[subocaj]

Michael Persson − 19/10/10, 06:00
De voormalige kerncentrale in Dodewaard © Marcel van den Bergh/ de Volkskrant

AMSTERDAM - Er is te weinig geld gereserveerd voor de ontmanteling van de voormalige kerncentrale Dodewaard. De eigenaren van de centrale, vier energiemaatschappijen, hebben 'onrechtmatig gehandeld' door geld te onttrekken aan reserves waarmee de afbraak moet worden gefinancierd.
Dat stelt de landsadvocaat, namens het ministerie van VROM, in een half september verstuurde brief aan de betrokken energiemaatschappijen. In de brief, die in bezit is van de Volkskrant, worden de bedrijven aansprakelijk gesteld voor de schade die de staat zal lijden.

Aandeelhouders
In de brief van de landsadvocaat wordt erop gewezen dat het Nederlands Elektriciteits Administratiekantoor (NEA) - eigenaar van de Gemeenschappelijke Kerncentrale Dodewaard (GKN) - in 2004 een bedrag van 600 miljoen euro heeft uitgekeerd aan zijn vier aandeelhouders. Dat zijn Nuon, Electrabel, Eon en EPZ (met daarin Delta). 'Mede als gevolg van die uitkering zullen NEA en GKN in de toekomst niet volledig aan hun verplichtingen kunnen voldoen, met name niet aan hun verplichting tot ontmanteling van de kernenergiecentrale te Dodewaard.'

Volgens Gert Jan Geertsema, directeur van de kerncentrale Dodewaard, heeft de uitkering van 600 miljoen niets te maken met de ontmanteling. Het betreft de opbrengsten van de verkoop van Kema (energieonderzoek) en Tennet (hoogspanningsbeheer) door de energiebedrijven aan de Staat. 'Dat is gewoon dividend waar de bedrijven recht op hebben.'

De sloop van kerncentrales is een hoge kostenpost voor exploitanten. De ontmanteling van de centrale in Dodewaard, die in 1997 werd stilgelegd, werd daarom veertig jaar uitgesteld. In die tijd moet een spaarpotje langzaamaan groeien tot de benodigde som, die in 1999 werd begroot op 133,7 miljoen euro.

Het ministerie van VROM maakt zich nu zorgen dat het in 2045 gespaarde bedrag niet toereikend zal zijn. Ten eerste omdat uit een nog niet gepubliceerde studie blijkt dat de ontmanteling circa 180 miljoen gaat kosten, 35 procent meer dan aanvankelijk begroot. Ten tweede omdat de beleggingsresultaten zouden tegenvallen.
De kerncentrale Dodewaard was een relatief kleine testcentrale van 50 megawatt, waarin verschillende energiemaatschappijen samenwerkten om nucleaire ervaring op te doen. Na het stilleggen werd besloten tot een zogeheten Veilige Insluiting, een 'winterslaap' van bijna een halve eeuw. De splijtstofstaven werden uit de centrale verwijderd, de schoorsteen en bijgebouwen werden gesloopt, het reactorvat werd dichtgemetseld en er kwam nieuwe ventilatie om de warmte af te voeren.

Makkelijker
Het uitstel moet de sloop niet alleen goedkoper, maar ook makkelijker maken: de radioactiviteit zal zoveel minder zijn, dat er minder brokstukken hoeven te worden opgeslagen bij de Covra in Zeeland, waar al het hoogradioactieve afval naartoe gaat.

Het is met name die opslag die nu ineens een stuk duurder blijkt uit te vallen, zegt Geertsema. 'In de afgelopen paar jaar is die kostenpost met een factor acht gestegen tot 40 miljoen. Daar mag je een groot vraagteken bij zetten. De overheid is eigenaar van de Covra, en heeft bij de eerste berekening van de ontmantelingskosten actief meegewerkt. Daar zijn we dus van uitgegaan. Het is raar dat die kosten ineens zo zijn gestegen.' Volgens de Covra was de oorspronkelijke berekening 'niet realistisch'.

Geertsema zegt dat er ook voor de duurdere ontmanteling voldoende geld in het potje zit. Om in 2045 het oorspronkelijk begrote bedrag van ruim 133 miljoen te halen, moest er begin dit jaar 27 miljoen in zitten. Er zat op dat moment volgens het jaarverslag 58 miljoen euro in, dus genoeg om een verdubbeling van de kosten te dekken.
De zorg bij VROM is echter dat in de komende decennia de kosten verder zullen oplopen. Er is wereldwijd nog zeer weinig ervaring met de ontmanteling van kerncentrales. Schattingen lopen op tot 6800 euro per kilowatt vermogen. De huidige schatting voor Dodewaard komt neer op 3600 euro per kilowatt.

Een ander punt van zorg zijn de tegenvallende beleggingsresultaten. GKN rekende op 4 procent rente. Het afgelopen jaar is dat niet gehaald, erkent Geertsema. Het rendement is nu 2 procent. 'Maar we hebben ook een paar jaar 5 procent gehaald.'
Om meer greep te krijgen op het slooppotje van Dodewaard moet GKN het geld vanaf 1 april in een speciaal fonds storten, en verplicht beleggen in staatsobligaties. 'Daarmee haal je geen 4 procent', zegt Geertsema.

Om dit soort problemen in de toekomst te beperken, wil de overheid af van deze methode om de ontmanteling van kerncentrales te financieren. Eerder dit jaar is de Kernenergiewet veranderd, zodat bouwers van nieuwe centrales nu worden verplicht al voor de aanleg de honderden miljoenen te reserveren om de afbraak te financieren. Dat maakt ze voor investeerders minder interessant.

En hoe is de regeling hiervoor in België?
Ligt dat geld al op tafel of word het in de toekomst weer als een verdoken belasting in de energieprijs verrekend?