Zeer interessant onderwerp. Het heeft mij ook al veel beziggehouden. (Over het algemeen vind ik langetermijnproblemen de interessantste materie in de politieke discussie.) Zo zie ik het:
Bij een (bijna) volledig geautomatiseerd productieproces moeten we hoe dan ook naar een economie waarbij de automatisch geproduceerde goederen (voor een groot deel) over de bevolking verdeeld worden en niet naar de 'eigenaar' gaan.
Dat we in een vrijemarkteconomie geen werkloosheid van 100% kunnen slikken, dat begrijpt iedereen. En je hoeft geen communist te zijn om de morele wet te hanteren dat we moeilijk al die werklozen kunnen laten sterven.
Ik ben er omwille van het automatisatievraagstuk van overtuigd dat we minstens een gemengde economie nodig hebben die naar de socialistische kant dient te worden opgeschoven naarmate de tijd (en automatisatie) vordert. De productiviteitsstijging bij de toenemende automatisatie, die ervoor zorgt dat er steeds minder werk is, maakt die verschuiving tegelijkertijd ook mogelijk.
Om ons vandaag voor te bereiden op de verdere productiviteitsstijging is het volgens mij geen goed idee om direct voor zuiver communisme te pleiten. Het is in de context waarin we zitten ook allesbehalve een goed idee om een verschuiving naar economisch rechts bespreekbaar te maken/houden, omdat we naarmate de tijd vordert tóch naar economisch links zullen moeten opschuiven en dat gebeurt het makkelijkst met zo weinig mogelijk omwegen.
|