Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door geert van hout
Hieronder een reactie op de vrije tribune van Peter De Graeve in De Standaard ( 'Staat van ontbinding', 6 oktober 2008). Is eerder verschenen op mijn blog, waar je ook de tekst van De Graeve vindt.
Misschien een goeie insteek voor een democratie.nu-draad over het democratisch gehalte van de EU... |
Montesquieu verhaalt over scheiding van machten. Het gaat vooral om de verhouding tussen uitvoerende macht en wetgevende macht. De uitvoerende macht in de vorm van de Commissie is vrijwel onafhankelijk van het Europees Parlement. En de controlerende/wetgevende macht kan in het geval van het medebeslissingsrecht worden opgevat als gedeeld door Parlement en door Raad van Ministers. Dat is vergelijkbaar met een tweekamerstelsel zoals dat in veel parlementaire stelsels geldt. Er is daar een kamer met een volksvertegenwoordiging van rechtstreeks door de burgers verkozenen en er is een vertegenwoordiging van representanten van deelstaten, provincies, departementen en wat dies meer zij.
In feite is het systeem in de EU democratischer dan in de lidstaten zelf. Daar steunt de regering meestal op een meerderheid in het parlement. Voor de regeringsvorming wordt dan vaak ook nog een regeerakkoord opgesteld dat de beleidsmogelijkheden vrij nauw omschrijft. Het komt er op neer dat de regering bepaalt en dat de parlementsleden er als stemvee bijzitten. De oppositie stemt tegen, maar heeft geen meerderheid en de regeringspartijen steunen hun regering. Dat leidt vaak tot slechte wetgeving, ook in technische zin. De wetgeving is de wil van de regeringspartijen zonder kritische vraag naar de uitvoerbaarheid ervan.
In de EU dwingt het systeem de van het Parlement onafhankelijke Commissie ertoe goede voorstellen te formuleren. Slechts dan heeft die kans voorstellen door Parlement en Raad te loodsen. Het is dat de besluitvorming in de Raad met QMV en unanimiteit niet goed werkt. En het is dat de Europese Raad met zijn beslissingen door die structuur van Commissie, Parlement en Raad heenfietst. Anders zou vanuit democratisch oogpunt, vanuit de gedachtegang van Montesquieu, de EU prima functioneren. De structuur van de EU, hoewel veel bekritiseerd, is nog niet zo slecht. Het is vooral de goede uitwerking die eraan schort.
Een verbetering zou verder nog zijn de voorzitter van de Commissie door de Europese burgers te laten kiezen, als een echte president, bijvoorbeeld middels een stelsel van kiesmannen zoals in de Verenigde Staten. Hij zou voor de burgers symbool staan voor de democratische EU waarin zij zelf duidelijk een keuze kunnen maken.