[Anna List]

Darya Safai

36 minuten ·

...

Mijn opiniestuk over de protesten in Iran, vandaag in De Standaard.

Allah is niet meer zo groot in Iran.
De beelden die ons bereiken over de demonstraties rond de universiteit van Teheran (DS 2 januari), herinneren mij aan de grote protestgolf in 1999. Daar was het voor ons ook allemaal begonnen. Vier dagen lang zijn we de straat opgegaan. We voelden ons als vogels die al jarenlang in een kooi zaten en nog nooit hadden gevlogen. Voor de eerste keer sinds de Revolutie durfden we te roepen: ‘Weg met de dictator!’ We koesterden de hoop dat we onze toekomst konden veranderen. Maar het regime sloeg hardhandig terug en de beto?*gingen werden bloedig onderdrukt, met veel doden en arrestaties tot gevolg. Ikzelf werd ook gearresteerd en gevangengenomen.
Vandaag vinden de protesten hun oorsprong bij de armere bevolking, die het hoofd nog amper boven water kan houden en de corruptie van het systeem lijdzaam en met stijgende wanhoop moet verdragen. Bij jongeren ook die snakken naar vrijheid, ?*burgerrechten en economische perspectieven. Na de revolutie van 1979 waren veel van de armeren nog ongeletterd. Hun enige referentie voor de inrichting van het dagelijkse leven kwam uit de moskee. Bijna veertig jaar later heeft een groot deel van die jonge, werkloze klasse universitaire studies gedaan en staan ze via satelliet en internet in contact met de wereld. De staat probeert het internetverkeer weliswaar te filteren en te beperken, maar kan niet verhinderen dat de mensen met ons blijven communiceren.
De culturele waarden worden allang niet meer religieus bepaald. De mollahs en de imams worden rechtstreeks verantwoordelijk gehouden voor de economische en sociale wantoestanden in het land. Het volk wil hen buiten. De meeste leuzen richten zich tegen de geestelijken en de islamitische staatsstructuur. De opstandelingen willen de Islamitische Republiek vervangen door een Iraanse. Ze eisen een duidelijke scheiding van staat en religie, in een volwaardige democratie.
Niet zoals de Arabische Lente
Als het islamisme in Iran verdwijnt, waar het geworteld is, zal het ook elders uitdrogen
Het is belangrijk te weten dat het Iraanse nationalisme of patriottisme volledig in strijd is met de islam. Het grijpt terug naar de waarden van het zoroastrisme in Perzië voor de inval van de (islamitische) Arabieren in het jaar 636. De mollahs hebben al talloze pogingen ondernomen om de viering van de oude Perzische feestdagen af te schaffen en te vervangen door islamitische ceremonies, maar zonder succes.
De Perzische nationale identiteit verdedigen, is voor de Iraniërs het sterkste wapen tegen de opgedrongen islamitische identiteit. Nu stilaan duidelijk wordt dat het islamisme failliet is, beseffen de mensen dat de mollahs hen jarenlang gegijzeld hebben, en keren ze zich massaal van de religie af. Er zijn wellicht nergens in de wereld zoveel ex-moslims als in Iran.
De manifestanten richten zich ook tegen de buitenlandse politiek van het regime, dat al jarenlang financiële steun biedt aan verschillende terroristische groeperingen in de regio, met name Hezbollah in Libanon, via de Syrische leider Assad. ‘Niet Gaza, niet Libanon, mijn leven voor Iran’, schreeuwen ze, wat eigenlijk een aanval is op de oemma, de zogenaamde wereldgemeenschap van moslims. Als ze roepen: ‘Dood aan Hezbollah’, gaat dat niet alleen over de terroristen in Libanon, maar ook over de aanhangers van de ayatollahs en de verwijzing in de Koran naar de volgelingen van Allah die de wereld zullen overheersen.
Daarom is deze opstand ook niet te vergelijken met de Arabische Lente. Toen was het volksprotest grotendeels religieus gekleurd en werden veel slogans voorafgegaan door ‘Allahoe akbar’, hoewel de onderdrukkers van het protest seculier waren. In Iran is het juist omgekeerd: de islamisten zijn de beleidsmakers en de oppositie is seculier. Betogers gaan hard in tegen handlangers van het regime die ‘Allahoe akbar’ roepen.
De Arabische Lente was erop gericht om Allah in de politiek te brengen. Het Iraanse protest wil Allah weg uit de politiek en het publieke leven.
Vallende dominoblokjes
Ten tijde van de Groene Beweging in 2009 was er nog hoop op hervorming. De mensen betoogden tegen de verkiezingsfraude, maar geloofden wel dat verandering binnen het systeem mogelijk was. Nu willen ze gewoon dat het systeem definitief instort. In hervormingen geloven ze allang niet meer.
De demonstraties van de laatste dagen, verspreid over meer dan zestig steden in Iran, hebben de machthebbers duidelijk verrast. Ze hebben zich de voorbije jaren met hun onderdrukkende apparaat hoofdzakelijk gericht op Teheran en andere grote steden. Maar het is in de kleine steden dat het protest het hevigst is, op een veel grotere schaal dan iemand had durven denken. Ondanks de bloedige repressie en de vele duizenden arrestaties blijven de mensen op straat komen.
De dominoblokjes beginnen te vallen, maar dat garandeert natuurlijk niet dat de opstand op korte termijn tot resultaat zal leiden. Daarvoor ontbreekt het aan leiderschap en is de reactie van de overheid te brutaal. Ik dacht in ’99 ook dat het regime zou vallen. Uiteindelijk werd ik gearresteerd en heb ik mijn geboorteland moeten ontvluchten. Maar dit is wel een belangrijk keerpunt in de bewustwording van de armere en de middenklasse. Mensen beginnen geleidelijk te beseffen dat religie in het Iran van de toekomst geen rol van betekenis meer zal spelen. En daarvan zal niet alleen Iran de vruchten plukken, maar de hele regio, en bij uitbreiding de hele wereld.
Als het islamisme in Iran verdwijnt, waar het geworteld is, zal het ook elders uitdrogen. Religieuze oorlogen zullen beëindigd worden, veel minder mensen zullen de regio willen ontvluchten. In het beste geval wordt het nieuwe Iran een rolmodel voor andere islamitische landen om eindelijk een seculier, democratisch systeem te installeren, en die waarden ook uit te dragen.