Ook hoogbouw in hout: CLT

[Micele]

Tien vragen en 10 antwoorden.

https://www.vpro.nl/programmas/tegen...-houtbouw.html

Wie kruislaaghout (CLT) gebruikt of promoot als bouwmateriaal, stuit op veel vragen en vooroordelen. Is het wel sterk genoeg, is het niet enorm brandbaar, en kun je wel opschalen? De belangrijkste vragen en antwoorden onder elkaar.
...

3. En de brandbaarheid dan?

In de video ‘Wooden skyscrapers could be a future for cities’ The Economist uit 2018 met daarin o.a. architect Andrew Waugh en materiaalkundige Michael Ramage wordt een brandtest op CLT gedaan (6:25): we zien het vuur al na twee seconden doven. Er blijft slechts zwartgeblakerd smeulend hout over.

Architect Bjarne Mastenbroek in de VPRO Gids: ‘Nee, het brandt in, wanden blijven urenlang overeind’.

In onze aflevering 'Houtbouwers' voegt Waugh daar nog aan toe dat het branden van CLT trager en ‘voorspelbaarder’ gebeurt dan beton en staal. ‘Je weet precies hoé en hoe lang het brandt…’

...

6. Gaat CLT wel lang genoeg mee?

Daar is architect Bjarne Mastenbroek duidelijk over: ‘Dan zou mijn houten huis nu al verzakt zijn, want dat is vierhonderd jaar oud’.

https://www.youtube.com/watch?v=2DPp2NcnTb0

Wooden skyscrapers could be the future for cities | The Economist

Alle details:

https://hsbb.be/nieuws/clt-is-het-me...aal-ter-wereld
CLT IS HET MEEST GEAVANCEERDE BOUWMATERIAAL TER WERELD
[...]
Maar niet zo maar hout. De kracht en massa van de toren zijn gebaseerd op een hoogwaardig materiaal genaamd ‘kruislings gelamineerd hout’ CLT. De enorme panelen zijn tot 150mm dik en zijn gemaakt door loodrecht op elkaar liggende lagen parallelle liggers op elkaar te plaatsen en vervolgens aan elkaar te lijmen om zo een materiaal te creëren met staalachtige sterkte. “Deze constructie heeft meer gemeen met geprefabriceerd beton dan met traditionele houtskeletontwerp”, zegt Thistleton, veel ingenieurs noemen het ‘triplex op steroïden’.
(.....)
Dat brengt ons terug naar Stadthaus, een bescheiden gebouw op een straathoek in Shoreditch dat honderden tonnen koolstof vast houdt, stel je dan eens een hele stad voor met Stadthaus gebouwen. “Hout is het nieuwe beton”, zegt de Rijke van dRMM. ‘Beton is een 20e-eeuws materiaal. Staal een 19e-eeuws materiaal en hout een materiaal van de 21e eeuw.

https://www.bouwwereld.nl/projecten/...ld-opgeleverd/



18 verdiepingen, Mjösa Tower in Noorwegen (met nog een beetje beton)
https://www.youtube.com/watch?v=cd06dYjWWs4

[maddox]

Kruislings gelaagd hout. Klinkt een pak beter dan multiplex.

Hoe klinkt deze reclameslogan " Moeder natuurs eigen carbonvezel"

Trouwens, die 400 jaar oude verwijzing naar een woning. Bof, het was het materiaal voor de schilden van de Romeinse legionairs)

Geen slecht materiaal voor de job ten andere. Hangt gewoon af van de lijm gebruikt hoe de brandveiligheid en de vochtbestendigheid is.

En hoe raad men het, de lijmen die op die vlakken het best scoren, zijn het minst gewenst qua milieu.

[PeterCC]

Oorspronkelijk geplaatst door Micele

Tien vragen en 10 antwoorden.




Alle details:


https://www.bouwwereld.nl/projecten/...ld-opgeleverd/



18 verdiepingen, Mjösa Tower in Noorwegen (met nog een beetje beton)
https://www.youtube.com/watch?v=cd06dYjWWs4

Ons huis is een houtskeletconstructie. Hebben we 16 jaar geleden laten bouwen.
Vooral voor de snelheid van bouwen, de korte droogtijd en de goede thermische isolatie.
Voor een klassieke woning is hout perfect bruikbaar.

Voor een hoogbouw misschien ook maar ik lees in de referenties zaken die me redelijk bij de haren getrokken lijken.

"De enorme panelen zijn tot 150mm dik en zijn gemaakt door loodrecht op elkaar liggende lagen parallelle liggers op elkaar te plaatsen en vervolgens aan elkaar te lijmen om zo een materiaal te creëren met staalachtige sterkte". Houtconstructies zullen nooit staalachtige sterkte bereiken bij gelijkaardige afmetingen.

"... het branden van CLT trager en ‘voorspelbaarder’ gebeurt dan beton en staal." Je mag het proberen. Je zal vaststellen dat beton en staal niet branden.
Hout werkt wel brandvertragend. De branddeuren bij ons op het bedrijf zijn massief hout. Het hout zal bij een brand aan de zijde van de brand wel beginnen branden maar het materiaal is ook isolerend en zal de hitte niet doorgeven tot natuurlijk de deur doorgebrand is.

"Beton is een 20e-eeuws materiaal. Staal een 19e-eeuws materiaal en hout een materiaal van de 21e eeuw."
Rest nog de vraag waar je al dat hout vandaan gaat halen.
Hout is altijd het meest gebruikte bouwmateriaal geweest in het verleden. Een groot deel van de wouden in Europa werd gekapt om voldoende materiaal beschikbaar te hebben voor de bouw en de scheepsbouw.
Neem nu nog maar enkel de restauratie van de torenspits van de Notre Dame in Parijs. Over het hout daarvoor nodig ontstaat al flinke commotie: https://www.standaard.be/cnt/dmf20210217_93829717
Dan hebben we het nog niet over al het hout dat nodig is om het hele dak van de Notre Dame te restaureren.

[Micele]

Nog wat cijfers, en vooral voordelige eigenschappen.

https://www.laminatedtimbersolutions...hout-doe-je-zo

Hout als duurzaam materiaal bij uitstek

Bij nagroeibare materialen denkt iedereen natuurlijk aan hout. En terecht, want hout personaliseert als geen ander materiaal de principes van duurzaam bouwen. We passen de drie parameters toe op Cross Laminated Timber of CLT-panelen, het materiaal dat tegenwoordig sterk opgang maakt in de houtmassiefbouw.

Luchtdichtheid en isolatie-eigenschappen zijn, wat technische prestaties betreft, twee van de belangrijkste bouwfysische eigenschappen. Metingen hebben aangetoond dat CLT-panelen, die doorgaans bestaan uit vijf lagen van gelamineerd vurenhout, al na drie lagen luchtdicht zijn. Dat betekent dat u de CLT-panelen zelf als luchtdichte en dampremmende laag in de bouwschil kunt beschouwen, op voorwaarde dat u de randen en knopen afdicht met speciale afdichtingstape.

Daarnaast zijn ook de isolerende eigenschappen van CLT-panelen uitstekend, met een I-waarde van 0,10 W/m²K. De hoge dichtheid van de elementen in combinatie met de lage temperatuursindringing en warmtegeleiding, zorgt er daarenboven voor dat gebouwen uit CLT-panelen een relatief lage warmtebehoefte hebben.

Wat met de invloed op het milieu? Hout beschikt over de eigenschap om massa’s CO2 op te slaan, en dat blijft zo, ook als we er CLT-panelen van maken.

In cijfers uitgedrukt: per m³ slaat CLT ongeveer 718 kg CO2 op. In 2016 (januari tot augustus) gebruikte Laminated Timber Solutions 2.685 m3 gelamelleerd hout en kruislings gelamineerd hout, goed voor een opslag van meer dan 2.000.000 kg CO2. Maar de winst is nog groter, omdat er door het gebruik van hout wordt bespaard op de productie van CO2-intensieve materialen. De universiteit van Hamburg berekende dat elke kubieke meter hout ten koste van steen zo’n 1,1 ton minder CO2 uitstoot. In angstige tijden van klimaatopwarming zijn dat cijfers die u niet zomaar naast u kunt neerleggen.

Op vlak van de gezondheid, tot slot, tonen verschillende studies aan dat hout zorgt voor een gezond binnenklimaat. Dat wordt onder meer toegeschreven aan de vochtregulerende werking van hout: massiefhout absorbeert het overtollige vocht uit de ruimte en geeft het weer af wanneer later de lucht weer droger is. Op die manier blijft de luchtvochtigheid in balans. Als mooie bonus resulteert de hoge dichtheid van hout in een lange faseverschuiving, waardoor het binnen lang koel blijft. Ook in de zomer.

[maddox]

Toffe cijfers, en het wordt weer lekker door elkaar geklutst.

Multiplex in leuke vormen aanhalen als ideaal CO2 opslagmedium, en dan komen vertellen dat massief hout voor een goed binnenklimaat zorgt door de vochtregulerende werking.

De reden om multiplex te gebruiken ipv planken en balken is net om te voorkomen dat het houtwerk "werkt", oftewel, uitzet en krimpt onder de invloed van vocht.

En hier wat meer informatie over de gebruikte lijmen voor CLT. Klinkt echt wel gezond allemaal.

[Micele]

Oorspronkelijk geplaatst door maddox

Toffe cijfers, en het wordt weer lekker door elkaar geklutst.

Multiplex in leuke vormen aanhalen als ideaal CO2 opslagmedium, en dan komen vertellen dat massief hout voor een goed binnenklimaat zorgt door de vochtregulerende werking.

Is ook zo. Ik woon 27 jaar in houtmassief (Noorse grenen). Lees regelmatig mijn hygrometer af, winter ... zomer.

De reden om multiplex te gebruiken ipv planken en balken is net om te voorkomen dat het houtwerk "werkt", oftewel, uitzet en krimpt onder de invloed van vocht.

Binnen? Muurschimmel ken ik van mijn vorige huurwoningen. Heel gezond.

CLT is vooral voor inwendige bouw; houtrot ontstaat voornamelijk buiten en is beter te voorkomen en te behandelen dan betonrot.

En hier wat meer informatie over de gebruikte lijmen voor CLT. Klinkt echt wel gezond allemaal.

En de meestgebruikte PUR-lijm ontbreekt. Lol, slecht googlewerk.

Welke lijm wordt gebruikt voor CLT?

In Europa wordt veelal gebruikt gemaakt van twee soorten lijm: PUR-lijm of MUF-lijm. PUR is een lijm op basis van polyurethaan, MUF is gebaseerd op melamine-ureum-formaldehyde. Doorgaans wordt de voorkeur gegeven aan PUR-lijm; deze lijm is vrij van oplosmiddelen en formaldehyde en daarmee beter voor toekomstig hergebruik of recycling.

https://www.listerbuildings.com/bibl...2Dformaldehyde

Men schrijft ook PU-lijm, het laatste in de lijst:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Houtlijm

https://nl.wikipedia.org/wiki/PU-lijm

Voor toepassingen PUR of PU moet je hier zijn:
https://de.wikipedia.org/wiki/Polyurethane

[maddox]

Ongelofelijk. Ik geef aan dat ik zeker geen tegenstander ben van houtbouw.

En dan komt u af met alleen maar afbraakwerken van mijn bevestiging dat hout een zeer goed bouwmateriaal is, maar dat er opgelet moet worden voor de gebruikte lijmsoorten.

En dat massiefhout niet hetzelfde is als multiplex. Want daar is deze topic mee begonnen, CLT.

Het is duidelijk, zelfs al geef ik u gelijk, dat kan u niet hebben, want het komt van een medeforumgebruiker af die u niet altijd en onvoorwaardelijk gelijk geeft.

[Micele]

Oorspronkelijk geplaatst door maddox

Ongelofelijk. Ik geef aan dat ik zeker geen tegenstander ben van houtbouw.

Die post heb ik niet gelezen.

En dan komt u af met alleen maar afbraakwerken van mijn bevestiging dat hout een zeer goed bouwmateriaal is, maar dat er opgelet moet worden voor de gebruikte lijmsoorten.

Dat klopt, en ik gaf wat meer informatie.

Het is duidelijk, zelfs al geef ik u gelijk, dat kan u niet hebben, want het komt van een medeforumgebruiker af die u niet altijd en onvoorwaardelijk gelijk geeft.

Mijn excuses.

[maddox]

Oorspronkelijk geplaatst door Micele

Die post heb ik niet gelezen.

Misschien is het nu duidelijker.

Oorspronkelijk geplaatst door maddox

Hoe klinkt deze reclameslogan " Moeder natuurs eigen carbonvezel"

Trouwens, die 400 jaar oude verwijzing naar een woning. Bof, het was het materiaal voor de schilden van de Romeinse legionairs.

Geen slecht materiaal voor de job ten andere.

[Micele]

Net een reportage op Canvas over Venetië.

De fundamenten van de stad zijn miljoenen houten palen in de modder, en die zijn nog steeds in uitstekende staat.
Men heeft boringen gedaan aan de grote Rialto-brug en heeft hout van 1020 jaar oud onder de microscoop gelegd. Geen spatje rot, omdat er geen lucht aan kan, dus geen bacteriën.

Meer details: https://beleefvenetie.nl/venetiaans-fundament/.

De stad zakt dus ook heel langzaam dieper in de modder.

Het grootste probleem van Venetië is dat in al die eeuwen het water nu ~1,3 meter hoger staat. Van de vele trappen naar het water liggen er gemiddeld 7 onder water (bij eb)

Nu probeert men het water (vloed/storm) op een bepaalde manier (waterkering) tegen te houden. Zie link of quote.

Venetië: gebouwd op palen

Het heien van palen in de grond is de traditionele Venetiaanse methode om een bouwwerk van een goede fundering te voorzien. Door de palen ontstond een stabiele fundering. Daar werden vooral dennen- en eikenhouten palen voor gebruikt. De Myrna-vallei in Istrië was erg belangrijk in de houtvoorziening. Toen Venetië de dienst uitmaakte in Istrië, kapte men de bomen in de vallei voor de funderingen die men nodig had om Venetië te bouwen. De bomen werden via de rivier naar zee getransporteerd en verscheept naar Venetië. Heel Venetië is op de palen van deze bomen gebouwd; en dan hebben we het over miljoenen palen die de grond in zijn gedreven (zonder machines!).

Bouwtechniek

Per vierkante meter werden acht houten palen gebruikt; palen van circa drie meter lengte en een doorsnee van circa 25-30 cm. Omdat de palen onder zeeniveau bleven en daardoor niet meer met de lucht in contact kwamen, zijn ze ondertussen versteend. Op de palen werden twee tot drie lagen planken aangebracht met een dikte van circa 5 cm per laag: zo ontstond er een soort funderingsvlot.

Beschermlaag: Istrië-gesteente

Op deze laag werd een waterdichte steensoort aangebracht: het zogenaamde Istrië-gesteente. Die laag witte steen is nog steeds duidelijk te zien. Tot op de dag van vandaag is dit een belangrijke laag: het zoute water kan namelijk niet door deze laag dringen. Het is dus een beschermlaag. De stad heeft het hier eeuwenlang op uitgehouden en doet dat deels nog steeds. Maar als het water boven die laag komt, zoals dat tegenwoordig regelmatig gebeurt, dan heeft dat aantasting van de gebouwmuren tot gevolg door het zout: het zoute water kruipt dan door de stenen van het gebouw. Vergelijk het met een suikerklont waarvan je een klein puntje in de thee doet.

Zinkende stad

Het water komt steeds vaker boven de laag Istrië-gesteente uit omdat de zeespiegel stijgt én omdat Venetië een paar millimeter per jaar zinkt. De (versteende) palen zakken heel langzaam dieper weg in de kleilaag. Tegenwoordig gebeurt het regelmatig dat het water zo hoog staat, dat het zeewater boven de laag met Istrië-gesteente komt te staan. Hierdoor kan het zout toch op de stenen inwerken, met desastreuze gevolgen. Bovendien zou Venetië in de 20e eeuw ruim 20 centimeter zijn gezakt, mede door invloed van de industrie langs de rand van de lagune. Gelukkig heeft men daar ondertussen actie op ondernomen. En als middel tegen de stijgende zeespiegel werkt men aan het MOSE-project die moet resulteren in een soort waterkering die omhooggaat als er hoog water wordt verwacht (“acqua alta“).

Lichte gebouwen

De Venetianen gebruikten een unieke bouwtechniek om de gebouwen zo licht mogelijk te maken. De muren hebben bijvoorbeeld veel deur- en raamoppervlak waardoor ze lichter zijn. De muren in een gebouw werden veelal gemaakt van een lattenconstructie van beukenhout (licht hout) en kalk. De vloeren zijn flexibel. Je merkt dat ook aan het bewegen en trillen van een gebouw in Venetië: vooral als je wat hoger in een gebouw bent, kun je het voelen trillen. De huizen werden direct aan de oever gebouwd, zodat men er goed bij kon met een boot. De vermogende Venetiaanse handelsfamilies bouwden hun huizen (casa’s) langs het Canal Grande. Alleen de huizen van doges worden palazzo genoemd. Eigenlijk is er natuurlijk maar één palazzo: het Palazzo Ducale.

[Mambo]

The Great Fire of London
https://youtu.be/o47qgPvXAyU

Maquette bootst grote brand na.

Oorzaak...houten huizen

[maddox]

Oorspronkelijk geplaatst door Mambo

The Great Fire of London
https://youtu.be/o47qgPvXAyU

Maquette bootst grote brand na.

Oorzaak...houten huizen

En onkunde, en lokale vervuiling.

Moderne houtbouw is niet vergelijkbaar met middeleeuwse el cheapo krottenbouw.

Neen, ik ben volledig voor houtbouw. Helaas hebben we niet genoeg bomen en lijm voor het bouwen van Zero energy woningen voor 8 000 000 000 strontfabriekjes.

[Micele]

Oorspronkelijk geplaatst door Mambo

The Great Fire of London
https://youtu.be/o47qgPvXAyU

Maquette bootst grote brand na.

Oorzaak...houten huizen

Heel oude zever.

Draadstarter = 2018

3. En de brandbaarheid dan?

In de video ‘Wooden skyscrapers could be a future for cities’ The Economist uit 2018 met daarin o.a. architect Andrew Waugh en materiaalkundige Michael Ramage wordt een brandtest op CLT gedaan (6:25): we zien het vuur al na twee seconden doven. Er blijft slechts zwartgeblakerd smeulend hout over : https://youtu.be/2DPp2NcnTb0?t=179

Architect Bjarne Mastenbroek in de VPRO Gids: ‘Nee, het brandt in, wanden blijven urenlang overeind’.

In onze aflevering 'Houtbouwers' voegt Waugh daar nog aan toe dat het branden van CLT trager en ‘voorspelbaarder’ gebeurt dan beton en staal. ‘Je weet precies hoé en hoe lang het brandt…’

Oorspronkelijk geplaatst door maddox

Moderne houtbouw is niet vergelijkbaar met middeleeuwse el cheapo krottenbouw.

Zo is het.

Mambo gaat desnoods terug tot de Romeinen.

[Mambo]

Oorspronkelijk geplaatst door Micele

Heel oude zever.

Draadstarter = 2018

3. En de brandbaarheid dan?

In de video ‘Wooden skyscrapers could be a future for cities’ The Economist uit 2018 met daarin o.a. architect Andrew Waugh en materiaalkundige Michael Ramage wordt een brandtest op CLT gedaan (6:25): we zien het vuur al na twee seconden doven. Er blijft slechts zwartgeblakerd smeulend hout over : https://youtu.be/2DPp2NcnTb0?t=179

Architect Bjarne Mastenbroek in de VPRO Gids: ‘Nee, het brandt in, wanden blijven urenlang overeind’.

In onze aflevering 'Houtbouwers' voegt Waugh daar nog aan toe dat het branden van CLT trager en ‘voorspelbaarder’ gebeurt dan beton en staal. ‘Je weet precies hoé en hoe lang het brandt…’


Zo is het.

Mambo gaat desnoods terug tot de Romeinen.

Gooi eens stalen poutrellen op de barbecue.

[maddox]

Oorspronkelijk geplaatst door Mambo

Gooi eens stalen poutrellen op de barbecue.

Ja, dan krijg je zwartgeblakerde poutrellen, en afhankelijk van de staalsoort, iets dat gewoon vuil is, of iets dat van sterk als staal, naar kauwgom gegaan is.

Maar een boom tot plankjes verwerken vraagt veel minder energie dan een ton ijzererts tot gietijzer te verwerken.

[Micele]

Oorspronkelijk geplaatst door Mambo

Gooi eens stalen poutrellen op de barbecue.

Dat doe jij maar in jouw stalen-poutrellen-draad. lol

[Mambo]

Oorspronkelijk geplaatst door maddox

Ja, dan krijg je zwartgeblakerde poutrellen, en afhankelijk van de staalsoort, iets dat gewoon vuil is, of iets dat van sterk als staal, naar kauwgom gegaan is.

Maar een boom tot plankjes verwerken vraagt veel minder energie dan een ton ijzererts tot gietijzer te verwerken.

Ik denk dat je de kost van duurzaam gelijmd hout ferm onderschat.

[maddox]

Oorspronkelijk geplaatst door Mambo

Ik denk dat je de kost van duurzaam gelijmd hout ferm onderschat.

Bedoeld u de kost die in de Belgische winkels gevraagd wordt?

Of in de werkelijke kost om te bouwen in hout?

Het grote probleem met houtbouw is dat we niet genoeg hout hebben om 8 000 000 000 mensen te voorzien van een moderne, energiezuinige woning.

[Mambo]

Oorspronkelijk geplaatst door maddox

Bedoeld u de kost die in de Belgische winkels gevraagd wordt?

Of in de werkelijke kost om te bouwen in hout?

Het grote probleem met houtbouw is dat we niet genoeg hout hebben om 8 000 000 000 mensen te voorzien van een moderne, energiezuinige woning.

https://m.nieuwsblad.be/cnt/dmf20210709_94032886

Hou houtbouw maar voor chalets.

[maddox]

Oorspronkelijk geplaatst door Mambo

https://m.nieuwsblad.be/cnt/dmf20210709_94032886

Hou houtbouw maar voor chalets.

Laat houtbouw uitvoeren door bekwame vaklieden, geen oelewappers die mee surfen op groene golven.

Die je ten andere ook hebt met baksteen, beton, staal en andere soort van bouw.