaard en daarbij De Post op haar nummer gezet. Dat was toen dat de postnummers verplicht werden en in de plaats kwamen van al die mooie namen van dorpen en gehuchten. Wat een prachtige namen dat dat zijn. In de streek van Zottegem, bijvoorbeeld: Godveerdegem en zo…, al die namen zijn wég. En in Brussel: Sint Joost ten Node, Nederoverheembeek, nu allemaal Brussel. . Of in Brugge: Sint Andries, Sinte Kruis,… dat wordt nu allemaal Brugge genoemd. Dat gaat nu over taal, maar evenzeer over eigenheid.

Ik vind het wel belangrijk, met al de kritiek die we er op hebben, dat we in België wonen. M�*�*r met behoud van eigenheid. Ook financiële eigenheid, ook ideologische eigenheid. Hoe wij ons onderwijs inrichten, daar moeten de Walen zich niet mee bemoeien. Allez, waarom hebben wij in Vlaanderen niet genoeg fietspaden? Omdat er in Wallonië bergen zijn. Zij hebben geen fietspaden nodig omdat ze ginder niet fietsen. Hetzij de wielertoeristen misschien, maar er gaat geen enkel kind naar school met de fiets. En dat is heel erg: een valse pariteit die kinderlevens kost. Letterlijk.

Waarom vindt u het dan toch belangrijk om in België te wonen?
Wat als Vlaanderen apart zou zijn?… En Brussel dan? Wat moet dat dan worden? Ik ben heel sterk voor de Bretoenen of de Basken, dat die over de grenzen heen een territoriaal afgebakend volk zouden kunnen zijn. Maar in een groter, puur administratief geheel... Wat betekent het koning-dom nog? ‘t Is goed dat ‘t er is, hoewel,... ik bedoel… (aarzelt) Ik moet zeggen, ik spreek hier nu de eerste keer over en heb er nooit veel over nagedacht. Ik vind het heel belangrijk dat volkeren hun eigenheid hebben. Vooral omdat die eigenheid bijna niet meer bestaat. Die jonge gasten, wat kan hen Vlaanderen schelen? Die zitten in Polynesië, die doen uitwisseling met Japan, die spreken allemaal Engels. In die mate dat alles geïnternationaliseerd wordt, verwereldlijkt in de letterlijke zin. Daarom juist moeten wij onze eigenheid bewaren, moeten we onze geschiedenis kennen en mogen we er ook heel fier op zijn.

U was één van de stichters van Agalev. Herkent u zich op dit moment nog in die partij?
Zij herkennen zich in mij niet meer. Zij zetten zich af van de oorsprong en dat heeft pijn gedaan. Ik vind het stom. Ik vind het electoraal stom. We haalden in Borgerhout 11 procent, in die tijd, in één keer. En nu bestaat het hier niet meer. Niemand kent Agalev nog. We zijn het volk kwijt, het gewone volk.

Mieke (Luks trouwe vriendin - nvdr) woont het langst in een bepaalde straat in Borgerhout. Zij woont er 65 jaar, vanaf haar geboorte, en dat heeft men 2 jaar geleden gevierd. Kinderen op straat en wat nog allemaal. Awel, daar stonden de meest extreme Vlamingen naast Marokkaanse kinderen en die hebben evengoed in hun handen geklapt. Dat bedoel ik nu, het overeen komen. En daarna maakten ze weer ruzie.

Agalev was indertijd heel bang dat we met Helaba met een eigen lijst zouden opkomen. Want dan zouden we veel stemmen hebben gehaald. Gewoon door op te komen met die principes van in ‘t begin: soberheid, samenhorigheid en stilte. En van de mensen houden onder alle verschillen heen. Ik heb echt geaarzeld, maar ge kunt niet tweemaal een partij stichten.

Waarom niet?
Nee, ik vind het beter van Agalev terug naar zijn oorsprong te brengen. Dat staat in mijn nieuwe boek: was Agalev Agalev gebleven zoals het oorspronkelijk was dan zou het Vlaams Blok zeker niet zo groot geworden zijn.

En d�*�*r moeten wij opnieuw naartoe met Agalev . Agalev zit op te 'linkse' thema’s. Wij hebben, reeds lang gevraagd om kinderen die sterven in de moederschoot om die te erkennen, hen een naam te geven, te begraven. En niet zoals hier in Antwerpen, drie weken geleden nog, waarbij een kind van 4 maand meegegeven wordt met het ziekenhuisafval. Wat een gruwelijke dingen. Die vrouw heeft het toch vier maand gedragen. Geef die kinderen een naam en spreekt niet van doodgeboren maar van voorbarig overleden. Voorbarig overleden! Dat is toch een heel mooi Vlaams woord hé. En ‘t is nog letterlijk juist ook. Maar dat was voor Agalev geen politiek thema.

Of nog: sommige kinderen dragen een derde van hun eigen gewicht naar school aan boeken. Dat bedoel ik net:die zachte maar net héél belangrijke politieke thema’s, dat zou Agalev meer moeten doen.

Wat is eigenlijk de grondslag van Helaba?
De Helaba beweging heeft de bedoeling mensen bijeen te brengen onder alle verschillen heen. Onder! Terwijl ze in de oppervlakte of in de pers soms heel fel tegenover mekaar staan, maar als ‘t er op aankomt…

Als ze een kind van iemand van ‘t Vlaams Blok doodrijden en de vader vraagt aan mij om de begrafenis te doen, dan hoort ge achteraf dat heel die kerk vol Vlaams Blokkers zat. Wat kan mij dat nu schelen? Ik wist dat niet eens. Al is de vader dan gemeenteraadslid van het Vlaams Blok, hij blijft een vader met verdriet. En ik was blij dat ze mij vroegen, terwijl ze toch goed weten dat ik ne groene ben. Dat bedoel ik met mensen bijeen brengen onder alle verschillen. Toen ze ‘ns brand hebben gesticht in de boekhandel van AMADA (de huidige PvdA -nvdr) dan zijn we naar Kris Merckx geweest om te zeggen dat we dat erg vonden. Toen werd er gezegd: maar dat zijn toch communisten. En 5 jaar geleden toen ‘De leeuw van Vlaanderen’ werd kapotgeslagen zijn we naar de herbergier Ivo Collier gegaan om te zeggen dat we dat erg vonden. ‘s Anderendaags in koeienletters in de krant: groenen zondigen tegen cordon sanitaire. Maar ze hadden die man zijn café kapot geslagen! Dat doet ge toch niet.

Dat is Vlaming zijn, voor mij. Dat ge van uw eigen volk houdt, van uw eigen mensen. Ook al spreken ze een andere taal. Met Helaba willen we een beweging op gang brengen om de goei mensen bij te houden. Dus mensen, die niet met de wereld mee doen, die echt willen zeggen, kom laat ons van onze stad houden, laat ons van ons volk houden, laat ons van onze taal houden,… Niet meer van onze godsdienst, dat is gedaan, maar de dingen die we nog gemeenschappelijk hebben. Laat ons van onze kinderen houden, laat ons ze niet meer doodrijden, laat ons zorgen dat ze niet aan de drugs geraken,…

Als er iets ergs gebeurt en de mensen vragen eerst aan elkaar: zeg, zijt ge wel op de IJzerbedevaart geweest; koopt gij uw gerief wel in de Wereldwinkel? Die houding is volgens mij de oorzaak van de haat, van het kwaad. Zo verklaar ik dat. Dat men niet meer direct naar het houden van de mensen gaat, naar het graag zien van mekaar en het willen helpen van de mensen.

U bent zelf sterk bezig met rituelen rond sterven. In onze eigen Vrijbuiterkring hebben wij nu ondervonden hoe belangrijk dat is.
Wat ik ontdekt heb, dat is de gemakkelijkheidsmaffia. Het gaat over Amerikanen die onze begrafenisondernemers opkopen en die doen hoe langer hoe minder voor hoe langer hoe meer geld. Ze dragen niet meer, ze begraven niet meer en het zinken van de kist wordt niet meer gedaan. Men laat de kist gewoon achter. Dat dragen is belangrijk voor het rouwproces. Een kind wordt gedragen voor het geboren wordt . Een mens wordt gedragen tot aan zijn sterven.

Maar vanuit Amerika zeggen ze als liefdeloze pure kapitalisten over West Europa: dat is een ideale markt, want ze zijn oud en ze hebben geld, daar valt wat te verdienen. Dat is de Service Corporation uit Houston, we kennen die mannen. Zij kopen de ene na de andere begrafenisondernemer op. En zij dragen niet meer, want dat kost teveel geld, ze rijden de kist op wieltjes. Daarvoor heeft men maar één persoon nodig, terwijl het toch even veel geld kost. Maar de eerbied gaat weg. En daar tegen in gaan, dat is een Vlaamse aard. Da ‘s weer iets Vlaams: wij dragen onze doden en begraven ze . En dan heb ik met Helaba alle gemeenten aangeschreven, 310 in totaal. Er zijn er maar 30 in Vlaanderen waar nog begraven wordt, waar het begraven, waar het neerlaten van de kist nog bevorderd wordt. Er zijn er gelovig ik 60 waar men het duldt op speciale vraag. En héél veel die het verbieden, onder invloed van de Amerikanen.

En nu, en ik zeg dit met enige fierheid, heeft Houston zich teruggetrokken. Uit Vlaanderen wel te verstaan, niet uit Nederland, niet uit Wallonië, niet uit Frankrijk, maar uit Vlaanderen. Alleen uit Vlaanderen. Waarom? Omdat hier een bewustzijnsactie bezig is. En dat, dat is nu weer Vlaming zijn.

Hoe belangrijk is religie voor een samenleving?
Als ze die niet heeft gaat ze dood. Maar het mag geen godsdienst worden. De ergste oorlogen zijn godsdienstoorlogen. In Viersel hebben wij de gewoonte om mekaar de hand te geven tijdens de maaltijd. Religie dat is die hand geven, religie is die zegening. Maar als ik veel kruisen begin te maken of pottekes begin open te maken, en veel kaarsen brandt. Ja dan wordt dat godsdienst. En van ‘t ogenblik dat dat godsdienst wordt, wordt dat oorlog. Kijk maar wat er in Palestina gebeurt.

Dus religie is heel belangrijk... Maar ik noem het liever verbondenheid want religie komt van het Latijn. Jongeren die op hun 12, 14 jaar zeggen: mijn kindertijd is voorbij, er moet iets met mij gebeuren. Daar heeft de godsdienst de plechtige communie van gemaakt; het vormsel, wat een consumptiefeest van jewelste is geworden. Awel ja, dat is godsdienst. En dan hebt ge de vrijzinnigen, die moeten hun jeugdfeest krijgen, dat is dan tegen elkaar in. De zegening die wij in Viersel aan 14-jarigen geven, is voor iedereen gelijk. Dus religie is heel belangrijk.

(op dit moment vindt Carl het moment gekomen om een belangrijke bekentenis te doen) Ja Viersel, ik ben er al eens een keer (Luc kijkt blij verrast op)... euh, langsgereden.
Ah, gij zijt ook een kroongetuige. Dat zijn diegenen die vanop het terras van de Kroon alles van de brouwerij afweten maar er nooit zijn geweest.

Ahum, als we even terugkijken naar ons colofon in Vrijbuiter!...
Ik vind dat héél mooi trouwens.

We hebben het daar onder andere over het steeds dollerdraaiend economisch bestel dat zo groots en omvattend is dat je soms de indruk krijgt dat er niets meer tegen te beginnen is.
Ik heb het daarnet gehad over die begrafenisondernemers. Ik kan u nog een ander voorbeeld geven van 20 jaar geleden: Coca Cola. Die hebben kaarten van hun markt waar ze het meest verkopen. Wel, in 1980- 82 hebben ze Vlaanderen geschrapt. Vlaanderen, niet Nederland, Wallonië of Frankrijk. Maar Vlaanderen omdat wij, ik en anderen, zijn gaan preken tegen cola-automaten op de scholen. Cola is een drug (‘Cola is de vijand’ zou Iwein Denyn zeggen-nvdr). Geef een 6 of 8 jarige een cola en je maakt er een verslaafde van. En ik vond het dan erg dat veel scholen drugdealers van hun eigen kinderen waren. Honderden scholen hebben getekend, en gezegd: wij willen wel water in overvloed, maar we verkopen geen Amerikaanse brol meer. Da’s den tweede keer dat we het groot kapitaal efficiënt hebben bestreden vanuit Vlaanderen. En dat doet deugd!

Helaba is maar een kleine groep. Maar het zijn altijd minderheden die het halen, altijd kleine minderheden. Het duwvaart kanaal bijvoorbeeld, ligt er toch niet. Of neem nu Doel, dat zijn toch maar allemaal gewone mensen (hoewel dit een kwalificatie is die we niet zomaar aan onze Heer Hoofdredacteur zouden toedichten, besluiten we hier niet verder op in te gaan-nvdr). Gewone mensen die de 3e grootse haven van de wereld tegenhouden… En op een heel andere manier dan Kris Merckx, he, die geen vriend is maar wel een kameraad. Want ik vraag me af hoe ge vanuit zo’n visie het kapitaal kunt bevechten? Ge moet het kapitaal bevechten met spel, humor en verbeelding, wat jullie ook zeggen. Ge moet ze bestrijden met de middelen die ze zelf niet hebben.

Dat is schoon gezegd.
De fietssluizen, de oranje vakken voor fietsers op het kruispunt, die er nu overal liggen, daar heb ik 20 dagen voor in ‘t gevang gezeten. Waarvan 18 dagen in hongerstaking om dat van De Croo gedaan te krijgen. Dat was in 1983 toen niemand aan fietsers dacht. Dat is het juist: de globalisering is bang van bewustwording en van bewustmaking. Niet van betogingen, dat kennen ze. En ook niet van tegengeweld. Dat is een oefening voor de rijkswacht.

Ik zie de tijd momenteel zeer slecht in maar tegelijkertijd hoopvol. Allé, jullie zijn er de beste voorbeelden van. Ik bedoel: niet de besten (lacht) maar wel een van de voorbeelden ervan. Jullie doen dat toch maar: opkomen voor dat soort beschaving. Of met andere woorden: opkomen voor dé beschaving, tegen de ontmenselijking. Ik ben blij dat ik jullie heb leren kennen. Want nu heb ik vandaag twéé interessante gesprekken gehad: eentje met jullie en eentje met de kardinaal.

Doe hem de groeten van ons.