"Deep green society" & ecosocialism: het noodzakelijk alternatief?

[de limburgse leeuw]

Oorspronkelijk geplaatst door Jaani_Dushman

Het was eerder omgekeerd, dacht ik. Eerst heeft het Europees Parlement een stemming gehouden. Daar was Bart Staes de enige niet-VB Vlaming die tegengestemd heeft (niet omwille van de inhoud, maar omdat het Europees Parlement te weinig, namelijk niets, in te zeggen had).

Dat zeg ik toch ook. ??

Maar bij de nationale ratificaties is hij wel reclame gaan maken voor het 'ja'-kamp.

Iemand moest de blunder toch gaan goedpraten...en Staes is een begenadigd spreker. Zou het zo niet gegaan zijn ?

Op Staes zelf valt niet zoveel aan te merken vind ik, hij was een paar dagen geleden ook weer de enige die het aandurfde om tegen de nieuwe Europese Big Brother-richtlijn te stemmen

[de limburgse leeuw]

Bookchin werd in 1921 geboren in de New Yorkse Bronx-wijk. Zijn grootmoeder had een revolutionaire rol gespeeld in de mislukte opstand van 1905 tegen het tsaristische regime in Rusland, waardoor de familie dat land moest ontvluchten en naar de Verenigde Staten trok. Ook al was hij in zijn jeugd een overtuigd communist, in zijn studententijd zou hij reeds afwijken van deze koers. Niet omwille van de theorieën, maar wel omwille van het stalinisme, de showprocessen, de dubieuze rol van de communisten in de Spaanse Burgeroorlog en de hetze die gevoerd werd tegen Trotsky. Tijdens de Tweede Wereldoorlog ontmoette hij een andere vluchteling, Josef Weber, die een rol gespeeld had bij de Spartakisten en die op de vlucht was voor de nazi-dictatuur. Na de oorlog zal Bookchin zich echter bevrijden uit het marxistisch-leninistische keurslijf en meer een libertair-socialistische richting uitgaan.

Wat er nieuw is aan Bookchin is dat hij een andere visie op de natuur heeft dan de meeste denkers in zijn tijd, en dat hij ook in 1955 al een essay schrijft met de veelbetekenende naam The Problems of Chemicals in Food. Bookchin zal later dan ook beschouwd worden als een van de grondleggers van het ecosocialisme. Met verve valt hij de bestaande dominante maatschappijvisie aan die gebaseerd is op marktgericht en groeigericht denken en op de ‘overheersingsmentaliteit’ van het patriarchale systeem. De vrouwelijke wereld met de nadruk op de zorgwaarden werd immers vervangen door een typisch mannelijke wereld die zich toespitst op het interne en externe beheer van het maatschappelijke leven. We zullen hier niet overgaan tot een filosofische uitdieping van zijn volledige mens- en natuurbeeld, maar eerder ons concentreren op zijn maatschappelijk-politieke visie.

Hoe de toekomst moet worden vormgegeven is een van de centrale thema’s in Bookchins werken. Verschillende mogelijkheden blijven open en het is de mens die beschikt over de keuze om een bepaald pad al dan niet te volgen. Hiermee zet Bookchin zich af tegen de deterministisch-finalistische lezing van het geschiedenisboek door Marx: volgens hem heeft Marx (en meer nog de marxisten na hem) last van een eschatologische visie waarbij de loop van de geschiedenis in feite wordt omgekeerd. De menselijke voorgeschiedenis wordt er immers geïnterpreteerd met de oplossing van de plot al in het achterhoofd. Het kapitalisme werd gezien als een noodzakelijke stap onderweg naar de socialistische klassenloze maatschappij, terwijl het kapitalisme in de ogen van Bookchin een absoluut kwaadaardige kanker is die onze wereld overwoekert. In 1985 beweert hij zelfs dat de luddieten gelijk hadden, zo wars is hij van respect voor de zgn. technologische ‘vooruitgang’ van het industrieel kapitalisme. De ‘Luddites’ (1811-1816) waren actief in Noord-Engeland tijdens de regeringsperiode van George III en de Industriële Revolutie. Onder leiding van de waarschijnlijk mythische persoon van Ned Ludd vernietigden de handwerkslieden uit de traditionele textielbranche de nieuwe industriële machines. Deze rellen zouden niet zozeer politiek georchestreerd zijn geweest, als wel een uiting van sociaal-economisch verzet tegen de modernisering die het inkomen en de banen van de handwerkslieden bedreigde. Ook hedendaagse uitingen van antitechnologische gevoelens worden nog omschreven als ‘neo-ludditisme’. Een voorbeeld hiervan is het boek van Kirkpatrick Sales, The luddites: rebels against the future, Massachusetts, Addison-Wesley, 1995. Pascal Chabot wijst er in zijn studie op dat het vanwege de handwerkslieden zeker geen antitechnologische reactie was, maar een protest tegen het nieuwe systeem, dat hun oude rechten niet respecteerde. omdat de machines hun loon, werk en gezinnen rechtstreeks in gevaar brachten. Het waren dus niet de machines of de techniek op zich die geviseerd werden, maar eerder een direct gevolg van de invoering van die machines: nl. werkloosheid en honger. Zie Chabot P., La philosophie de Simondon, Paris, Vrin, 2003, p. 46.

Wat kenmerkend is voor het kapitalisme is volgens Bookchin dat er een nieuwe autoritaire institutionele techniek in het leven wordt geroepen, nl. het fabriekssysteem, dat er voor het eerst in de geschiedenis in slaagt de libertaire institutionele techniek van de basis tot in de wortel aan te tasten. Niet alleen omwille van de maatschappelijke drill waar we later nog op terugkomen, maar ook omdat het kapitalisme het traditionele samenlevingspatroon van landbouwende volkeren uiteengereten heeft en een verregaand atomiseringsproces op gang heeft gebracht, waarbij ook de uitgebreide versie van de ‘boerenfamilie’ wordt teruggebracht tot het ‘kerngezin’ dat beter geschikt was om ingepast te worden in het industrialisme. Dat was eigenlijk een gevolg van het toepassen en opleggen van burgerlijke visies op het proletariaat, zoals ook Gramsci al beschrijft waar hij hierover spreekt in zijn beschrijvingen van de opkomst van het industrieel kapitalisme en het bijbehorend proletariaat in Italië (Turijn).
Mijn persoonlijke mening hierover is de volgende. In onze dagen is dat atomiseringsproces nog meer doorgedreven, omdat nu zelfs de kerngezinnen (man-vrouw-kinderen) systematisch uiteengereten worden door de bemiddelende plaats die de technologie inneemt tussen mensen onderling ook door de innerlijke verdeeldheid en vervreemding die zelfs binnen het individu wordt teweeggebracht. Dat is de nieuwe interpretatie van het woord ‘individu’: IN-DIVIDE, of in zichzelf verdeeld geraakt. In onze maatschappij wordt elke poging tot gemeenschapsvorming, groepsvorming, coöperatie dan ook vakkundig de kop ingedrukt, vooral waar zij zich vormt uit echte samenleving en samenwerking, want het kapitaal kan dat niet verdragen. Als mensen samenwonen en samenleven zijn zij veel minder vatbaar voor uitbuiting en kan er ook minder verkocht worden. En al zeker geen ‘zorgen’ en ‘diensten’ die de mensen elkaar gratis zouden leveren indien zij bereid zouden zijn tot samenwerking.

De oude interpretatie van de uitdrukking ‘maat-schap’ geldt dus allang niet meer, en in zoverre ze door onderdrukkende structuren als het Vlaams Netwerk nog gebruikt wordt als een geldige maatschappij visie, geldt het eigenlijk alleen een ideologische mystificatie van het feit dat de uitdrukking ‘maatschappij’ nu een andere verklaring behoeft, nl. een verklaring waar nu de nadruk op MAAT ligt, het ritmisch staccato van de machines en fabrieken, van het meelopen in de ganzenpas van het technisch-rationele autoritaire en wetenschappelijke systeem dat lijdt aan de ziekte van overreglementering, dwang, zucht naar beheersing, controle en overheersing met dezelfde neuroticiteit als een Taylor die het arbeidsproces ging opsplitsen en functies van arbeiders cybernetisch (avant la lettre) bestuderen om tot besparing te komen en de meerwaarde op te voeren ten koste van de vrijheid en de kennis van de arbeiders. Zoals ook de huidige informatiemaatschappij met haar universele pretenties van wetenschappelijke juistheid maar al te gemakkelijk uitmondt in de ridiculisering van mensen die niet beschikken over de technologieën om alle kennis ter wereld onmiddellijk bij de hand te hebben.

Terug naar Bookchin. Hij wijst erop dat we nu leven in een vereconomiseerde maatschappij die volledig ten prooi gevallen is aan vermarkting. Een aantal prekapitalistische formaties zijn immers weggevallen en de vermarkting dringt nu zelfs door tot het leven zelf (patentering van genetische sequenties enz…door bio-industrieën). In elk segment van de samenleving (die er dus geen meer is) zijn de marktwaarden doorgedrongen. Bij iedere betoging vertellen de media ons dat ‘staken schaadt en werken baat’ door de nadruk steeds meer te leggen op de economische schade enerzijds en de ‘gewelddadigheid’ van betogers anderzijds. Nochtans is hun geweld gerechtvaardigd, net zoals dat van de luddieten gerechtvaardigd was waar zij bedreigd werden in hun fysieke voortbestaan. Ook in familiale, educatieve, persoonlijke en spirituele relatievormen is de marktwaarde en de zakelijke gedragsvorm doorgedrongen.

Volgens Bookchin kan de politiek hier geen oplossing meer bieden. Er zijn immers politieke partijen tot stand gekomen. Zij houden de burgers binnen de grenzen, controleren en manipuleren ze, nooit zijn ze een uitdrukking van de echte volkswil, ze laten zelfs niet toe dat het volk een eigen wil zou ontwikkelen, laat staan in opstand zou komen tegen de onderdrukking en debilisering. Zodoende is een partij alleen gemaakt om mensen te mobiliseren, te commanderen en om macht te verwerven in voor meestbegoede cenakels van de economische machtspolitiek. Volgens Bookchin – en daar heeft hij gelijk – is dit vergif voor een echte democratie die op participatie gericht is. In onze ‘maatschappij’ worden mensen immers op een drafje naar verkiezingen en referenda gestuurd en aldus gedegradeerd tot ‘kiezers’. Burgerschap wordt vernauwd tot ‘stemrecht’. En de keuze is – door de totstandkoming van de politieke eenheidsworst - niet erg uitgebreid, meestal hebben we de keuze tussen de pest of de cholera. In de verkiezing dragen de ‘burgers’ (sic) hun macht dan ook over aan beroepspolitici die werken in het belang van de leidende en bezittende kaste.

Ook constateert Bookchin dat de aantasting van de ecologische complexiteit en diversiteit zal leiden tot een verarming van ons leefmilieu. Het toenemende aantal catastrofes wijst daarop. We kunnen de natuur niet straffeloos blijven manipuleren en vernietigen, ons ingrijpen heeft meer dan eens schadelijke gevolgen. De ecologische kosten zijn nooit meegerekend in de prijsbepaling. Daarom betalen we nu een zware ecologische tol, terwijl de rijken alle meerwaarde die gegenereerd werd door het industrialisme in hun zakken gestoken hebben. We kunnen beginnen spreken van een ecologische genocide. Bookchin contrasteert in dat verband voortdurend de toenemende kunstmatige complexiteit van de stedelijk-kapitalistische maatschappij met de aftakelende ecologische complexiteit. Hij nodigt ons dus uit om op zoek te gaan naar alternatieven die de totale ineenstorting kunnen verhinderen of uitstellen. De naderende catastrofe maakt het wenselijke – de libertaire utopie – noodzakelijk. Geheel in de lijn van zijn niet-deterministische en niet-eschatologische geschiedenisvisie, benadrukt hij echter dat de uitkomst van die crisis niet op voorhand vaststaat. Daarin, zo herinneren wij ons, verschilde hij van Marx, ook al was deze laatste lang niet zo doctrinair als hij later zowel door voor- als tegenstanders werd afgeschilderd.

Wat Bookchin politiek gezien voorstelt is een libertair confederalisme. Verschillende regio’s moeten op basis van directe democratie afspraken met elkaar maken over zaken die ons collectief aanbelangen. “Het is voor alles een netwerk van bestuurlijke raden, waarvan de leden of afgevaardigden gekozen zijn door directe democratische bijeenkomsten van het volk in de verschillende dorpen, stadjes en ook wijken van de grote steden. De leden van die confederatie zijn gebonden aan een strikt mandaat, terug te roepen door en verantwoording verschuldigd aan de vergaderingen die hen verkozen, met het oog op het coördineren en afstemmen van het beleid dat door de vergaderingen zelf geformuleerd wordt. Hun functie is derhalve puur administratief en uitvoerend, en niet beleidsvormend”. (uit: The Meaning of Confederalism, Green Perspectives, nr. 20.).

Het door Bookchin gepropageerde model van de ‘post-schaarstemaatschappij’ houdt in dat mensen een geavanceerde productiecapaciteit opbouwen die niet alleen in de strikte behoeften voorziet, maar ook nog een aantal luxeproducten mogelijk maakt als de mensen daar zelf voor kiezen. In de ‘post-schaarstemaatschappij’ ontbreekt echter de dwang tot het steeds meer produceren van steeds meer nutteloze zaken.
Bookchin is voorstander van wat hij omschrijft als een ‘municipale economie’, een economie die zich in het verlengde bevindt van de traditie van het communautaire socialisme dat niet de fabriek als centrum van het maatschappelijke gebeuren ziet, maar integendeel de lokale gemeenschap als hefboom beschouwt voor de democratisering van de samenleving. “De fabriek is niet de belichaming van het algemene maatschappelijke belang, omdat elk arbeiderscollectief, elke arbeidersraad of –confederatie er belang bij heeft de eigen lasten tot en minimum te beperken en door te schuiven naar andere bevolkingscategorieën, naar de maatschappij in haar geheel of – als externe kosten – naar de natuur. Alleen de lokale gemeenschap levert de gemeenschappelijke noemer op, die de uiteenlopende scheidingslijnen binnen het volk – etnische groep, sekse, leeftijd, beroep, klasse – kan overbruggen”.
(zie: Janssens F. en Melle U., Voeten in de Aarde – radicale groene denkers – Antwerpen, Hadewijch, 1996, p. 45.)

Bookchin gaat uit van een beeld van maatschappelijk gedecentraliseerde coördinatie van de economie en van een politiek van geleidelijke decentralisatie van de industriële infrastructuur. De nadruk komt dan te liggen op subsistentie en lokale zelfvoorziening, al is een volledige zelfvoorziening uiteraard niet alleen onmogelijk, maar ook onwenselijk. Ook gaat Bookchin uit van de idee dat er een economie op menselijke maat mogelijk is. Decentralisering is altijd al een belangrijk concept geweest binnen postmoderne en ook binnen anarchistische en libertaire theorieën omdat men op die manier dacht de totstandkoming van een gecentraliseerde onderdrukkende staat te kunnen vermijden. Dit alles zou dan leiden tot een dichting van de kloof die er in een zich mondialiserend kapitalisme bestaat tussen productie en consumptie. Een economie gericht op lokale subsistentie en uitwisseling veronderstelt dus dat de fabrieken en productiemiddelen ingepast moeten worden in een breder kader, in een gemeenschapsbeheer. Dat is wat hij werkelijk bedoelt met ‘municipalisering’. Zo hoopt hij een gezonde middenweg te vinden tussen nationalisering (wat het staatsbelang zou versterken) en collectivisering (wat afbreuk zou doen aan de wil tot werken omdat er geen corporatistische mentaliteit zou ontstaan die de productie aanmoedigt).

Wat is nu Bookchins visie op de technologie in het algemeen en op de industriële processen in het bijzonder ? Enerzijds geeft hij toe dat onze technologie en leefmilieu totaal onbezield, synthetisch en ontzielend werken. De mens verliest er zichzelf bij, vervreemdt van zijn eigen natuur en van de natuur die hem omringt. Hij noemt dit de deanimalisering van het denken. Anderzijds is de technologie verworden van een instrument tot een kracht die hoog boven de mensen uittorent en die gemanipuleerd wordt door een anonieme bureaucratie, een sociale machine a.h.w.
Toch belandt hij niet in dezelfde tendens tot demonisering van de techniek die we vinden bij een Heidegger, een Lewis Mumford of een J.Ellul. Hij ontvlucht het fatalisme dat spreekt uit hun negativistische filosofieën en weigert zich neer te leggen bij de destructieve kenmerken van een uit de hand gelopen technologie waarin de mens niet meer telt. Hij legt de oorzaken van die negatieve facetten aan de bestaande technologieën bij de manier waarop ze maatschappelijk geconstrueerd zijn. Hij wil komen tot een andere, libertaire technologie waar deze autoritaire uitvloeisels tot het verleden zullen behoren. Daarvoor baseert hij zich op denkers als Charles Fourier en William Morris. Hoe zal de libertaire technologie tot stand komen dan ?

Het probleem ligt hoofdzakelijk bij de werkverdeling zoals die vandaag gebeurt. De machines zouden volgens Bookchin de zware en onaangename arbeid moeten opknappen, terwijl de mens zich voornamelijk moet bezighouden met de afwerking van de producten, een afwerking die in overeenstemming is met typisch menselijke ambachtelijke en artistieke mogelijkheden. Op die wijze zou er ook meer ruimte ontstaan voor nieuwe vormen van zelfbeheer: het beheer van de werkplaats door de betrokken werkers, arbeiderscontrole dus, maar dan in samenspraak met de lokale gemeenschap en haar ‘burgers’. De werkplaatsen moeten immers zo goed mogelijk geïntegreerd worden in de ecogemeenschap en het lokale ecosysteem. Een herstel van een gezonde relatie met de natuur is dus wat Bookchin beoogt. Daarbij spreekt hij ook over de energievoorziening. “Het opnieuw inbrengen van zon, wind en aarde – de wereld van het leven – in de technologie, in het instrumentarium voor menselijke overleving, zou een revolutionaire vernieuwing teweegbrengen van de menselijke banden met de natuur”. (Janssens F. en Melle U., Voeten in de Aarde – radicale groene denkers, Antwerpen, Hadewijch, 1996, p. 47. Het artikel over Bookchin is trouwens geschreven door Roger Jacobs).

In Bookchins theorie van het revolutionaire subject vinden heel wat dingen die ook al bij andere auteurs zijn opgedoken. De desillusie i.v.m. de te voeren revolutie is schijnbaar groot geweest in de jaren ’60 en daarna. Het mislukken van Nieuw Links in haar aspiraties om tot een maatschappelijke omwenteling te komen is daar grotendeels debet aan. We zien dan ook al in de jaren ’70 auteurs als Jacques Ellul die hierover boeken publiceren, met de inhoud dat elke revolutie of zelfs elke revolte alleen kan leiden tot een versterking van het technisch systeem.
Bookchin op zijn beurt beweert dat het revolutionaire subject niet zozeer te vinden is binnen het industrieel proletariaat of de arbeidersklasse, maar eerder in een groep mensen die juist weigerden zich in te passen in het kapitalistische industriële kader. Hun culturele waarden en hun manier van leven stonden haaks op de eisen die gesteld werden door het moderne fabriekssysteem, waardoor zij zich uiteraard niet wilden laten drillen en domineren. Het was niet zozeer een botsing tussen klassen, alswel een botsing tussen verschillende leefwerelden met verschillende opvattingen over het goede leven. Het is daar dat Bookchins theorie over de revolutionairen afwijkt van de gangbare orthodox-communistische theorieën waar de arbeiders steeds de voorhoede vormen van de omwenteling. Bij hem zijn het eerder relicten van de prekapitalistische en premoderne cultuur en beleving die aanleiding geven tot het niet aanvaarden van de kapitalistische zienswijze.

Laten we deze uiteenzetting over de voornaamste standpunten van Bookchin uitbreiden met enige persoonlijke beschouwen over het klassenbewustzijn. Het klassenbewustzijn is inderdaad in onze dagen zodanig uitgehold en doorweven met kleinburgerlijke waarden dat er niet meer van een echt klassenbewustzijn gesproken kan worden. Veel arbeiders hebben de kleinburgerlijke waarden geïnternaliseerd, een fenomeen dat optrad sinds het hen materieel beter begon te gaan. De arbeidersklasse begrepen als scherp omlijnde klasse in een rigide sociale stratificatie bestaat dus als zodanig nog wel (nog 20 % van de arbeidende bevolking kan geklasseerd worden als industriearbeider), maar leidt desalniettemin een sluimerend bestaan met een laag individueel en collectief bewustzijn. Dat komt niet zozeer door het marxisme an sich, wel integendeel, maar juist door een gebrek aan revolutionaire ingesteldheid ten gevolge van de door de massamedia gepropageerde lamlendigheid bovenop het banale materiële gemak waarmee de werkende mensen tot op de dag van vandaag hun leven konden vullen. Het fenomeen van de werkende armen neemt wel toe onder invloed van de toenemende liberalisering, maar toch, er is nog niet echt sprake van een revolutionaire toestand onder de werkende mensen. Anderzijds is het best mogelijk dat dit snel kan veranderen, gezien de doorgedreven neoliberale maatregelen die anno 2006 gepland worden door o.m. de Europese Commissie.
Het zelfbewustzijn zal opnieuw opgekrikt moeten worden. Het lage zelfbewustzijn van de arbeiders(klasse) wordt in stand gehouden door de politiek en de mainstreammedia en door het dagelijkse werken in een fabriek waar de arbeid vervreemd wordt, en door de dagelijkse disciplinering die mensen in de maatschappij van rijtjeslopers ondergaan (Bookchin). Niet alleen in de fabrieken, maar in de hele maatschappij kent men geen echte vrijheid meer en neemt de controle van overheid en kapitaal gestadig toe tot op het absurde af. De sociale verhoudingen van het kapitalisme worden zo elke dag vernieuwd. Marx merkte al op dat het zo was en Bookchin had het nooit geschreven kunnen hebben indien hij het nooit gelezen had bij Marx.
Hoe meer mensen er echter buiten de boot vallen in het kapitalistisch bestel, hetzij door werkloosheid, ziekte of gewoonweg omdat men niet in de vooropgestelde profielen past en uitgesloten wordt, hoe minder vat het systeem op hen heeft. Ze kunnen immers niet meer dagelijks de drills en de normen internaliseren die het kapitaal en het marktgerichte economische systeem hen oplegt. Ook zijn er veel mensen allergisch aan de technologische normen van datzelfde complex dat stilaan de hele westerse wereld omspant, en ook in grote mate daarbuiten treedt (denk aan de ontwikkeling van Azië enz.). Ook al tracht de westerse maatschappij in toenemende mate het persoonlijke leven van ieder individu en van iedere groep te controleren en te domineren, een groeiende groep mensen tracht zich hiervan te bevrijden of wordt door de sociale uitsluiting vanzelf in de steek gelaten, waardoor de controle op hun doen en laten minder wordt. Dat leidt dan weer tot een zgn. nood aan controle op straat, met camera’s en politie, en binnen niet al te veel tijd wellicht tot een controle van binnenuit, d.m.v. microchips en aanverwante technologieën.
Daarom zien we in onze dagen een toenemende hang naar de ‘controlestaat’ waar men de jacht op werklozen opent en inspanningen levert om alle mensen die momenteel aan die controle ontsnappen opnieuw in het kleverige web te vangen. Vandaar onze bezorgdheid over de E-ID en alle andere maatregelen die bedoeld zijn om iedereen onder maatschappelijke ‘curatele’ te stellen.

De arbeider ontleent veel trots aan zijn bekwaamheden en talenten en het kapitaal zou zich niet kunnen verrijken als het niet kon beschikken over de know-how en de gespecialiseerde vermogens tot het afleveren van kwalitatief hoogstaande produkten. Het is ook in dat kader dat de strijd van bijvoorbeeld de havenarbeiders tegen de geplande richtlijn i.v.m. zelfafhandeling van de Europese Commissie gezien moet worden. . De havenarbeiders vrezen immers niet alleen maar dat zij hun werk zullen verliezen indien schepen voortaan gelost zouden mogen worden door bemanningen uit de hele wereld (een soort moderne, geronselde slaven), maar stellen zich ook terecht de vraag of de veiligheid en de correcte afhandeling van goederen hierdoor niet in het gedrang komen. Zij worden niet alleen bedreigd in hun portemonnee, maar ook in hun wezen als arbeider, in hun beroepstrots. En dat is misschien wel de beste verklaring en zeker een van de onderliggende redenen waarom het op 16 januari 2006 in Straatsburg tot een revolutionair opstootje kwam in een veldslag met de fascistische stoottroepen van Fort Europa.
Bookchin kan wel beweren dat het revolutionaire subject voor de toekomst geen klassenbasis meer zal kennen, maar dat is niet meer dan een woordspelletje. Want ook al behoren de opstandige massa’s/arbeiders in de toekomst misschien niet meer tot een vastomlijnd industrieel proletariaat, toch zullen zij er nooit in slagen revolutionair te zijn indien het zelfbewustzijn van de mensen als individu en als klasse niet wordt opgekrikt tot een niveau waarop zij inzien dat de huidige onmenselijke en uitbuitende maatschappij ten val gebracht moet worden indien wij de afbraak de sociale verworvenheden, alsook van het menselijk sociaal weefsel willen tegengaan. Het is geen strijd om centen, maar meer en meer een strijd tegen de ecologische genocide en bijgevolg ook een strijd om de mens als Mens. Daarom zal het inzicht groeien dat de buitenproportionele geldhonger van de kapitalisten zo snel mogelijk gestopt moet worden. Zolang de mensen niet beseffen dat zij deze vijandige klasse (of is het veeleer een kaste ?) van geldwolven en hun militair-economisch-technologisch complex, dat zij gebruiken om de debilisering van de massa’s en hun onderdrukking in stand te houden, vernietigd moet worden, zal het patriarchale onderdrukkende systeem van gemondialiseerd kapitalisme niet ten val komen en zal het zich vrijelijk kunnen voortzetten hier en nu, of anders elders in tijd en ruimte.

De oplossingen van Bookchin

De revolutie zonder klassenbasis of klassenbewustzijn van Bookchin zou volgens hemzelf moeten leiden tot een bezitsloze antihiërarchische, klassenloze en volledig bevrijdende maatschappij. Maar hoe komt die dan tot stand ? Zoals Marcuse in “The Onedimensional Man” spreekt over het studentenprotest en Nieuw Links eind jaren ’60, zo spreekt Bookchin ook over de ‘Nieuwe Verlichting’ die verschuivingen in het onderbewuste teweeg zal brengen. Maar m.i. is het Nieuw Links van Marcuse doodgebloed in intellectualistische oprispingen en is ook de Nieuwe Verlichting van Bookchin verderaf dan ooit. “Het systeem moet vallen, niet vechten; maar het zal enkel vallen als zijn instellingen zo uitgehold zijn door de Nieuwe Verlichting en zijn macht fysiek en moreel dusdanig ondermijnd dat een revolutionaire confrontatie eerder symbolisch dan reëel zal zijn”.

Toen het antiautoritaire protest echter verstomde veranderde Bookchin van mening. Nu zocht hij de oplossing binnen “een welbewuste goed georganiseerde en programmatisch consistente libertaire beweging”. Darbij verwijst hij dan naar de noodzaak aan radicale intelligentsia die als leidraad hun eigen intensieve gemeenschapsleven hanteren, en naar de inspiratie die uitging van de beroemde salonbijeenkomsten van de Franse Verlichtingsfilosofen. De revolutionairen nemen volgens Bookchin de rol op zich van ‘katalysatoren van het revolutionaire proces’ waarbij zij zich dan voornamelijk inspannen om anderen tot revolutionairen te maken en niet om zelf de revolutie tot stand te brengen. Persoonlijk vind ik dat zijn visie hier alweer dichtbij het marxisme is beland, ook al wordt ze opgediend met een libertair sausje. Vooral waar hij vervolgens constateert dat een revolutionaire organisatie zichzelf niet onontbeerlijk mag maken en naar haar eigen ontbinding moet streven. Daar staat hij letterlijk terug naast Marx, die geloofde dat de staat als vanzelf zou verdwijnen als de revolutie eenmaal tot stand zou zijn gebracht.
Daarom komt hij, om van dit ‘marxiaanse’ pad toch weer af te wijken, tot een vage theorie dat de revolutionairen zichzelf moeten ‘revolutioneren’ en heropvoeden in wat hij ‘affiniteitsgroepen’ pleegt te noemen. . Dat zijn (in het beste geval) ethische verenigingen van vrije, moreel sterke individuen die op een directe wijze kunnen participeren aan een consensus-beslissingsstructuur “en functioneren als katalysatoren in sociale situaties, niet als elites: zij streven ernaar het bewustzijn en de strijdvaardigheid van de gemeenschappen waarvan ze deel uitmaken, te verbreden en te verdiepen, geen commandoposten te bemannen”.(Bookchin, 1980).
Dit is echter een theorie, die ook als ze intellectueel eerlijk en zelfs correct zou zijn, in de praktijk niet haalbaar zal zijn om werkelijk tot grote maatschappelijke omwentelingen te komen.


Sinds de jaren ’70 ging Bookchin zich toeleggen op het schrijven van boeken over de natuur en de toekomst van de groene politiek. Hij was vooral voorstander van die Grünen in Duitsland, omdat dit een theorievriendelijke partij was. Vanaf het moment dat de groene partijen hun radicalisme verloren en meer en meer geloofden in een werking via het parlement, verloren zij ook het contact met hun basis en verlieten veel mensen als Bookchin, die aanvankelijk een stimulans waren geweest om groene partijen op te richten over de hele wereld, het groene politieke wereldje.
Wie op zoek is naar een bibliografie van Bookchin, kan alvast deze website eens aanklikken:

http://dwardmac.pitzer.edu/Anarchist...hinbiblio.html

We zullen ons in de volgende weken beijveren om nog meer radicale groene denkers te bespreken en te zien welke oplossingen zij aanreiken om uit de impasse te geraken waarin de mensen zijn beland.


De Limburgse Leeuw

[Pelgrim]

Volgens de (niet zoveel) boeken die ik van Bookchin en verwante communalisten heb gelezen zette hij zich sterk af tegen de zogenaamde 'deep ecology' movement die de terugkeer naar een of andere 'bon sauvage' bepleitte. Wat ik me herinner van Bookchin was dat hij, net als de Marxisten trouwens, in de technologie wel degelijk een belangrijke rol als bevrijdende kracht zag weggelegd, zo heeft hij (in post scarcity anarchism geloof ik) de mogelijkheid van de 'groene' technologie besproken: zonnecellen en dergelijke.
Van alle anarchisten en ecologisten kon Bookchin mij alleszins het meest bekoren omdat hij niet dogmatisch de hele beschaving afwees.

Het earthship-huizen concept past trouwens heel goed in die filosofie:
http://www.earthshipbelgium.be/

[de limburgse leeuw]

Oorspronkelijk geplaatst door Pelgrim

Volgens de (niet zoveel) boeken die ik van Bookchin en verwante communalisten heb gelezen zette hij zich sterk af tegen de zogenaamde 'deep ecology' movement die de terugkeer naar een of andere 'bon sauvage' bepleitte. Wat ik me herinner van Bookchin was dat hij, net als de Marxisten trouwens, in de technologie wel degelijk een belangrijke rol als bevrijdende kracht zag weggelegd, zo heeft hij (in post scarcity anarchism geloof ik) de mogelijkheid van de 'groene' technologie besproken: zonnecellen en dergelijke.
Van alle anarchisten en ecologisten kon Bookchin mij alleszins het meest bekoren omdat hij niet dogmatisch de hele beschaving afwees.

Het earthship-huizen concept past trouwens heel goed in die filosofie:
http://www.earthshipbelgium.be/

Ja, maar ik heb in mijn bespreking zijn verhaal over de verdwijnende 'klassentegenstellingen' even in vraag gesteld. De klassentegenstelling is immers niet verdwenen, ook al bestaat ze niet meer zozeer alleen in de spanning tussen 'verarmde proletariërs' en 'het rijke patronaat', maar meer dan ooit in het verschil tussen armen en rijken.

Daarom is de klassentegenstelling de laatste jaren weer groter geworden, de kloof is verdiept. En dat botst met het verhaal dat zowel bij links als bij rechts wel opgang maakt, dat alle klassentegenstellingen verdwenen zouden zijn, of van minder belang.

[Jonas Elossov]

Oorspronkelijk geplaatst door de limburgse leeuw

Daarom is de klassentegenstelling de laatste jaren weer groter geworden, de kloof is verdiept. En dat botst met het verhaal dat zowel bij links als bij rechts wel opgang maakt, dat alle klassentegenstellingen verdwenen zouden zijn, of van minder belang.

Bij links?

Rechts en zeker extreem-rechts heeft trouwens klassentegenstellingen steeds ontkent, dat is niets nieuws onder de zon. Dat er "links" zegt dat de klassentegenstellingen zouden verdwenen zijn zegt meer over de rechtsheid van dat soort "links" dan over de werkelijke klassentegenstellingen.

[de limburgse leeuw]

Oorspronkelijk geplaatst door Jonas Elossov

Bij links?

Rechts en zeker extreem-rechts heeft trouwens klassentegenstellingen steeds ontkent, dat is niets nieuws onder de zon. Dat er "links" zegt dat de klassentegenstellingen zouden verdwenen zijn zegt meer over de rechtsheid van dat soort "links" dan over de werkelijke klassentegenstellingen.

Dat probeer ik ook te zeggen door in deze kritiek te geven op het standpunt van Bookchin. Maar het is er misschien niet zo duidelijk uitgekomen als ik gewild had.

Bij een aantal ecologische of groene denkers komt dat idee van de vervaging van klassentegenstellingen terug, maar volgens mij inderdaad ten onrechte. Maar dat neemt niet weg dat ze soms ook wel gelijk hebben waar zij constateren dat de arbeidersklasse niet altijd meer de revolutionaire klasse bij uitstek is. Veel arbeiders zijn verburgerlijkt in hun manier van denken en leven, ze zijn absoluut niet meer vergelijkbaar met het verarmde proletariaat uit de tijd van Marx. Bookchin en aanverwanten verwachten de revolutie dan ook bij andere groepen, die buiten de maatschappij staan. Kijk ook eens naar Marcuse, bijvoorbeeld, toch een boegbeeld van links geweest altijd. Van welke maatschappelijke groep verwacht hij de omwenteling ? Wat niet wil zeggen dat Marcuse gelijk had natuurlijk, want zijn 'nieuw-links' ideeëngoed heeft ook tot niet veel geleid. Waar zijn de mei-achtenzestigers nu mee bezig ? Inderdaad, met in de establishmentpolitiek hun zakken te vullen.

Voor mij is het alleszins een feit dat de klassentegenstellingen niet verdwenen zijn, maar dat ze integendeel opnieuw groter worden naarmate de armoede groeit. De kloof tussen rijk en arm is HET bewijs dat de klassentegenstelling nog altijd bestaat. Anders was er geen Vierde Wereld Syndicaat nodig, en ook geen LSP. Maar die armoede is niet meer vast te pinnen op de arbeidersklasse als dusdanig, maar treft meer en meer mensen, ook mensen die nog nooit een fabriek van dichtbij gezien hebben.

De klassentegenstellingen liggen momenteel minder gecentreerd rond de arbeidersklasse als dusdanig (in ons land dan toch), omdat veel arbeiders toch nog behoorlijk hun brood verdienen in vergelijking met de situatie in andere landen of in andere tijden. De bediende van het laagste echelon verdient vaak minder dan een industriearbeider die in een multinational werkt.

Daarmee wil ik geen afbreuk doen aan het bestaan van de klassentegenstelling op zich, maar wel aan de vorm die zij vandaag aanneemt.
De duidelijkste breuklijn bevindt zich volgens mij in het verschil tussen rijk en arm. Een kloof die alsmaar dieper wordt sinds enkele jaren, terwijl ze in de decennia daarvoor alleen maar kleiner werd.

[Jonas Elossov]

Oorspronkelijk geplaatst door de limburgse leeuw

De bediende van het laagste echelon verdient vaak minder dan een industriearbeider die in een multinational werkt.

Die bediende hoort ook tot de arbeidersklasse hoor; net als een werkloze...

[guerin]

Oorspronkelijk geplaatst door Jonas Elossov

Die bediende hoort ook tot de arbeidersklasse hoor; net als een werkloze...

Komaan zeg,de tijd van de kolen mijnen hier ter lande is al lang vervlogen!
Mijn vizie is dat er sukkelaars zijn en welstellende,als er toch een klasse indeling moet dan liever zo.
De welstellende van vandaag zijn vak ook de onderdrukkers om hun privileges te garanderen.Klinkende geld is wat ze krijgen om de onderdrukking als systeem te blijven verdedigen,natuurlijk niet in zoveel bewoordiging.De sukkelaars zijn deze dat niet beter weten en daarom ook in het systeem van onderdrukking stappen uit onwetendheid,deze ook zonder klinkende munt.
Vandaar ook de wil van het vws om die sukkelaars mondig te maken(naar boven bashen)opdat ze zich zou bewust zijn van hun klasse,en niet van een onbestaande arbeidersklasse.Pas op het moment dat de sukkelaars assertief worden zal het kapitalisme als uitbuitingssyteem verdwijnen.Tijd om wakker te worden,Jonas

[de limburgse leeuw]

Oorspronkelijk geplaatst door guerin

Komaan zeg,de tijd van de kolen mijnen hier ter lande is al lang vervlogen!
Mijn vizie is dat er sukkelaars zijn en welstellende,als er toch een klasse indeling moet dan liever zo.
De welstellende van vandaag zijn vak ook de onderdrukkers om hun privileges te garanderen.Klinkende geld is wat ze krijgen om de onderdrukking als systeem te blijven verdedigen,natuurlijk niet in zoveel bewoordiging.De sukkelaars zijn deze dat niet beter weten en daarom ook in het systeem van onderdrukking stappen uit onwetendheid,deze ook zonder klinkende munt.
Vandaar ook de wil van het vws om die sukkelaars mondig te maken(naar boven bashen)opdat ze zich zou bewust zijn van hun klasse,en niet van een onbestaande arbeidersklasse.Pas op het moment dat de sukkelaars assertief worden zal het kapitalisme als uitbuitingssyteem verdwijnen.Tijd om wakker te worden,Jonas

Ik zeg nergens dat de arbeidersklasse niet bestaat, maar wel dat de historische rol die zij op dit moment spelen kleiner is geworden dan vroeger. En dat komt, zoals je terecht opmerkt, doordat de grote traditionele industrieën op de terugweg zijn. De mijnen zijn gesloten, wat er overblijft van de staal- en textielindustrie ligt half op apegapen en de bonden laten zich zelfs communautair verdelen...wat een spijtige zaak is. Hoe kan solidariteit tussen armen en werkers worden uitgebouwd, als zelfs de metaalvakbond vindt dat er een verschil moet zijn tussen nederlandstaligen en franstaligen ?

De bedienden zijn inderdaad gedegradeerd t.o.v. honderd jaar geleden en kennen niet meer dezelfde status als toen. Je kunt ze beschouwen als een soort van veredelde arbeiders, alleen zijn hun lonen ook niet meer om over naar huis te schrijven. De meesten onder hen beseffen dat echter nog niet goed, ze zien zichzelf nog altijd als belangrijke mensen, terwijl ze slechts pionnen zijn in het spel, slaven a.h.w. die de hele dag inputs leveren in de computers of papierkes uitprinten en zo meer, zonder enige kennis van het grotere geheel.

Toch neemt de arbeidersklasse nog een belangrijke positie in, temeer daar zij sleutelposities bezetten in de maatschappij. Indien zij staken, valt het openbare leven stil. Dan rijdt er geen trein, geen bus, dan wordt er geen vuilnis meer opgehaald en liggen de fabrieken stil.
Daarom denk ik dat solidariteit tussen armen en arbeiders een gezamenlijke tegenmacht kan uitbouwen tegen het onderdrukkende kapitalisme. De armen kunnen het niet alleen (zij bezetten geen sleutelposities), de arbeiders alleen ook niet (zij zijn momenteel nogal verdeeld en slechts 20 % van de beroepsbevolking werkt nog in de industrieën).

Maar samen vormen zij een grotere macht. Indien er dan ook nog voldoende bedienden zouden meedoen, kunnen zij zelfs een meerderheid vormen waar de flikken bang van zijn. Maar dan is men aangewezen op onvoorwaardelijke solidariteit, en het communautair gezwets in dit land verdeelt de mensen momenteel nogal fel.

[Pelgrim]

Bedienden zijn even strijdvaardig als arbeiders hoor. Alleen zitten zij niet in goede posities om spontaan tot staking over te gaan. Om te beginnen zit een deel van de werkenden in de dienstensector bij de openbare diensten en/of non-profitsector. En we hebben gezien dat die wél bijzonder strijdvaardig zijn. Dat andere deel zit verspreid over bedrijven waar vakbonden moeilijk een voet binnenkrijgen, zoals kleine KMO's bijvoorbeeld. Het probleem ligt niet bij de strijdvaardigheid maar bij het gebrek aan strijdmiddelen.

[guerin]

De solidariteit tussen armen en werkers Is een onbestaand gegeven want die twee zijn concurentie van melkaar:de werker wil zijn welstellendheid behouden en de arme wil het bekomen.De werker zal in het kamp van de welstellende blijven zolang dat ook effectief zo is.
En de strijdbaarheid van de werkers is ook al zo een fabel:de laaste staking leerde mij veel in die zin...een vakantie dagje naar brussel betaald door de vakbond.

[de limburgse leeuw]

Oorspronkelijk geplaatst door guerin

De solidariteit tussen armen en werkers Is een onbestaand gegeven want die twee zijn concurentie van melkaar:de werker wil zijn welstellendheid behouden en de arme wil het bekomen.De werker zal in het kamp van de welstellende blijven zolang dat ook effectief zo is.
En de strijdbaarheid van de werkers is ook al zo een fabel:de laaste staking leerde mij veel in die zin...een vakantie dagje naar brussel betaald door de vakbond.

De strijd van de armen en de werkers zal in de toekomst meer en meer convergeren, aangezien het fenomeen van de werkende armen ook weer toeneemt.

Niet lang meer en een groot deel van de werkenden zullen in armoede leven, of twee jobs moeten doen om aan één fatsoenlijk inkomen te geraken. Dat zijn Amerikaanse toestanden, die men nu wil exporteren naar de EU.

Ik denk dus dat je maar ten dele gelijk hebt: de strijd van armen en de syndicale strijd van de werkers verloopt nu inderdaad nog gescheiden van elkaar, maar kijk eens hoeveel mensen die werken (of gewerkt hebben) nu al lid zijn van VWS en trek dan je conclusies.

De TOEKOMST is dus aan ons. En de strijd van armen en werkers zal nader tot elkaar groeien. Net als de strijd van de radicale groenen ook meer en meer begint overeen te komen met onze vraag naar een minder gestresste en gezondere wereldbol. Want armoede bestrijden is ook de grote multinationale ondernemingen bestrijden die ervoor zorgen dat de zelfvoorzienende landbouw in grote delen van de wereld wordt aangetast.

[Jonas Elossov]

Oorspronkelijk geplaatst door guerin

De solidariteit tussen armen en werkers Is een onbestaand gegeven want die twee zijn concurentie van melkaar:de werker wil zijn welstellendheid behouden en de arme wil het bekomen.De werker zal in het kamp van de welstellende blijven zolang dat ook effectief zo is.
En de strijdbaarheid van de werkers is ook al zo een fabel:de laaste staking leerde mij veel in die zin...een vakantie dagje naar brussel betaald door de vakbond.

Kijk dit is een typische reactie van hetgeen ik het sous-proletariaat noem, dat de fascisten steunde tegen de arbeidersbeweging in de jaren '30. (Dat is geen verwijt, gewoon een objectieve vergelijking)
Alle voorzieningen voor armen en werkloze arbeiders zijn opgebouwd door de arbeidersklasse en worden staande gehouden door die arbeidersklasse. Moesten de vakbonden de sociale zekerheid nu niet beschermen en niet zo sterk staan als in Belgie, zouden we al lang een Duits scenario hebben met een uitkering van 300€ en verplicht aanvaarden van jobs in de prostitutie.

Trouwens, aan een piket gaan staan voor je eigen bedrijf, loon verliezen, kans lopen op represailles van je baas,... is niet de meest vanzelfsprekende zaak.
Trouwens, hadden die arbeiders vakantie willen hebben, konden ze ook een dagje vrij nemen zonder naar brussel te gaan, of konden ze zelf stakingsbrekertje spelen en zo loon incasseren zonder een klop te doen.

[groen!?]

Oorspronkelijk geplaatst door Pelgrim

Groen! heeft de grondwet mee goedgekeurd.

Dat wij die partij uitlachen is dus niet meer dan normaal.

En 'een kritische ja' blijft een ja, al mag je zoveel kritiek hebben als je wil: het lichtje brandt op groen in het parlement en dat betekent dat het parlementslid op ja heeft gestemd, en bijgevolg dus akkoord gaat.

Groen is de laatste jaren een circus geworden.

een reactie van Vera Dua uit Peper (het tijdschrift van Jong Groen)

Denkt u dat de afkeuringen van de EU-grondwet in een aantal Europese landen de Europese elite aan het denken heeft gezet over hun ondemocratische werkwijze, en denkt u dat ze hier ook hun lessen uit zullen trekken?

Dua:Laat ons eerst zeggen dat het grondwettelijk verdrag beter was dan de voorgaande verdragen. Een stap vooruit, maar nog niet ver genoeg. Toch, net vanwege die vooruitgang hebben de groenen ervoor gekozen de grondwet te steunen, wetende dat het niettemin veel beter kan. Nu, er zijn een aantal referenda geweest, en ons standpunt daarover was altijd duidelijk: een referendum over de EU-grondwet moet je op Europees niveau doen.
Zodat alle landen, op éénzelfde dag, hun mening over die grondwet geven. Op die manier koppel je die mening ook gedeeltelijk los van de nationale politiek, en krijg je een algemene indruk van wat er in Europa leeft rond die grondwet.

Nu zit je met een serieus probleem: twee relatief belangrijke landen - zeker Frankrijk - hebben die grondwet verworpen. We moeten daar onze conclusies uit trekken, en we kunnen niet doen alsof die verwerping gewoon niet gebeurd is. Het zou zeker nefast zijn om nu de regeltjes toe te passen, en de grondwet er toch door te drukken als men 55 % van de landen en 65 % van de Europese bevolking alsnog over de streep kan trekken. Nog erger wordt het wanneer de staatsleiders het heft opnieuw in handen zouden nemen, en onder elkaar uitmaken wat er verder moet gebeuren.

Conventie

Ons voorstel is: roep de Conventie opnieuw tesamen. Hierin zijn zowel de parlementen als het middenveld ruim vertegenwoordigd, wat de maatschappelijke draagkracht sterk...



lees verder op: http://peper.jonggroen.be/PeperFireF...=ArtInleiding1

[guerin]

Oorspronkelijk geplaatst door Jonas Elossov

Kijk dit is een typische reactie van hetgeen ik het sous-proletariaat noem, dat de fascisten steunde tegen de arbeidersbeweging in de jaren '30. (Dat is geen verwijt, gewoon een objectieve vergelijking)
Alle voorzieningen voor armen en werkloze arbeiders zijn opgebouwd door de arbeidersklasse en worden staande gehouden door die arbeidersklasse. Moesten de vakbonden de sociale zekerheid nu niet beschermen en niet zo sterk staan als in Belgie, zouden we al lang een Duits scenario hebben met een uitkering van 300€ en verplicht aanvaarden van jobs in de prostitutie.

Trouwens, aan een piket gaan staan voor je eigen bedrijf, loon verliezen, kans lopen op represailles van je baas,... is niet de meest vanzelfsprekende zaak.
Trouwens, hadden die arbeiders vakantie willen hebben, konden ze ook een dagje vrij nemen zonder naar brussel te gaan, of konden ze zelf stakingsbrekertje spelen en zo loon incasseren zonder een klop te doen.

Ja zeg,hoeveel onderverdelingen zijn er nog zo?
De voorzieningen zijn hedendaags de esthetiek van het kapitalisme.Duistland is groot genoeg om ghettos te vormen om dearmen in te stoppen waardoor de rijkaards er niet moet naar kijken.
Ah,staan voor bedrijf als picket is heel gemakkelijk...idd,lol en plezier aan de barricaden.

Bedoel je de francisten?
Is dat geen taktiek van kapitalisten, verdelen om te heersenen?Want sous-proletariaat lijkt mij wel zo een maneuvre!

[guerin]

Oorspronkelijk geplaatst door de limburgse leeuw

De strijd van de armen en de werkers zal in de toekomst meer en meer convergeren, aangezien het fenomeen van de werkende armen ook weer toeneemt.

Niet lang meer en een groot deel van de werkenden zullen in armoede leven, of twee jobs moeten doen om aan één fatsoenlijk inkomen te geraken. Dat zijn Amerikaanse toestanden, die men nu wil exporteren naar de EU.

Ik denk dus dat je maar ten dele gelijk hebt: de strijd van armen en de syndicale strijd van de werkers verloopt nu inderdaad nog gescheiden van elkaar, maar kijk eens hoeveel mensen die werken (of gewerkt hebben) nu al lid zijn van VWS en trek dan je conclusies.

De TOEKOMST is dus aan ons. En de strijd van armen en werkers zal nader tot elkaar groeien. Net als de strijd van de radicale groenen ook meer en meer begint overeen te komen met onze vraag naar een minder gestresste en gezondere wereldbol. Want armoede bestrijden is ook de grote multinationale ondernemingen bestrijden die ervoor zorgen dat de zelfvoorzienende landbouw in grote delen van de wereld wordt aangetast.

Ik zei dat de werkers aan de kant van de welstellend zullen blijven zolang die werkers het ook welstellen!Maar convergeren betekent niemandsland!Noch arm,noch rijk en dus geen samenhorigheid.

[Jonas Elossov]

Oorspronkelijk geplaatst door guerin

Ja zeg,hoeveel onderverdelingen zijn er nog zo?

Er bestaat maar één materiële hoofdonderverdeling; de kapitalisten en niet-kapitalisten of arbeidersklasse.

Bedoel je de francisten?
Is dat geen taktiek van kapitalisten, verdelen om te heersenen?Want sous-proletariaat lijkt mij wel zo een maneuvre!

Neen, ik bedoel de werklozen en het sous-proletariaat dat door de miserie in die tijd, vervreemd geraakte van de arbeidersklasse en welk door de fascisten werd ingezet tegen de socialisten en de arbeidersbeweging.

[guerin]

Er bestaat maar één materiële hoofdonderverdeling; de kapitalisten en niet-kapitalisten of arbeidersklasse.

Ik kan daar mij niet in terug vinden want de arbeidersklasse gaat heden in zee met het kapital.

Neen, ik bedoel de werklozen en het sous-proletariaat dat door de miserie in die tijd, vervreemd geraakte van de arbeidersklasse en welk door de fascisten werd ingezet tegen de socialisten en de arbeidersbeweging.

Het is juist die werklozen en sous-proletariaar(i hate this word)die dus niet deelmaken en ook niet financieel voordelen ondervinden van het kapitalistische uitbuitingssysteem die de doel groep moeten zijn van je partij!