Een taalstrijd kan altijd escaleren

[De schoofzak]

De taalstrijd in Vlaanderen, Catalonië of Oekraïne ...

Een breed zicht dat ik jullie niet wens te onthouden.

De gebiedshonger van de Franstaligen in Belziek moet ingedijkt blijven.

Titel: Een taalstrijd kan altijd escaleren
https://www.standaard.be/cnt/dmf20220323_98002989

Philippe Van Parijs

Hoogleraar Research in Political Philosophy and Ethics Leuven (KU Leuven).

donderdag 24 maart 2022 om 3.25 uur

De taalstrijd tussen Russisch en Oekraïens vormde misschien maar een voorwendsel voor de Russische agressie, schrijft Philippe Van Parijs. Toch zal er na dit conflict aandacht voor moeten zijn, of er kan geen duurzame vrede zijn.


Explosief, maar ook vertrouwd. Die indruk had ik na een reeks ontmoetingen over meertaligheid, waaraan ik in maart 2015 deelnam in Kiev.

Explosief? Toen Oekraïne in ?*augustus 1991 de onafhankelijkheid uitriep, was het Russisch er de onderwijstaal voor de meeste leerlingen en kende de gemiddelde ?*Oekraïner beter Russisch dan Oe?*kraïens. Toch koos men voor het Oekraïens als enige officiële landstaal. Maar al in 1994 bleek uit een officieus, in de Donbas georganiseerd referendum dat meer dan 90 procent van de bewoners uit de ?*regio ook het Russisch als officiële taal wenste.

• De crisis van het nationalism

De eis werd genegeerd in de grondwet van 1996, maar ze werd weer opgepikt door de ‘Partij van de Regio’s’ van Viktor Janoekovitsj, die de presidentsverkiezingen van 2010 won. In 2012, na confrontaties tussen volksvertegenwoordigers die in fysiek geweld waren uitgemond, keurde het Oekraïense parlement een ‘wet van de regionale talen’ goed: in gebieden waar minstens 10 procent van de inwoners verklaarden Russisch?*sprekend te zijn, kon het Russisch als tweede officiële taal gebruikt worden. Maar in ?*februari 2014, na de Euromaidan-protesten en de verdrijving van Janoekovitsj, werd die wet door een krappe meerderheid afgeschaft. In februari 2018 werd ze definitief geannuleerd door het Grondwettelijk Hof.

De Oekraïense taalwetgeving werd door juristen al bestempeld als uiterst problematisch inzake discriminatie

Explosief dus, maar ook vertrouwd. Want in taalkundig opzicht kun je ?*Oekraïne vergelijken met Catalonië. In beide gevallen gaat het over twee taalkundig nauw verwante talen die naast elkaar op eenzelfde territorium leven. Enerzijds een van de meest verspreide wereldtalen, die via wapen?*geweld tot ver buiten de grenzen van ?*Europa werd opgelegd, massaal aanwezig is in de lokale cultuur en media en ook oververtegenwoordigd is in de hoofdstad. Anderzijds een taal die voor het grootste deel opgesloten zit in dat territorium, vaak misprezen werd en soms vervolgd (nog onder Stalin en onder Franco), maar die het enige betrouwbare ?*baken biedt tegen de verdwijning van de eigen identiteit en de assimilatie door de grote buurman.

Oekraïens als staatstaal

Het is nooit eenvoudig twee erg ?*ongelijke talen naast elkaar te laten bestaan, kijk maar naar Quebec en Vlaanderen niet zo lang geleden. Een vrije taalkeuze, alleen gedreven door het verlangen om efficiënt te communiceren en om zijn kinderen de ‘nuttigste’ taal te laten leren, leidt onvermijdelijk tot de verdringing van de ‘zwakkere’ door de ‘sterkere’ taal, die in steeds meer domeinen het overwicht krijgt. In Oekraïne bestaat de enige duurzame bescherming er net als overal elders in maatregelen op te leggen die het gebruik en de verwerving van de bedreigde taal verplicht.

Na Euromaidan volgden dergelijke maatregelen elkaar op in Oekraïne. Het hoogtepunt brak aan in mei 2019, net voor Volodimir Zelenski president werd, toen een ‘wet over het gebruik van het Oekraïens als staatstaal’ werd goedgekeurd. Ze verplicht het gebruik van het Oekraïens in alle sferen van het openbare leven en moet dienen om ‘de identiteit van de Oekraïense natie te bewaren en de eenheid van de Oekraïense staat te versterken’, en zelfs om ‘de integriteit van het grondgebied en de nationale veiligheid te garanderen’.

Hoewel het Russisch in geen van de 57 artikelen expliciet wordt vermeld, is elk artikel erop gericht het gebruik ervan te verbieden of te beperken, en dat zowel in de administratie, de rechtspraak en het onderwijs als in de handel, de cultuur en de media. In ?*tegenstelling tot het Engels, dat wel meermaals expliciet vermeld wordt, mag het Russisch in de middelbare scholen, bijvoorbeeld, niet langer ?*gebruikt worden als onderwijstaal en wordt het ook gebannen uit wetenschappelijke vergaderingen of publicaties. Terwijl de dure verplichting om samen met elke in het Russisch ?*gedrukte publicatie een even ?*omvangrijke uitgave in het Oekraïens uit te geven in feite neerkomt op een publicatieverbod.

Het Russisch verdreven

Het zal dus niemand verbazen dat ?*Vladimir Poetin zich in zijn essay Over de historische eenheid van Russen en Oekraïners van juli 2021 verzette tegen de ‘gedwongen assimilatie’ nagestreefd door een wetgeving waarmee ‘het Russisch virtueel uit het onderwijssysteem wordt verdreven’, of dat Sergej Lavrov, zijn minister van ?*Buitenlandse Zaken, in september 2021 ‘de openlijke oorlog aan het ?*Russisch’ aan de kaak stelde.

Maar zij waren niet de enigen die kritiek uitten. Op vraag van de Raad van Europa heeft de Commissie van Venetië, een orgaan samengesteld uit gerespecteerde juristen, de Oekraïense taalwetgeving onder de loep genomen en verschillende bepalingen ?*ervan bestempeld als ‘uiterst proble?*matisch op het vlak van de non-discriminatie’, met name omdat het Russisch er een minder gunstige behandeling krijgt dan de officiële talen van de Europese Unie. Volgens de Commissie slaagt de wet uit 2019 er niet in om ‘een rechtvaardig evenwicht te ?*bewerkstelligen tussen het legitieme objectief om de ?*Oekraïense taal te versterken en te promoten en het vrij?*waren van de taal?*kundige rechten van de minderheden’.

Compromis

De commissie is evenwel niet blind voor de dreiging die voortvloeit uit de ongelijkheid tussen beide talen. In het verleden had ze al kritiek geleverd op de wet over de regionale talen uit 2012, precies vanwege de ‘oneven?*redige versteviging van de positie van het Russisch’ en de afwezigheid van ‘geschikte maatregelen om de rol van het Oekraïens als enige officiële taal te bekrachtigen’. Van een wet die het ?*mogelijk maakt om de taalgrens te verleggen in functie van de verspreiding van de sterkste taal, gaat een ?*permanente dreiging uit, en dat is precies waar men in België zestig jaar geleden paal en perk aan heeft ?*gesteld, toen de Franstalige ‘olievlek’ werd ingedijkt en men op die manier aan de pacificatie van onze communautaire relaties heeft bijgedragen.

Wat moeten we uit dit alles besluiten? Waarschijnlijk niet dat de onderlinge taalstrijd meer dan een voorwendsel vormde voor de Russische agressie. Maar beslist wel dat taal?*gebonden geschillen makkelijk kunnen ontaarden en uitmonden in een escalatie van vijandigheden, waarbij de taalkundige aanleiding onder het toenemende geweld snel wordt begraven. En vooral dat men in Oekraïne net zo goed als elders, ongeacht de uitkomst van het gewapende conflict, ?*alleen tot een duurzame vrede kan ?*komen als er een compromis wordt gevonden. Daarbij moet niet alleen de bedreigde officiële taal worden veiliggesteld, ook de beperking van de rechten van de sprekers van de andere ?*talen – inclusief de dominante taal – moeten tot het strikt noodzakelijke worden herleid. Als de wapens eindelijk zwijgen, zal men onder meer daarover moeten praten.

[edwin2]

Het moet duidelijk zijn dat de Nederlanders geen enkele rol willen spelen in de taalstrijd, dat is een puur Belgisch probleem. Mocht Franrijk wel iets willen met de Franstaligen in de Belgique dan doen wij in het noorden helemaal niets. Ons probleem niet. Wij zijn geen Rusland. Gelukkig niet. Zit niet te wachten op een berg met ellende. In 1830 werd de Franse vlag ook al gehesen in Brussel. Dat is wat mij betreft ook ok.

[quercus]

Oorspronkelijk geplaatst door edwin2

Het moet duidelijk zijn dat de Nederlanders geen enkele rol willen spelen in de taalstrijd, dat is een puur Belgisch probleem. Mocht Franrijk wel iets willen met de Franstaligen in de Belgique dan doen wij in het noorden helemaal niets. Ons probleem niet. Wij zijn geen Rusland. Gelukkig niet. Zit niet te wachten op een berg met ellende. In 1830 werd de Franse vlag ook al gehesen in Brussel. Dat is wat mij betreft ook ok.

Toch kan Nederland daar tegenover niet helemaal onverschillig staan. De Nederlandse Taalunie werd in 1980 opgericht in een verdrag tussen Nederland en België. Een verdrag brengt steeds verbintenissen met zich mee. In casu impliceert dit dat Nederland op zijn minst verondersteld wordt de verdediging van het Nederlands in dit land moreel te steunen. Natuurlijk betekent dit niet dat de Nederlandse autoriteiten zich ook concreet zouden moeten mengen in het Belgisch politiek gesteg rond bv. taaltoestanden in Brusselse ziekenhuizen of periodieke koortsaanvallen van Franstaligen in de Vlaamse faciliteitengemeenten. Daarin zullen de Vlamingen zelf wel hun boontjes doppen. Hoop ik…
Maar wat belangstelling is altijd welkom. In dat opzicht heeft Frankrijk een gans andere visie.
En wat die Franse vlag uit 1830 betreft, het waren in elk geval niet Vlamingen die er mee pronkten.

[edwin2]

Oorspronkelijk geplaatst door quercus

Toch kan Nederland daar tegenover niet helemaal onverschillig staan. De Nederlandse Taalunie werd in 1980 opgericht in een verdrag tussen Nederland en België. Een verdrag brengt steeds verbintenissen met zich mee. In casu impliceert dit dat Nederland op zijn minst verondersteld wordt de verdediging van het Nederlands in dit land moreel te steunen. Natuurlijk betekent dit niet dat de Nederlandse autoriteiten zich ook concreet zouden moeten mengen in het Belgisch politiek gesteg rond bv. taaltoestanden in Brusselse ziekenhuizen of periodieke koortsaanvallen van Franstaligen in de Vlaamse faciliteitengemeenten. Daarin zullen de Vlamingen zelf wel hun boontjes doppen. Hoop ik…
Maar wat belangstelling is altijd welkom. In dat opzicht heeft Frankrijk een gans andere visie.
En wat die Franse vlag uit 1830 betreft, het waren in elk geval niet Vlamingen die er mee pronkten.

De Nederlandse Taalunie taalunie is er vooral om juridische redenen, taalgebruik in contracten en dergelijke. De rest is leuk maar heeft vooral sentimentele waarde. Niets meer en niets minder.

[Weyland]

Iemand heeft een slechte bui.

[quercus]

Oorspronkelijk geplaatst door edwin2

De Nederlandse Taalunie taalunie is er vooral om juridische redenen, taalgebruik in contracten en dergelijke. De rest is leuk maar heeft vooral sentimentele waarde. Niets meer en niets minder.

De redenen die u aanhaalt voor het bestaan van de Taalunie zijn op zichzelf belangrijk. Maar voor ons, Vlamingen, was het wel méér dan dat. Nederland en Vlaanderen hebben uiteindelijk dezelfde formele taal. Dat wij die taal spreken met een ander accent dan veel Nederlanders doet er niet toe. De Gelderlanders hebben, in vergelijking met de Hollanders, ook een eigen accent.

[Henri1]

Oorspronkelijk geplaatst door quercus

De redenen die u aanhaalt voor het bestaan van de Taalunie zijn op zichzelf belangrijk. Maar voor ons, Vlamingen, was het wel méér dan dat. Nederland en Vlaanderen hebben uiteindelijk dezelfde formele taal. Dat wij die taal spreken met een ander accent dan veel Nederlanders doet er niet toe. De Gelderlanders hebben, in vergelijking met de Hollanders, ook een eigen accent.

Ben je nu weer daar met die onwaarheid ?

Voor vele vlamingen zijn sommige Nederlanders totaal onverstaanbaar. Dat is zo erg dat ze zelfs moeten ondertiteld worden op de televisie.....

En wat vocabulaire betreft zijn er vele en grote verschillen.
Om er een paar te noemen : Poepen, Pinnen, Botten.

[quercus]

Oorspronkelijk geplaatst door Henri1

Ben je nu weer daar met die onwaarheid ?

Voor vele vlamingen zijn sommige Nederlanders totaal onverstaanbaar. Dat is zo erg dat ze zelfs moeten ondertiteld worden op de televisie.....

En wat vocabulaire betreft zijn er vele en grote verschillen.
Om er een paar te noemen : Poepen, Pinnen, Botten.

Henri, het hangt er van af welke Nederlander u tewoord staat. Met iemand uit Zeeland, Noord-Brabant, Nederlands Limburg ga je op vlak van verstaanbaarheid doorgaans weinig of geen problemen hebben. Enkele jaren geleden bracht ik met een groep ook een bezoek aan Friesland. We kregen uitleg door een Friese dame in een zeer helder begrijpelijk Nederlands.
Accenten die de verstaanbaarheid voor een "niet-ingezetene" kunnen bemoeilijken tref je aan in elk taalgebied. Een nichtje van mij is gehuwd met een Schotse expat. Een zeer hartelijke man, maar wanneer hij mij aanspreekt in zijn Schots Engels vraagt het van mijn kant een serieuze inspanning om zeker te zijn dat ik alles goed begrepen heb. Ook al is "my command of the English language" behoorlijk goed.

[De schoofzak]

Het belangrijkste uit het artikel is te beseffen wat het implicieert, als een gebied met een veel gesproken taal, "te dicht grenst" aan een gebied met een weinig gesproken taal.

[Henri1]

Oorspronkelijk geplaatst door quercus

Henri, het hangt er van af welke Nederlander u tewoord staat. Met iemand uit Zeeland, Noord-Brabant, Nederlands Limburg ga je op vlak van verstaanbaarheid doorgaans weinig of geen problemen hebben. Enkele jaren geleden bracht ik met een groep ook een bezoek aan Friesland. We kregen uitleg door een Friese dame in een zeer helder begrijpelijk Nederlands.
Accenten die de verstaanbaarheid voor een "niet-ingezetene" kunnen bemoeilijken tref je aan in elk taalgebied. Een nichtje van mij is gehuwd met een Schotse expat. Een zeer hartelijke man, maar wanneer hij mij aanspreekt in zijn Schots Engels vraagt het van mijn kant een serieuze inspanning om zeker te zijn dat ik alles goed begrepen heb. Ook al is "my command of the English language" behoorlijk goed.

Het oosten heeft u tot vervelens toe trachten uit te leggen hoe de vork precies in de steel zit.

U hebt nooit willen openstaan voor de feiten hé.

[Bovenbuur]

Wees gerust, we willen enkel de provincie Limburg steunen en jullie regering desocialisteren, we zijn echt niet uit op een bezetting. En jullie zijn zelf begonnen door na te denken over betere banden met Luxemburg.

Soms voel ik me alsof ik dwars door Poetin heen kan kijken en hem volledig begrijp.

/s

[Dadeemelee]

Oorspronkelijk geplaatst door De schoofzak

De taalstrijd in Vlaanderen, Catalonië of Oekraïne ...

Een breed zicht dat ik jullie niet wens te onthouden.

De gebiedshonger van de Franstaligen in Belziek moet ingedijkt blijven.

Titel: Een taalstrijd kan altijd escaleren
https://www.standaard.be/cnt/dmf20220323_98002989

Er is geen taalstrijd in Vlaanderen.

En degenen die er eentje proberen te ontketenen (sommige Vlaams-Nationalisten) zouden beter moeten weten, zie maar wat al die taalonzin en gezever over ‘identiteit’ in Oekraïne teweeggebracht heeft.

[Den Duisteren Duikboot]

Oorspronkelijk geplaatst door Henri1

Voor vele vlamingen zijn sommige Nederlanders totaal onverstaanbaar. Dat is zo erg dat ze zelfs moeten ondertiteld worden op de televisie.....

Voor veel Vlamingen zijn ook sommige Vlamingen onverstaanbaar. Het is zelfs zo erg dat ze steeds vaker moeten worden ondertiteld op televisie.

In mijn jonge jaren werd er haast niets ondertiteld, tenzij bij teletekst voor 'doven en gehoorgestoorden'. Er werd toen in Vlaanderen trouwens nog gretig naar de Nederlandse zenders gekeken. Dat vormde (en vormt voor mij nog steeds) geen enkel probleem.

André van Duin en Frank Boeijen worden trouwens in eigen land ook niet altijd goed verstaan.

[Weyland]

Vroeger deed men niet zo moeilijk. Als je geen Haagsch verstaat dan heb je pech, maar deze typetjes van Van Kooten en De Bie zouden niet werken zonder.

https://youtu.be/yZ1e64c-V4g

[edwin2]

Oorspronkelijk geplaatst door Den Duisteren Duikboot

Voor veel Vlamingen zijn ook sommige Vlamingen onverstaanbaar. Het is zelfs zo erg dat ze steeds vaker moeten worden ondertiteld op televisie.

In mijn jonge jaren werd er haast niets ondertiteld, tenzij bij teletekst voor 'doven en gehoorgestoorden'. Er werd toen in Vlaanderen trouwens nog gretig naar de Nederlandse zenders gekeken. Dat vormde (en vormt voor mij nog steeds) geen enkel probleem.

André van Duin en Frank Boeijen worden trouwens in eigen land ook niet altijd goed verstaan.

Van ondertiteling bij de Nederlandse zenders is ook vaak sprake bij Nedersaksische dialecten in het noorden en oosten van Nederland. En zeker ook bij het Fries. Maar soms ook wel bij sommige Limburgse, Noord Brabantse en Zeeuwse accenten.

[cato]

Oorspronkelijk geplaatst door edwin2

Van ondertiteling bij de Nederlandse zenders is ook vaak sprake bij Nedersaksische dialecten in het noorden en oosten van Nederland. En zeker ook bij het Fries. Maar soms ook wel bij sommige Limburgse, Noord Brabantse en Zeeuwse accenten.

Thuis de streektaal spreken is allemaal prima , maar in het openbare leven behoort iedereen AN te spreken .
In deze tijd van sociale media en snelle verplaatsingen, is het vreselijk onhandig als in ons kleine taalgebied iedereen zijn/haar eigen dialect blijft spreken.
Dat geldt ook voor de media ,cultuur en literatuur .

[De schoofzak]

Oorspronkelijk geplaatst door Dadeemelee

Er is geen taalstrijd in Vlaanderen.

En degenen die er eentje proberen te ontketenen (sommige Vlaams-Nationalisten) zouden beter moeten weten, zie maar wat al die taalonzin en gezever over ‘identiteit’ in Oekraïne teweeggebracht heeft.

There are no Americans in Bagdad.
Comical Ali.

[^_^]

Oorspronkelijk geplaatst door Dadeemelee

Er is geen taalstrijd in Vlaanderen.

En degenen die er eentje proberen te ontketenen (sommige Vlaams-Nationalisten) zouden beter moeten weten, zie maar wat al die taalonzin en gezever over ‘identiteit’ in Oekraïne teweeggebracht heeft.

We zoeken de faciliteiten op. En alle Franstaligen die een taalstrijd willen ontketenen-> uw definitie staat hierboven.

[Jacob Van Artevelde]

Oorspronkelijk geplaatst door edwin2

Het moet duidelijk zijn dat de Nederlanders geen enkele rol willen spelen in de taalstrijd, dat is een puur Belgisch probleem.

Welneen, dat is een probleem der Nederlandstaligen...

Een probleem dat echter gelukkig intussen is opgelost. Inderdaad, welke Vlaamse gemeente kreeg na het vastleggen van de taalgrens een tweetalig of eentalig Frans statuut...?

Oorspronkelijk geplaatst door quercus

Natuurlijk betekent dit niet dat de Nederlandse autoriteiten zich ook concreet zouden moeten mengen in het Belgisch politiek gesteg rond bv. taaltoestanden in Brusselse ziekenhuizen of periodieke koortsaanvallen van Franstaligen in de Vlaamse faciliteitengemeenten.

IK zie niet in waarom die Nederlandse autoriteiten niet de vingen op de zere wonde zouden mogen leggen wat betreft die ziekenhuizen...

[Jacob Van Artevelde]

Oorspronkelijk geplaatst door Den Duisteren Duikboot

Voor veel Vlamingen zijn ook sommige Vlamingen onverstaanbaar. Het is zelfs zo erg dat ze steeds vaker moeten worden ondertiteld op televisie.

Integendeel, ik vind het erg dat velen steeds vaker ondertiteld worden ondanks dat ze wel verstaanbaar zijn.