[De schoofzak]

Iedere dag van de campagne zijn verrassing, en telkens een grotere.

Titel: Wallonië zkt. geld (desnoods via staatshervorming)
link: http://www.standaard.be/cnt/dmf20190411_04315741

Het gaat niet goed in Franstalig België: de economische crisis blijft duren, de werkzaamheidsgraad is een ramp, de armoede stijgt en de centen raken op. Binnen een jaar of vijf dreigen Brussel en Wallonië kopje-onder te gaan. PS-voorzitter Elio Di Rupo is zelfs ‘bereid’ de institutionele lockdown op te geven en de financieringswet te hervormen.

Behoort de gevleugelde uitspraak ‘on n’est demandeur de rien’ voorgoed tot het verleden? Dit weekend zette PS-voorzitter Elio Di Rupo de deur open voor een staatshervorming – althans voor een hervorming van de Bijzondere Financieringswet (BFW), die de financiering van de bevoegdheden van de gewesten en gemeenschappen regelt, grotendeels op basis van de personenbelasting. In interviews met De Tijd en L’Echo toonde hij zich een voorstander van zo’n hervorming ‘in 2024 of later’.

Of dat doorgesproken was met de rest van de partij, is maar de vraag. ‘Geen commentaar’, reageert Kamerfractieleider Ahmed Laaouej, de financieel expert van de PS. ‘Ik heb daar geen informatie over, u moet zich tot het hoofdkwartier wenden.’ Maar de partijwoordvoerder geeft niet thuis. Volgens Le Vif waren verschillende (anoniem geciteerde) PS-kopstukken not amused toen ze zaterdag de uitspraken van Di Rupo lazen ...

Uitgestoken hand?

Minstens even opmerkelijk is dat de soloslim van Di Rupo her en der geïnterpreteerd wordt als een uitgestoken hand, niet het minst aan CD&V-voorzitter Wouter Beke. Die kondigde midden maart aan dat zijn partij in 2024 een nieuwe staatshervorming wil. De komende vijf jaren moeten de Vlaamse partijen gebruiken om gezamenlijke Vlaamse eisen te formuleren, zodat ze eendrachtig aan de onderhandelingstafel verschijnen.
Wallonië zkt. geld (desnoods via staatshervorming)
Reikt Di Rupo een hand uit naar Wouter Beke? Foto: belga

Mogelijk is men tegen dan ook in Franstalig België bereid om te spreken over een nieuwe staatshervorming, aldus Beke in deze krant. Als gevolg van de financieringswet dreigen Wallonië en Brussel vanaf pakweg 2024 financieel achteruit te boeren. ‘De stijgende responsabilisering veroorzaakt nervositeit. Ze hebben nu nog de tijd om zich te organiseren. Ofwel maken ze de omslag en halen ze de druk weg van hun financiën. Ofwel blijven ze voortdoen en wordt de druk voor een zevende staatshervorming groter.’

Het draait dus allemaal om centen. Di Rupo wil niet zozeer de Vlaamse partijen – CD&V op kop – hun zin geven met een nieuwe staatshervorming, hij wil bovenal de financiële toekomst van Franstalig België veiligstellen. Toen de vernieuwde financieringswet in 2013 werd afgeklopt, werd een overgangsregeling afgesproken om de gevolgen in de tijd te spreiden. Binnen een jaar of vijf neemt het ‘compensatiemechanisme’ gestaag af en zullen Wallonië en Brussel harder de nadelen ondervinden van het gebrek aan economische activiteit. Terwijl in Vlaanderen bijna 75 procent van de actieve beroepsbevolking aan de slag is, halen Brussel en Wallonië respectievelijk 61,5 en 64 procent.

Oppervlakte

‘Precies daarom wil Di Rupo sleutelen aan de BFW’, duidt Eric Van Rompuy (CD&V), afscheidnemend voorzitter van de Kamercommissie Financiën. ‘Wat de N-VA ook beweert, de jongste hervorming van de financieringswet (die zonder de N-VA werd gestemd, red.) is géén nederlaag geweest voor de Vlamingen, integendeel. Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) waarschuwde destijds voor een verarming van Vlaanderen, maar stoeft intussen wel met een begroting in evenwicht. De Franstaligen blijven wel gefrustreerd achter. Zij zijn destijds akkoord gegaan omdat ze hoopten op een economische relance, maar komen er bekaaid vanaf.’

En daarom vindt Di Rupo dat in 2024 ook ‘oppervlakte’ moet worden ingevoerd als criterium voor de toewijzing van de centen. Dat is volgens hem rechtvaardiger. ‘De Walen maken 32 procent van de bevolking uit, maar Wallonië beslaat wel 52 procent van het Belgische grondgebied’, zegt hij in De Tijd.

Zal de PS-voorzitter partners vinden om de financieringswet te hervormen? Niet aan Vlaamse kant, maakt Van Rompuy zich sterk. ‘Geen enkele Vlaamse partij gaat de stijgende responsabilisering willen terugdraaien. Bovendien is die hele wet zo moeilijk en zo politiek gevoelig dat ze nog wel even dicht gebetonneerd blijft. Ik hoop heel oud te worden, maar ik denk niet dat ik een zevende staatshervorming nog zal meemaken.’

Zonder schroom

Derde, en allicht de meest opmerkelijke vaststelling van dit hele verhaal, is dat Di Rupo in zijn zoektocht naar geld voor Franstalig België zedig zwijgt over maatregelen die de deelstaten zelf kunnen nemen. Om de werkzaamheidsgraad te verhogen, bijvoorbeeld. Dat stoort ook sommige partijkopstukken volgens Le Vif. De manier waarop hij in januari zonder enige schroom aankondigde dat de Franstaligen ‘rekenen op 5 miljard euro aan transfers uit Vlaanderen’ was hen al een doorn in het oog, intussen pleit hij – tegen het advies van de partij-experts in – ook voor gratis doktersbezoeken.

Di Rupo weet waar hij mee bezig is: hij zint op een terugkeer in de federale regering. Een regering zonder de N-VA, welteverstaan. Die reconquista zou zijn ultieme wraak zijn voor 2014.