Los bericht bekijken
Oud 9 april 2013, 15:39   #36
Sjaax
Europees Commissaris
 
Sjaax's schermafbeelding
 
Geregistreerd: 14 november 2006
Locatie: tussen het stemvee
Berichten: 7.237
Standaard Over de strijd voor ‘Socialisme in één land’

Over de strijd voor ‘Socialisme in één land’

Waarom zou je je nog druk maken over de strijd voor socialisme in één land? Tja, hoewel de strijd een kleine eeuw geleden woedde, maken de huidige omstandigheden die weer bijzonder actueel. De reden van de actualisering moge duidelijk zijn aan het eind van dit artikel.

Destijds ging het er heftig aan toe. Leon Trotski en Jozef Stalin brouilleerden en dat veroorzaakte een schisma in de internationale socialistische beweging. Trotski creëerde de Vierde Internationale als alternatief voor de door Vladimir Lenin opgerichte Derde Internationale, de Komintern.

In 1924 had Stalin in samenwerking met Nicolaj Boecharin de these van ‘Socialisme in één land’ ontwikkeld. Socialisme in één land is zoiets als nationaal socialisme, als vloeken in de kerk. Socialisme is per definitie internationaal. “De arbeiders hebben geen vaderland, men kan hun niet ontnemen wat ze niet hebben”, hadden Karl Marx en Friedrich Engels in het ‘Communistisch Manifest’ geschreven. Trotski hield vast aan die internationale opvatting. Maar Stalin was een stuk pragmatischer. Hij stelde:

Citaat:
Als we tevoren wisten dat we niet opgewassen waren tegen de taak [van het opbouwen van socialisme in Rusland door onszelf], waarom moesten we dan in hemelsnaam de Oktoberrevolutie tot stand brengen? Als we het gedurende acht jaar hebben gefikst, waarom zouden we het niet fiksen in het negende, tiende of veertigste jaar? (mijn vertaling)
De these werd in 1925 uitgewerkt door Boecharin in het artikel ‘Kunnen we het socialisme opbouwen in één land in de afwezigheid van de overwinning van het West-Europese proletariaat?’ Helaas heb ik het artikel niet kunnen vinden in een voor mij leesbare taal op internet. Maar in het Boecharin archief kan in het artikel ‘De taken van de Russische Communistische Partij’ uit 1926 ook het een en ander over Boecharins opvatting worden gevonden. Hij schreef:

Citaat:
Onze groei hangt af van onze relaties met het buitenland, maar diezelfde relaties maken ons in sommige opzichten kwetsbaar. Hoe voorkomen we dit gevaar? We moeten het voorkomen door ervoor te zorgen, wat er ook gebeurt, dat ons economisch systeem en ons land economisch niet te afhankelijk worden van buitenlandse markten, zolang deze markten beheerst worden door de bourgeoisie en kapitalisme. (mijn vertaling)
Het gevaar van de afhankelijkheid van buitenlandse markten had Boecharin uitstekend geanalyseerd. Toen al, dus negentig jaar geleden, onderkenden de socialisten de kracht van de internationale markten en het gevaar ervan voor een socialistisch land.

Later in 1938, toen Boecharin in ongenade was gevallen en was vermoord, schreef Stalin in een brief aan kameraad Ivanov in een korte zin de kern waar de mogelijke opbouw om draaide:

Citaat:
Wij hebben alles wat nodig is voor de constructie van een complete socialistische maatschappij. (mijn vertaling)
In die korte zin gaf Stalin aan dat socialisme opgebouwd kon worden in de Sovjet-Unie, omdat dat land zo goed als alle benodigde grondstoffen en voldoende inwoners en daarmee voldoende kennispotentieel had om te slagen. Hij had het daarbij nadrukkelijk over ‘Wij’. Dat wil dus niets zeggen over de mogelijkheden van andere landen. Lenin had zelfs nog uitgesloten dat een land zelfstandig een socialistische maatschappij kon opbouwen wegens de wederzijdse internationale afhankelijkheid van de markten.

Wanneer nu, terwijl de globalisering nog veel verder is voortgeschreden dan een eeuw geleden, in veel landen nog wordt geijverd voor een nationaal georiënteerd linkse politiek, is dat een gotspe. Een links alternatief kan alleen slagen als voldaan is aan de voorwaarde van Stalin: alles wat nodig is voor de constructie van socialisme, moet aanwezig zijn in een land (of groep van landen).

Een groep van landen heb ik tussen haakjes geplaatst, maar die is in onze situatie heel actueel. We hebben te maken met een economische crisis in Europa die voorlopig onoplosbaar lijkt. Wellicht heeft de EU voldoende potentieel om min of meer zelfstandig een politiek te voeren die voldoende tegenkracht kan bieden aan de markten. De EU is als blok tenslotte de grootste economische macht ter wereld. Wil een linkse politiek kans van slagen hebben, dan zal het huidige neoliberale bolwerk, dat de EU is, veroverd moeten worden door gezamenlijk links. Er is geen andere weg. Zeker niet in de afzonderlijke minilandjes in Europa.
Sjaax is offline   Met citaat antwoorden