"Tolerant Maleisië" is fabeltje

Rechtsliberaal · 6 september 2004, 13:38

Maleisië / Met haar kinderen mag Shamala niet bidden
Auteur: Jan van Butselaar
Bron: Trouw.nl, 6 september 2004

'Maleisië is tolerant tegenover andersdenkenden' - dit is het beeld dat zijn overheid uitdraagt over het Aziatische land waar zestig procent van de bevolking moslim is. De werkelijkheid blijkt echter minder ideaal.

Het is het gesprek van de dag in Maleisië: Shamala, een hindoe, mag niet bidden met haar kinderen, of ze meenemen naar de tempel, of hindoe-verhalen vertellen. Dat heeft de rechter bepaald. Het bracht veel discussie in dit multireligieuze land, waar moslims een nipte meerderheid (zestig procent) hebben. Wat is er gebeurd?

Shamala's echtgenoot, van oorsprong ook hindoe, heeft zich tot de islam bekeerd. Dat leidde tot echtscheiding, omdat zijn vrouw niet 'meeging'. En dan is vanuit islamitische optiek het huwelijk over. Dit soort situaties kom je in Maleisië meer tegen.

De ex van Shamala ging echter nog een stapje verder: hij liet ook hun kinderen, drie en zes jaar oud, als moslims registreren. De islamitische shari'a-rechter oordeelde dat de moeder de kinderen niet kon opvoeden tot goede moslims en gaf de voogdij daarom aan de vader. Dat nam Shamala niet. Ze stapte naar de burgerlijke rechter en die stelde haar in het gelijk: Shamala behield de voogdij over haar kinderen. Op één voorwaarde: ze mocht haar kinderen niet religieus beïnvloeden. Ze mocht niet met ze bidden. Een onmogelijke opgave. Veel instanties in Maleisië vonden dat met haar, zelfs een organisatie als de Sisters of Islam - maar een te marginale groepering om gehoord te worden. In ieder geval zal de shari'a rechter zich er weinig van aantrekken. Zijn oordeel is rechtsgeldig voor moslims in het land en zijn ambtenaren waken overal.

,,Toch is Maleisië strikt genomen geen moslimstaat'', zegt Gurcharan Singh, een sikh die voorzitter is van het nationale overlegorgaan van boeddhisten, christenen, hindoes en sikhs. De moslims maken geen deel uit van deze organisatie, omdat hun zaken door een 'eigen' ministerie van godsdienst worden behartigd. Singh: ,,In de grondwet staat wel dat de nationale godsdienst van Maleisië de islam is, maar in hetzelfde artikel worden andere godsdiensten erkend en wordt hun vrijheid gegarandeerd''. Het is een optimistische visie, zeker gelet op de prominente plaats die de overheid aan de islam geeft.

In het hart van Putrajaya, het spik splinternieuwe regeringscentrum van Kuala Lumpur, staat een enorme, hypermoderne moskee die de Sint Pieter naar de kroon steekt en zo'n honderdduizend mensen kan herbergen. Zoals alle moskeeën in het land is ook deze volledig door de overheid betaald en wordt ze voor honderd procent door haar onderhouden. De deelstaten van Maleisië -het land is een federale staat- knabbelen van die vrijheid van godsdienst aardig wat af. Dat mag op grond van een ander artikel uit die zelfde grondwet In sommige gebieden moeten niet-moslims bewijzen over een aanhang van minimaal tweeduizend mensen te beschikken, alvorens ze een kerk of tempel mogen stichten. En zelfs dan is dat geen sinecure: bouwvergunningen komen bepaald niet soepel af. Voor moslims ligt dat anders. Als er ergens een paar van hen neerstrijken, zet de overheid er direct een moskee bij.

,,Neen, Maleisië is geen islamitische staat, maar het gaat wel die kant uit'' zegt John (22), student aan een technische universiteit. Hij maakt het elke dag mee. Zijn katholieke studentenbeweging krijgt geen toestemming voor bijeenkomsten op de campus, de moslims daarentegen ondervinden geen enkel probleem. Laatst werd een vriend van John, ook christen, bij de decaan geroepen. Deze had gehoord dat de jongen desgevraagd aan een moslimstudent iets over het christelijk geloof had verteld. Wist de christenstudent wel hoe gevaarlijk dat was, voor hem én voor de vragensteller? De decaan bedoelde het als een vriendschappelijke waarschuwing voordat anderen ervan zouden horen.

John vertelt ook dat niet-moslims bepaalde woorden in het Maleis niet mogen gebruiken, omdat islamitische leiders en de overheid bang zijn dat dit verwarring zou stichten. Bijvoorbeeld: het woord 'Allah' gebruiken om God aan te duiden. Dat mogen alleen moslims doen, anderen moeten Tuhan, Heer, zeggen. Om die reden is de bijbelvertaling in het Indonesisch in Maleisië contrabande. Die gebruikt royaal de naam Allah. John zegt: ,,We moeten als niet-moslims goed oppassen in dit land. Anders gaat het van kwaad tot erger. Nederigheid is mooi, maar we hebben nu duidelijkheid nodig.''

Ds. Chen, predikant van een grote stadskerk, laat zich positiever uit: ,,We leven in vrede in dit land, er is rust. Dat is een groot goed''. Chen ondervindt nergens in zijn werk belemmeringen. Als hem gevraagd wordt of hij niet bang is voor radicalisering van de islam in Maleisië, zegt hij: ,,Integendeel. Na 11 september zijn veel moslims hier geschrokken van die radicalisering. Ze werden er, vooral in de grote steden, eerder liberaler op.'' Zelfs het punt van de overgang van moslims tot een andere levensovertuiging -formeel staat daar de doodstraf op- wordt minder hard aangepakt. Moslims die christen worden kunnen dat wel niet openlijk tonen en moeten elkaar ontmoeten in ondergrondse kerken, maar men laat ze verder met rust.''

Het beeld dat ds. Chen schetst, klopt met wat de regering graag wil laten zien: Maleisië als tolerant moslimland. Premier Abdullah reist de wereld af om dat te verkondigen en Bush, Blair en Chirac koesteren dit beeld. In het land zelf bestaan echter veel onderhuidse spanningen zowel op etnisch als op religieus gebied: de scheidslijnen lopen doorgaans samen. Chinezen en veel Indiërs zijn christen, de overige Indiërs hindoe of sikh. Maleisiërs zijn moslims. De situatie is gecompliceerd doordat de laatsten niet erg bereid blijken tot dialoog. Als het er al van komt, dan alleen als zij het kunnen organiseren en de touwtjes in handen kunnen houden. Niet-moslims reageren daarom wat cynisch op uitnodigingen voor zo'n ontmoeting.

Maleisië, een oase van rust en harmonisch samenleven in een woelige wereld, dat is het beeld dat de autoriteiten schetsen. Er is zelfs een minister voor nationale eenheid -zeer strategisch een christen- die de openheid naar niet-islamitische gemeenschappen personifieert.

Op de bijeenkomst van de Wereldraad van Kerken vorige maand in Kuala Lumpur was premier Abdullah ook niet te beroerd om zijn verhaal van tolerantie te houden. Het klinkt de verzamelde kerkleiders zo goed in de oren dat hun kritische vragen op slag verstommen. Als voor de handhaving van rust en harmonie de vrijheid van godsdienst en meningsuiting wat of heel wat moet worden beknot, bij voorbeeld om de moslimleiders te vriend te houden, dan moet dat maar, zo luidt hun oordeel.

Ironisch genoeg hebben de moslims zelf het meest te lijden van die aantasting van de vrijheid. Zij zijn gebonden aan de religieuze en ethische voorschriften van de shari'a-rechter. Voor niet-moslims gelden ze niet. Moslims mogen niet overgaan tot een ander geloof, het kan hen hun leven kosten. Ze mogen dit en mogen dat niet.

Mooi voorbeeld van die betutteling is de regeling rond de vertoning van The Passion of the Christ. De film wordt in Maleisië gedraaid, maar moslims mogen er niet heen. Een ingezonden-briefschrijver verzuchtte: ,,Hoe is nou aan het bioscooploket te zien of iemand moslim is of niet?'' Veel moslims lossen het probleem zo op: de film wordt massaal illegaal gekopiëerd en de dvd's gaan gul onder de toonbank door. Het lijkt een soort apartheid die de meerderheid zichzelf oplegt.

,,Nou, mijn vrouw en mijn dochter hoeven dat niet, hoor!'' Ahmed, de taxichauffeur, moet lachen als hij twee Arabische toeristen ziet lopen: hij in korte broek en T-shirt, zij zwaar gesluierd met een kiertje voor haar ogen. Het lijkt symbolisch voor Maleisië. De vraag wat zal winnen: de sluier die alle zicht beneemt of de bril voor een heldere blik op de werkelijkheid.

6 september 2004, 13:38	#1
Rechtsliberaal Lokaal Raadslid Geregistreerd: 10 mei 2004 Berichten: 350	"Tolerant Maleisië" is fabeltje Maleisië / Met haar kinderen mag Shamala niet bidden Auteur: Jan van Butselaar Bron: Trouw.nl, 6 september 2004 'Maleisië is tolerant tegenover andersdenkenden' - dit is het beeld dat zijn overheid uitdraagt over het Aziatische land waar zestig procent van de bevolking moslim is. De werkelijkheid blijkt echter minder ideaal. Het is het gesprek van de dag in Maleisië: Shamala, een hindoe, mag niet bidden met haar kinderen, of ze meenemen naar de tempel, of hindoe-verhalen vertellen. Dat heeft de rechter bepaald. Het bracht veel discussie in dit multireligieuze land, waar moslims een nipte meerderheid (zestig procent) hebben. Wat is er gebeurd? Shamala's echtgenoot, van oorsprong ook hindoe, heeft zich tot de islam bekeerd. Dat leidde tot echtscheiding, omdat zijn vrouw niet 'meeging'. En dan is vanuit islamitische optiek het huwelijk over. Dit soort situaties kom je in Maleisië meer tegen. De ex van Shamala ging echter nog een stapje verder: hij liet ook hun kinderen, drie en zes jaar oud, als moslims registreren. De islamitische shari'a-rechter oordeelde dat de moeder de kinderen niet kon opvoeden tot goede moslims en gaf de voogdij daarom aan de vader. Dat nam Shamala niet. Ze stapte naar de burgerlijke rechter en die stelde haar in het gelijk: Shamala behield de voogdij over haar kinderen. Op één voorwaarde: ze mocht haar kinderen niet religieus beïnvloeden. Ze mocht niet met ze bidden. Een onmogelijke opgave. Veel instanties in Maleisië vonden dat met haar, zelfs een organisatie als de Sisters of Islam - maar een te marginale groepering om gehoord te worden. In ieder geval zal de shari'a rechter zich er weinig van aantrekken. Zijn oordeel is rechtsgeldig voor moslims in het land en zijn ambtenaren waken overal. ,,Toch is Maleisië strikt genomen geen moslimstaat'', zegt Gurcharan Singh, een sikh die voorzitter is van het nationale overlegorgaan van boeddhisten, christenen, hindoes en sikhs. De moslims maken geen deel uit van deze organisatie, omdat hun zaken door een 'eigen' ministerie van godsdienst worden behartigd. Singh: ,,In de grondwet staat wel dat de nationale godsdienst van Maleisië de islam is, maar in hetzelfde artikel worden andere godsdiensten erkend en wordt hun vrijheid gegarandeerd''. Het is een optimistische visie, zeker gelet op de prominente plaats die de overheid aan de islam geeft. In het hart van Putrajaya, het spik splinternieuwe regeringscentrum van Kuala Lumpur, staat een enorme, hypermoderne moskee die de Sint Pieter naar de kroon steekt en zo'n honderdduizend mensen kan herbergen. Zoals alle moskeeën in het land is ook deze volledig door de overheid betaald en wordt ze voor honderd procent door haar onderhouden. De deelstaten van Maleisië -het land is een federale staat- knabbelen van die vrijheid van godsdienst aardig wat af. Dat mag op grond van een ander artikel uit die zelfde grondwet In sommige gebieden moeten niet-moslims bewijzen over een aanhang van minimaal tweeduizend mensen te beschikken, alvorens ze een kerk of tempel mogen stichten. En zelfs dan is dat geen sinecure: bouwvergunningen komen bepaald niet soepel af. Voor moslims ligt dat anders. Als er ergens een paar van hen neerstrijken, zet de overheid er direct een moskee bij. ,,Neen, Maleisië is geen islamitische staat, maar het gaat wel die kant uit'' zegt John (22), student aan een technische universiteit. Hij maakt het elke dag mee. Zijn katholieke studentenbeweging krijgt geen toestemming voor bijeenkomsten op de campus, de moslims daarentegen ondervinden geen enkel probleem. Laatst werd een vriend van John, ook christen, bij de decaan geroepen. Deze had gehoord dat de jongen desgevraagd aan een moslimstudent iets over het christelijk geloof had verteld. Wist de christenstudent wel hoe gevaarlijk dat was, voor hem én voor de vragensteller? De decaan bedoelde het als een vriendschappelijke waarschuwing voordat anderen ervan zouden horen. John vertelt ook dat niet-moslims bepaalde woorden in het Maleis niet mogen gebruiken, omdat islamitische leiders en de overheid bang zijn dat dit verwarring zou stichten. Bijvoorbeeld: het woord 'Allah' gebruiken om God aan te duiden. Dat mogen alleen moslims doen, anderen moeten Tuhan, Heer, zeggen. Om die reden is de bijbelvertaling in het Indonesisch in Maleisië contrabande. Die gebruikt royaal de naam Allah. John zegt: ,,We moeten als niet-moslims goed oppassen in dit land. Anders gaat het van kwaad tot erger. Nederigheid is mooi, maar we hebben nu duidelijkheid nodig.'' Ds. Chen, predikant van een grote stadskerk, laat zich positiever uit: ,,We leven in vrede in dit land, er is rust. Dat is een groot goed''. Chen ondervindt nergens in zijn werk belemmeringen. Als hem gevraagd wordt of hij niet bang is voor radicalisering van de islam in Maleisië, zegt hij: ,,Integendeel. Na 11 september zijn veel moslims hier geschrokken van die radicalisering. Ze werden er, vooral in de grote steden, eerder liberaler op.'' Zelfs het punt van de overgang van moslims tot een andere levensovertuiging -formeel staat daar de doodstraf op- wordt minder hard aangepakt. Moslims die christen worden kunnen dat wel niet openlijk tonen en moeten elkaar ontmoeten in ondergrondse kerken, maar men laat ze verder met rust.'' Het beeld dat ds. Chen schetst, klopt met wat de regering graag wil laten zien: Maleisië als tolerant moslimland. Premier Abdullah reist de wereld af om dat te verkondigen en Bush, Blair en Chirac koesteren dit beeld. In het land zelf bestaan echter veel onderhuidse spanningen zowel op etnisch als op religieus gebied: de scheidslijnen lopen doorgaans samen. Chinezen en veel Indiërs zijn christen, de overige Indiërs hindoe of sikh. Maleisiërs zijn moslims. De situatie is gecompliceerd doordat de laatsten niet erg bereid blijken tot dialoog. Als het er al van komt, dan alleen als zij het kunnen organiseren en de touwtjes in handen kunnen houden. Niet-moslims reageren daarom wat cynisch op uitnodigingen voor zo'n ontmoeting. Maleisië, een oase van rust en harmonisch samenleven in een woelige wereld, dat is het beeld dat de autoriteiten schetsen. Er is zelfs een minister voor nationale eenheid -zeer strategisch een christen- die de openheid naar niet-islamitische gemeenschappen personifieert. Op de bijeenkomst van de Wereldraad van Kerken vorige maand in Kuala Lumpur was premier Abdullah ook niet te beroerd om zijn verhaal van tolerantie te houden. Het klinkt de verzamelde kerkleiders zo goed in de oren dat hun kritische vragen op slag verstommen. Als voor de handhaving van rust en harmonie de vrijheid van godsdienst en meningsuiting wat of heel wat moet worden beknot, bij voorbeeld om de moslimleiders te vriend te houden, dan moet dat maar, zo luidt hun oordeel. Ironisch genoeg hebben de moslims zelf het meest te lijden van die aantasting van de vrijheid. Zij zijn gebonden aan de religieuze en ethische voorschriften van de shari'a-rechter. Voor niet-moslims gelden ze niet. Moslims mogen niet overgaan tot een ander geloof, het kan hen hun leven kosten. Ze mogen dit en mogen dat niet. Mooi voorbeeld van die betutteling is de regeling rond de vertoning van The Passion of the Christ. De film wordt in Maleisië gedraaid, maar moslims mogen er niet heen. Een ingezonden-briefschrijver verzuchtte: ,,Hoe is nou aan het bioscooploket te zien of iemand moslim is of niet?'' Veel moslims lossen het probleem zo op: de film wordt massaal illegaal gekopiëerd en de dvd's gaan gul onder de toonbank door. Het lijkt een soort apartheid die de meerderheid zichzelf oplegt. ,,Nou, mijn vrouw en mijn dochter hoeven dat niet, hoor!'' Ahmed, de taxichauffeur, moet lachen als hij twee Arabische toeristen ziet lopen: hij in korte broek en T-shirt, zij zwaar gesluierd met een kiertje voor haar ogen. Het lijkt symbolisch voor Maleisië. De vraag wat zal winnen: de sluier die alle zicht beneemt of de bril voor een heldere blik op de werkelijkheid.