Waarom is groen zo religieus tegen kernenergie ?

[Jantje]

???????

[Turkje]

Oorspronkelijk geplaatst door Hermes Sanctorum

Enkele vragen:

Wat met het radioactief afval dat 100.000-en jaren actief blijft (betonnen bunkers leven niet zo lang)?
Wat als de uraniumreserves zijn uitgeput (wordt ontgonnen en is eindig, experten spreken over grootteorde van decennia)?
Wat met de buitenlandse afhankelijkheid (wordt niet ontgonnen in onze regionen)?
Waarom is, ondanks nucleaire installaties, de gemiddelde CO2-uitstoot per Belg een van de hoogste ter wereld?

Kernenergie voorziet ons trouwens maar van 1/3 van onze elektriciteitsbevoorrading.

Deze vragen/statements zijn een (doctor-)ingenieur en wetenschapper onwaardig. Het is duidelijk dat het populistische partijpraatje het hier haalt van de kritische zin van de onafhankelijke onderzoeker.

1. Alle Safety Assessments tot hiertoe uitgevoerd, tonen de wetenschappelijke en technische haalbaarheid aan van de begraving van het hoogactief en langlevend afval in diepe kleilagen. Gelooft u wetenschappers niet?

2. De uraniumreserves zijn omzeggens onuitputtelijk, zeker in het licht van GenIV. Uranium is immers niet zomaar een fossiele brandstof (waarbij unieke omstandigheden in het verleden nodig waren om economische reserves aan te maken), maar een wereldwijd verspreid zwaar metaal, dat zich, o.a., ook in zeewater bevindt. In die zin is het even uitputtelijk als Al, Cu, Zn, Cd, Pb, etc.

3. Sinds wanneer is dat een punt? Kent u nog ijzermijnen in de buurt, bvb.? En heeft dat feit gevolgen voor de staalindustrie in België volgens u? In ieder geval: de grote ontginningslanden (Canada, Australië) zijn alvast een pak stabieler, en hebben veel meer milieuzorgsystemen, dan de landen waar we andere resources (zowel fossiele brandstoffen als zware metalen) vandaan halen.

4. Weet u dat zelf niet? Nooit gehoord van de petrochemische industrie? Nog nooit het Belgische wegennet bestudeerd? Komaan, zeg...

[Turkje]

Oorspronkelijk geplaatst door jogo

kernenergie kan de schommelingen in de vraag naar elektriciteit niet goed volgen, daarom was en is er geen beleid gevoerd van rationeler electriciteitsgebruik is de landen waar een groot percentage van de (over)productie door kernenergie wordt gedaan.

België importeert netto energie. Daar gaat uw "overproductie" argument dus. Close, but no cigar.

[Turkje]

Oorspronkelijk geplaatst door RodeLantaarn

Het transport van radioactief afval en het aanleveren van materiaal voor kernsplijting kost toch ook veel geld en levert toch ook veel uitstoot op?

Net zoals het transport van onderdelen van windmolens, en het maken en aanleveren van staal voor de productie. Maw er bestaat geen enkele, maar dan ook geen enkele vorm van (haalbare) energie-opwekking die effectief nul CO2 uitstoot tijdens de volledige levenscyclus.

[Turkje]

Oorspronkelijk geplaatst door patrickve

De langere (maar veel minder actieve) levende componenten zijn:
- de kleine actiniden (Americium, Neptunium....)
- het plutonium, waarvan de langstlevende Pu-239 is, dat even goed als brandstof kan gebruikt worden.

Maar het blijkt ook dat naast de lage activiteit van die actiniden, zij chemische eigenschappen hebben die maken dat ze zich heel gemakkelijk in de bodem vastzetten, en zo goed als niet migreren.

Klopt, en daarom ook dat de dosisbepalende nucliden niet de actiniden en lanthaniden zijn, maar wel fissieproducten met lagere atoommassa: de radioactieve isotopen van Tc, Se, I, C. Maar ook het dosisniveau dat hieruit resulteert zit (een paar orden van grootte) onder de wettelijke limiet.

[brother paul]

Oorspronkelijk geplaatst door RodeLantaarn

De meest treffende zin in je betoog vind ik dat je stelt dat de wetenschap de economie dient. Daar ga ik mee akkoord, en ik zou dat zelfs nog verder durven trekken (sta me toe): het egoïsme (misschien wat extreem uitgedrukt, maar in deze samenleving is egoïsme een deugd) gaat zelfs zo ver dat bijna alles wat wij doen in het 'sociale leven' in dienst staat van die economie. Noem het een afgod of een ideologie, maar in mijn opinie is het nog steeds de bevolking die voordeel moet halen uit die economie (en niet omgekeerd zoals dat tegenwoordig te graag wordt gezien), want tenslotte is het de bevolking die deze economie in stand houdt. Tegenwoordig is niets interessant als het niet 'economisch rendabel' is (onderzoek naar geneesmiddelen voor ziekten waaraan niet genoeg mensen lijden worden niet eens meer uitgevoerd, ondanks hopeloze pogingen van bepaalde regeringen). De technologie die beschikbaar is om transgene gewassen te genereren is enkel maar beschikbaar voor bedrijven die er winst kunnen uit halen (je raad het: enkel multinationals slagen er in om deze superieure gewassen op de markt te brengen terwijl de regeringen, die meestal zelf belangen hebben in deze industrie, het hoofd afwenden voor het algemeen belang), terwijl de technologie op zich enorm veelbelovend is. De wereld is nog geen greintje veranderd.

De wetenschap dient de economie, is niet de juiste stelling hoor. De economie pikt van de wetenschap en boomt op de dingen die rendabel zijn... De wetenschap produceert duizenden ideeen die niet rendabel zijn, maar die vinden geen economische grond.

Het algemeen belang is gesensibiliseerd; Maar met erover te zagen en rancuneus te doen zul je de zaak niet vooruithelpen. Je moet oplossingen brengen die het economisch evenwicht taxeert en subsidieert in de juiste richting.

[vlijmscherp]

Oorspronkelijk geplaatst door Max van Dietschland

Zouden we niet beter eerst onze klassieke electriciteitscentrales op fossiele brandstoffen sluiten en vervangen door schone energie en daarna pas de kerncentrales sluiten. Het probleem van de opwarming van de aarde is veel dringender dan het probleem van het kernafval. Het is de komende 25 jaar dat we het zullen moeten doen in de strijd tegen de CO2 uitstoot, anders bereikt de opwarming een punt dat het niet meer kan gestopt worden.

Waarom is onze CO2 uitstoot zo hoog ? Kijk maar eens hoeveel diesel en benzinewagens op onze wegen rondcrossen. Het wordt eens tijd dat de politiek, vooral op Europees niveau, gaat beslissen om de verkoop van klassieke diesel en benzine wagens binnen een 5tal jaar te verbieden en over te schakelen op hybride en elektrische voertuigen. Ik heb zo de indruk dat de automobielindustrie niet erg bezig is met deze voertuigen te promoten. Een radicale politieke beslissing moet daar verandering in brengen. Bovendien zou de regering nu al hybride wagens kunnen promoten door 6% BTW te heffen en de taksen drastisch te verlagen.

volledig mee akkoord. maar het probleem is dat die electrische wagens nog niet op punt staan. het bereik is te kort en de oplaadtijd is nog te lang.
laat er een electrische auto komen die 500-600 km kan rijden zonder opladen en laat hem opladen binnen de 5 minuten en je ziet niets meer anders.

[patrickve]

Oorspronkelijk geplaatst door jogo

kernenergie kan de schommelingen in de vraag naar elektriciteit niet goed volgen, daarom was en is er geen beleid gevoerd van rationeler electriciteitsgebruik is de landen waar een groot percentage van de (over)productie door kernenergie wordt gedaan.

Dat is technisch gewoon fout. Kerncentrales kunnen het verbruik beter volgen dan steenkoolcentrales. Kerncentrales kunnen vermogen leveren tussen 30% en 100% van hun nominaal vermogen, en kunnen hun vermogen veranderen aan 5% per minuut (en in een enkele slag zelfs een "stap" van 10% opvangen, als je ze dan 2 of 3 minuten laat stabiliseren). Om je een idee te geven, in minder dan 1% van de tijd verandert het verbruik meer dan 2% per minuut. Dat wil zeggen dat kerncentrales zonder problemen voor veel meer dan 99% van de tijd elk verbruiksprofiel kunnen volgen. Enkel gasturbines en hydrodynamische centrales kunnen nog sneller veranderen.
Anders zouden de Fransen geen 78% kernenergie kunnen gebruiken, he !

Maar in alle andere landen buiten Frankrijk doet men dat niet. Inderdaad, behalve als je zoiets als 78% van je stroom uit kernenergie haalt, heb je dat niet nodig. Kernenergie is duur in kapitaal en goedkoop in gebruik, wat economisch wil zeggen dat je die best 100% gebruikt. Gas centrales zijn goedkoop in kapitaal en duur in gebruik wat wil zeggen dat je die liefst zo weinig mogelijk gebruikt. Als je dus een mix hebt, dan ga je natuurlijk je kerncentrales aan 100% laten draaien zoveel je kan, en het regelwerk met gascentrales doen. 't is pas als kernenergie zo een groot deel op zich neemt dat je niet genoeg regelmarge met andere technieken hebt, dat je er gaat aan denken om ook te regelen met kerncentrales.
Maar dat is technisch helemaal geen probleem.

[brother paul]

Oorspronkelijk geplaatst door vlijmscherp

volledig mee akkoord. maar het probleem is dat die electrische wagens nog niet op punt staan. het bereik is te kort en de oplaadtijd is nog te lang.
laat er een electrische auto komen die 500-600 km kan rijden zonder opladen en laat hem opladen binnen de 5 minuten en je ziet niets meer anders.

ik ben niet akkoord dat die wagen binnen de 5minuten moet opgeladen worden. IK denk dat je best naar een model evolueert van een PENDEL wagen, en een gezinswagen.

De pendelwagen is een duozit, met batterij genoeg om 300km te rijden, en wordt elke nacht opgeladen.

[vlijmscherp]

Oorspronkelijk geplaatst door brother paul

ik ben niet akkoord dat die wagen binnen de 5minuten moet opgeladen worden. IK denk dat je best naar een model evolueert van een PENDEL wagen, en een gezinswagen.

De pendelwagen is een duozit, met batterij genoeg om 300km te rijden, en wordt elke nacht opgeladen.

en wat met mensen die geen garage hebben? waar moeten die opladen?

[RodeLantaarn]

Oorspronkelijk geplaatst door brother paul

De wetenschap dient de economie, is niet de juiste stelling hoor. De economie pikt van de wetenschap en boomt op de dingen die rendabel zijn... De wetenschap produceert duizenden ideeen die niet rendabel zijn, maar die vinden geen economische grond.

Het algemeen belang is gesensibiliseerd; Maar met erover te zagen en rancuneus te doen zul je de zaak niet vooruithelpen. Je moet oplossingen brengen die het economisch evenwicht taxeert en subsidieert in de juiste richting.

En wanneer die ideeen die geproduceerd worden nu eens van algemeen belang kunnen zijn? Dan mogen we die zomaar opzij schuiven wegens 'economisch oninteressant'. Mooie instelling is dat.

Denk je nu werkelijk dat regeringsleiders met belangen in hun industrie hun eigenbelang zullen opzij schuiven ten voordele van dezen die het nodig hebben? Het is nog nooit gebeurd en het zal ook nooit gebeuren. Het is nu eenmaal de aard van het beestje.

[Turkje]

Oorspronkelijk geplaatst door RodeLantaarn

En wanneer die ideeen die geproduceerd worden nu eens van algemeen belang kunnen zijn? Dan mogen we die zomaar opzij schuiven wegens 'economisch oninteressant'. Mooie instelling is dat.

Ik dacht niet dat Brother Paul dit heeft gezegd; het is inderdaad een feit dat economisch interessante ideeën (hopelijk meestal) door de industrie worden opgepikt. Voor economisch niet-interessante ideeën zijn het meestal (stevig) gesubsidieerde organen die de filter vormen (FWO, Belspo, etc.). Dat deze laatste ideeën toch kunnen leiden tot (redelijk megalomane) concrete projecten waar (heel) veel geld is mee gemoeid, bewijst de Large Hadron Collider.

[brother paul]

Oorspronkelijk geplaatst door vlijmscherp

en wat met mensen die geen garage hebben? waar moeten die opladen?

jah jongen, je kunt daar toch niet op blokkeren en iedereen in de smog zetten omdat stadswoningen feitelijk niet aangepast zijn aan de moderne wooncultuur.... Leg een gootje in de stoep, rol uw kabel af en stop hem in het stopcontact in uw huis.
Je kan ook een tankparking maken... Dezelfde parkings die nu snachts leegstaan dienen dan om te tanken.

[brother paul]

Oorspronkelijk geplaatst door RodeLantaarn

En wanneer die ideeen die geproduceerd worden nu eens van algemeen belang kunnen zijn? Dan mogen we die zomaar opzij schuiven wegens 'economisch oninteressant'. Mooie instelling is dat.

Denk je nu werkelijk dat regeringsleiders met belangen in hun industrie hun eigenbelang zullen opzij schuiven ten voordele van dezen die het nodig hebben? Het is nog nooit gebeurd en het zal ook nooit gebeuren. Het is nu eenmaal de aard van het beestje.

Stel je vind een windmolen uit met 100% rendement. Dus hij is dubbel zo goed als het bestaande ontwerp. Dan ga je zien dat de markt automatisch die windmolen 100% gaat toepassen... Wil dat zeggen dat de andere windmolens slecht zijn en dat de andere uitvindingen waardeloos zijn ??? Nee dat wil zeggen dat de beste techniek meestal overleeft of domineert in de markt.

Is dat eigenbelang is dat egoisme ??? Nee, dat is gewoon normaal, want de windmolen met de helft van het rendement zorgt ervoor dat de firma's die hem gebruiken de meer dan helft minder verdienen, en dus trager groeien...


Het ENIGE dat de overheid soms moet doen is TECHNOLOGIE OP SCHAAL BRENGEN.
Stel als je 1000 windmolens maakt dat je de prijs doet halveren... En stel als je 10.000windmolens maakt, dat de prijs nog eens halveert. Dan kom je op een punt dat windenergie in een Prototype ONRENDABEL is. In een eerste productierun moet gesubsideerd worden. Dat hij vanaf 1000 stuks begint rendabel te worden. En vanaf 10.000 stuks dat het rendement zo duidelijk is, dat hij vanzelf zonder subsidies begint te verkopen. En aan 100.000 stuks begint de electriciteitsprijs te zakken omdat energie dan spotgoedkoop wordt. EN vanaf 1miljoen windmolens mag je de windmolens al beginnen belasten.....

Dat is zorgen dat de markt groot genoeg is om een industrietak RENDABEL te maken. Zorgen dat er een kritische massa is om technologie op schaal te brengen, is dikwijls het probleem. Industrie durft inderdaad sommige risico's niet nemen. Of als ze die neemt, zijn de drempels van toepassen zodanig groot en langdurig dat het rendement maar pas jaren later komt... Het duurt soms 10jaar eer een markt zich ontwikkelt...

[patrickve]

Oorspronkelijk geplaatst door Blue Sky

Het zou eens interessant zijn om de visie van een onafhankelijk expert te horen wat betreft alternatieven en hun mogelijkheden, want daar gaat de discussie eigelijk om en de meeste mensen weten dit niet. Is kernenergie thans echt noodzakelijk en kan men zijn er milieuvriendelijk alternatieven die dezelfde capaciteit kunnen leveren?

Ik weet niet in welke mate ik "onafhankelijk" ben en in welke mate ik "expert" ben, maar ik bestudeer het vraagstuk nu toch al enkele jaren en heb in principe de juiste wetenschappelijke achtergrond om tenminste het wetenschappelijk en technologische van kernenergie goed te begrijpen:
ik ben burgerlijk ingenieur, natuurkundige, ben doctor in de wetenschappen en heb een agregatie voor het hoger onderwijs in nucleaire wetenschappelijke instrumentatie. Ik volg al jaren opleidingen in de nucleaire sector. Ik ben er niet werkzaam in (ja, ik werk wel in een instituut dat een kernreactor gebruikt, maar dat heeft niks met kernenergie te maken: zelfs zonder kernenergie zouden de werkzaamheden van mijn werkstek zo goed als onveranderd doorgaan).

Ik ken maar weinig van het politiek-economische getouwtrek. Ik weet niet wie wanneer welke vuile stoot aan wie heeft verkocht, maar daar gaat het hem niet om. De Groene partij is niet tegen "een bepaalde manier van het gebruiken van kernenergie", ze is tegen de technologie als dusdanig, onvoorwaardelijk. Dat is wat ik aanvecht.

Kernenergie is niet duurzaam, men zit met het radioactieve afval voor generaties en het blijft gevaarlijk. Het kan thans nog wel nuttig zijn als overbrugging naar een periode van volledige duurzame energie, maar daar blijft het dan ook bij.

Tuurlijk, ik heb altijd gezegd dat duurzame bronnen - bij gelijke performantie - natuurlijk te verkiezen zijn. Maar eerst moet je dat maar eens aantonen, en dat is tot hier toe nog nergens gebeurd en als je naar de huidige technologie kijkt, begrijp je ook wel waarom.

In plaats van direct de ideale niet-bestaande oplossing te willen en daardoor de praktisch haalbare, minder ideale oplossing opzij te schuiven, lijkt het me veel verstandiger (en ik snap dus niet dat Groen! dat niet wil zien) om eerst zo snel mogelijk werk te maken van het opzij schuiven van de slechtste oplossingen, die steenkool en gas zijn. En geloof me vrij, er is genoeg plaats voor iedereen. Kernenergie belet geen vernieuwbare bronnen (in tegendeel).

Het doel moet zijn 100% duurzame energie. Het vraagt echter tijd om de infrastructuur en capaciteit daarvoor uit te bouwen en de nodige research erover te doen.

Het doel moet zijn om binnen het kader van de bestaande uitvoerbare oplossingen, de beste te kiezen. Elke generatie zal die problemen voor zichzelf oplossen, misschien telkens met andere middelen. Het is zinloos om "permanente" oplossingen te bedenken. Het had ook geen zin om in de 18de eeuw trachten de energieproblemen van de 20ste eeuw op te lossen, en we zullen dus ook niet in staat zijn om zinnige uitspraken te doen over de energietechnologie die ze in de 22ste eeuw gaan moeten aanwenden. De (duurzame of niet) centrales die we nu bouwen, gaan er dan in elk geval niet meer staan werken, of het nu zonnecentrales, windmolenparken, biogas installaties, kerncentrales of gasturbines zijn, en de technologische en economische overwegingen zullen ook totaal anders zijn. Het is een heel naieve en kortzichtige redenering om te stellen dat we nu eens een probleem "voor goed" hebben geregeld. Dat is nooit het geval. We moeten de problemen van de komende decennia oplossen. Misschien onderzoek doen naar dingen voor binnen 30-40 jaar. En alles wat daarna komt, is zever in pakskes, zoals alle voorspellingen in de jaren 40 en 50 ook waren voor "Het jaar 2000".

Bedrijven als Electrabel hebben er natuurlijk alle belang bij om hun kerncentrales open te houden, daar ze er woekerwinsten mee maken en dat willen ze logischerwijze maar al te graag zo houden. Dit houdt ook meteen in dat ze niet geneigd zullen zijn te zoeken naar alternatieven, daar ze nu veel winst maken met hun kernenergie. Dit is dus eigelijk krak dezelfde situatie als met de oliebedrijven. Ze maken veel winst, willen dit zo houden en doen ook geen research naar milieuvriendelijke alternatieven waarmee ze zichzelf concurrentie zouden kunnen aandoen.

Dat is dus een eigenaardige redenering. Als alternatieven beter zijn, en niet door de "monsterbedrijven" ontwikkeld worden, wil dat zeggen dat gelijk welke kleine kabouter die dat wel doet, een beter produkt op de markt brengt, en dus die monsterbedrijven snel zal wegconcurreren. Het is ook fout om een andere reden: niet in alle landen is er kernenergie. Er zijn landen die echt hard hebben geprobeerd om alternatieven van de grond te krijgen. 't is niet echt gelukt, he. En daar was "boeman kernenergie" er niet om roet in het eten te gooien. 't is misschien dat het moeilijker is dan zomaar gezegd, om een land voor het grootste deel op alternatieven te laten bollen.

Het lijkt me ook zo dat vooral in een kapitaal-intensieve sector zoals kernenergie, het toch wel dom zou zijn om de investering niet ten volle te benutten.

[patrickve]

Oorspronkelijk geplaatst door Turkje

Klopt, en daarom ook dat de dosisbepalende nucliden niet de actiniden en lanthaniden zijn, maar wel fissieproducten met lagere atoommassa: de radioactieve isotopen van Tc, Se, I, C. Maar ook het dosisniveau dat hieruit resulteert zit (een paar orden van grootte) onder de wettelijke limiet.

Inderdaad, ongeveer alle studies die verricht zijn, laten uiteindelijk een paar langlevende (en weinig actieve) fissieproducten voor een microscopische dosis zorgen, die, zoals je zegt, een factor of honderd of zo onder de wettelijke limiet zit, die zelf een factor 10 onder de natuurlijke achtergrondstraling zit.

Het is alsof je je druk maakt over het licht van een zaklamp terwijl je in volle zon rondloopt (dat is ook een factor 1000 of zo).

[Mahalingam]

In de tijd dat de leuze 'small is beautiful' opgang deed, waren kernenergie centrales zeer grote dingen. Uit economische overwegingen (schaal) met een vermogen van 3 units van 600 MW of daaromtrent.
Maar nu zijn er prima kleine rectors beschikbaar. Met een vermogen van 200 kW.
Toshiba Builds 100x Smaller Micro Nuclear Reactor

Toshiba has developed a new class of micro size Nuclear Reactors that is designed to power individual apartment buildings or city blocks. The new reactor, which is only 20 feet by 6 feet, could change everything for small remote communities, small businesses or even a group of neighbors who are fed up with the power companies and want more control over their energy needs.

[patrickve]

Oorspronkelijk geplaatst door Flanelcondoom

Maar het probleem is erger: er gebeurt gewoonweg helemaal niks.
Kernenergie met obsolescente centrales zoals Doel is het ook niet.

Zo "obsoleet" zijn die centrales niet, hoor. Qua ultieme veiligheid zijn ze bij de betere, dank zij de dubbele confinement en stalen binnenbekleding. De nieuwe "EPR" is gewoon maar een opgepoetste versie van hetzelfde type.

Zelfs al het bouwen van een enkele breederinstallatie in Belgie met moderne, goed doordachte machinerie, en het sluiten en ontmantelen van Doel (en enkele verbrandingscentrales) zou al veel oplossen.

Op dit ogenblik zijn breeders geen commercieel bruikbare technologie. Dat had het wel geweest hadden Kalkar en Superphenix mogen doordraaien, maar dank zijn respectievelijk de Franse Groenen (met Jospin in 1997) en de Duitse Groenen zijn die twee echt geavanceerde prototypes op hun totter gegaan, en elk industrieel-commercieel breeder onderzoek stopgezet.

De Amerikanen van 't zelfde. Zij hadden een fantastisch breeder project (Integral Fast Reactor) in de jaren 80, met enkele voordelen die zelfs Kalkar en Superphenix niet hadden: pyrolitische brandstofherwerking ter plaatse (zodat plutonium transporten en zo niet meer nodig waren), een niet-afscheiding van zuiver plutonium (dus veel proliferatie bestendiger), en een volledig passief veilige koeling (ze hebben dat getest: reactor op vol vermogen, koeling uitschakelen, stroom uitschakelen, en bewust niet stil leggen en laten doen: het ding is vanzelf netjes gestopt en heeft zichzelf afgekoeld, zonder schade op te lopen - dat was in 1986, een maand voor Chernobyl waar dezelfde mop anders is afgelopen). En wie heeft dat tegengehouden ? Onze "groene jongen" Al Gore. 20 jaar later gaat die dan jammeren over het Amerikaans CO2 uitstoten van hun steenkoolcentrales...

Met andere woorden, de groenen, overal ter wereld, hebben systematisch elke vorm van industrieel onderzoek naar breeders stilgelegd. We zouden die anders nu up and running hebben.

De enigen die dat draaiende hebben, zijn de Russen.

[Flanelcondoom]

Ik bedoel maar: moesten dreadlockhippies en andere pol&soccers niet zo meckern, hadden we nu nog veiligere en efficientere centrales, die dankzij moderne technologie duurzamer zouden zijn en minder logistiek zouden vereisen.

Ze houden wel netjes alle onderzoeken tegen, maar we staan nu nog steeds nergens.
Een volledige overstap op kernenergie met moderne reactoren zou al een stuk oplossen.

Maar helaas, de ongecijferden roepen het hardst.

[Flanelcondoom]

patrickve,

Is er eigenlijk iemand die onderzoek doet naar hoogtemperatuurreactoren (jeweetwel, die met de grafietbollen)?