De nobele daden van Nike

[skye]

Globalisering - ook wel bekend als 'meedogenloos internationaal kapitalisme' - verrijkt de armen in de wereld volgens Johan Norberg.

Nike is een schoen die tegelijkertijd mensen op straat schopt in het Westen en over de mensen in de Derde Wereld loopt. Verkocht voor meer dan 100 keer het loon van de mensen die ze maken. Dit maakt Nikes, in de ogen van demonstranten bij de G8-top rellen van deze week, tot een meer gehaat object dan hamburgers van McDonalds. Als je nu trendy wilt zijn draag je geen Nikes, maar boycot je ze.

Ik was dus zeer geïnteresseerd toen ik iemand hoorde die niet alleen lovend was over de sweatshops van Nike, maar die tevens claimde dat Nike een voorbeeld is van goed en verantwoord ondernemerschap. Die organisatie was de regerende Communistische partij in Vietnam.

Vandaag de dag heeft Nike bijna 4 keer zoveel medewerkers in Vietnam als in de Verenigde Staten. Ik ben naar Ho Chi Minh gereisd om de effecten van multinationals op arme landen te onderzoeken. Met Nike als meest notoire schurk en Vietnam als dictatuur met een bewezen gebrek aan vrijheid van meningsuiting zal deze onderneming naar verwachting een klassieker zijn van gewetenloze kapitalistische onderdrukking.

In werkelijkheid ziet het werk er zwaar uit en zijn de omstandigheden geen lolletje als we de Vietnamese fabrieken vergelijken met de situatie bij ons thuis. Maar dat is niet de vergelijking die deze arbeiders maken. Ze vergelijken het werk bij Nike met de wijze waarop zij voorheen leefden, of zoals hun ouders en buren nog steeds werken. En de feiten zijn onthullend. Het gemiddelde loon bij de Nike fabriek bij Ho Chi Minh is $54 per maand, bijna 3 keer zoveel als het minimum loon bij een staatsbedrijf.

Toen Nike zich 10 jaar geleden in Vietnam vestigde moesten de werknemers vaak kilometers lopen naar de fabriek. Na 3 jaar loon van Nike konden ze zich een fiets veroorloven. Nog 3 jaar later konden ze zich scooters veroorloven, dus gaan ze nu allemaal met de scooter naar hun werk (maar pas op als je er heen gaat; ze hebben nog niet echt besloten aan welke kant van de weg ze willen rijden). Nu kunnen de eerste arbeiders het zich veroorloven om een auto te kopen.

Maar tijdens een gesprek in de fabriek met Tsi-Chi, een jonge Vietnamese vrouw, blijkt dat het niet het loon is waar ze het meest blij mee is. Natuurlijk, ze verdient 5 keer zoveel als voorheen. Ze verdient meer dan haar man en ze kan het zich nu veroorloven om een uitbouw aan haar huis te bouwen. Maar het belangrijkste vindt ze dat ze niet meer buiten op een boerderij hoeft te werken. Voor mij als Zweed, met slechts drie maanden zomer, klinkt dat bizar. De werkomstandigheden onder de blauwe lucht zijn toch zeker beter dan die in een sweatshop? Maar als ik zo denk ben ik naïef en Eurocentrisch. Werken op de boerderij betekent 10 tot 14 uur werken in de brandende zon, of in hevige regen, in rijstvelden met water tot aan je enkels en insecten in je gezicht. Zelfs een Zweed zou er de voorkeur aan geven om van 9 tot 5 te werken in een schone, airconditioned fabriek.

Bovendien betaalt Nike een normaal loon, met gratis of gesubsidieerde maaltijden, gratis medische voorzieningen, trainingen en onderwijs. Het meest gehoorde verzoek dat Nike van haar medewerkers krijgt is om uitbreiding van de fabrieken zodat ook hun verwanten een baan kunnen krijgen.

Deze feiten doen Nike meer klinken als Santa Claus dan als Scrooge. Maar bedrijven als Nike brengen deze voordelen en lonen niet omdat ze vrijgevig zijn. Het is geen altruïsme dat hier aan het werk is, het is globalisering. Met hun investeringen in arme landen, brengen multinationals nieuwe machines, betere technologie, nieuwe management vaardigheden en ideeën over productie, een grotere markt en opleiding van hun werknemers. En als je de productiviteit kan laten stijgen -de hoeveelheid die een arbeider kan produceren - dan kan je ook zijn loon laten stijgen. Nike is niet toevallig de positieve uitzondering. Doorgaans betalen multinationals in de minst ontwikkelde landen 2 keer zoveel als lokale bedrijven in dezelfde bedrijfstak. Als je voor een Amerikaanse multinational werkt in een lage lonen land, krijg je 8 keer het gemiddelde salaris. Als dat uitbuiting is, dan is het probleem in onze wereld dat arme landen niet genoeg worden uitgebuit.

Het effect op de lokale bedrijven is vergaand: "Voor ik een buitenlandse fabriek bezoek, zeker bij een bedrijf als Nike, hebben we een vraag. Waarom werken buitenlandse fabrieken hier goed en produceren ze meer?" Dat was precies datgene wat de heer Kiet, de eigenaar van een lokale schoenenfabriek, die Nike bezocht om te leren hoe hij net zo succesvol kon worden in het aantrekken van arbeiders, mij vertelde:"Ik zie in dat productiviteit niet alleen van machines komt, maar ook van de voldoening van de werknemers. Dus bij de toekomstige fabriek moeten we ons concentreren op onze werkomstandigheden."

Als ik antiglobalist was, zou ik stoppen met klagen over Nikes slechte lonen. Als er een probleem is, is het dat de lonen te hoog zijn, zodat ze bijna doktoren en onderwijzers van hun belangrijke werk weglokken.

Maar - gelukkig - denk ik dat zelfs deze bedreiging niet reëel is. Met een groeiende productiviteit is het voor Vietnam eveneens mogelijk om te investeren in onderwijs en gezondheidszorg. Vanaf 1990, toen de Vietnamezen de economie begonnen te liberaliseren is de export van koffie, rijst, kleding en schoeisel omhoog geschoten, is de economie verdubbeld en is de armoede gehalveerd. Nike en Coca Cola hebben gezegevierd waar de Amerikaanse bommen faalden. Zij hebben Vietnam kapitalistisch gemaakt.

Ik vroeg aan de jonge Nike medewerkster Tsi-Chi wat haar verwachtingen waren voor de toekomst van haar zoon. Eén generatie geleden zou ze hem van jongs af aan moeten hebben laten werken op een boerderij. Maar Tsi-Chi vertelde me dat ze hem een goede opleiding wil laten volgen, zodat hij dokter kan worden. Dat is de meest indrukwekkende ontwikkeling sinds de Vietnamese economie geopend is. In tien jaar zijn 2,2 miljoen kinderen van kinderarbeid naar school gegaan. Het zou erg interessant zijn om antiglobalisten aan Tsi-Chi te horen uitleggen waarom het voor Westerlingen zo belangrijk is om Nike te boycotten, zodat ze haar baan verliest, terug kan naar de boerderij en haar zoon moet laten werken.

Links Europa luisterde naar de Vietnamese communisten toen ze alleen ellende en verhongering brachten. Zouden ze nu ook niet naar de Vietnamezen moeten luisteren, nu ze een manier hebben gevonden om het leven van mensen te verbeteren? De partijfunctionarissen zijn er door Nike van overtuigd dat meedogenloze multinationale kapitalisten beter zijn in het verschaffen van hoge lonen en een goede en gezonde werkplek dan de staat. Hoe lang zal het duren voordat onze eigen antikapitalisten deze les leren?


Johan Norberg

Norberg is auteur van "Leve de globalisering" en schrijver en presentator van de documentaire "Globalisation is Good".

[Antoon]

Dat wist ik al lang, en niet alleen met betrekking tot Nike. Maar of je onze linkiewinkies en andere anti-globalisten gaat overtuigen is een andere zaak. Vergeet niet, zij kijken niet echt naar de feiten, anders waren ze al lang opgehouden met hun onzin.

[Pelgrim]

Een vietnamees die bij Nike werkt verdient vijf keer zoveel als een vietnamees die voor de vietnamese staatsbedrijven werkt. Fantastisch!

Vijf keer niks blijft niks, vergeet dat niet. Het is simpel om een bedrijf dat jaarlijks woekerwinsten maakt te vergelijken met een dictatoriale staat waar de bevolking continu moet ploeteren tegen de onderdrukking en de armoede.

[alpina]

Oorspronkelijk geplaatst door Pelgrim

Een vietnamees die bij Nike werkt verdient vijf keer zoveel als een vietnamees die voor de vietnamese staatsbedrijven werkt. Fantastisch!

Vijf keer niks blijft niks, vergeet dat niet. Het is simpel om een bedrijf dat jaarlijks woekerwinsten maakt te vergelijken met een dictatoriale staat waar de bevolking continu moet ploeteren tegen de onderdrukking en de armoede.

Dan moet je die dictatoriale staat aanklagen en niet Nike want dat is maar al te eenvoudig. Moest die dictatoriale staat voor beter betalend werk zorgen zou Nike nog hogere lonen moeten uitbetalen, dat doen ze nu niet omdat de staat de bevolking onderdrukt. Voor de bevolking is het nog altijd beter om een Nikeloon te krijgen dan geen loon, vergeet dat niet.

[Antoon]

Oorspronkelijk geplaatst door Pelgrim

Een vietnamees die bij Nike werkt verdient vijf keer zoveel als een vietnamees die voor de vietnamese staatsbedrijven werkt. Fantastisch!

Vijf keer niks blijft niks, vergeet dat niet. Het is simpel om een bedrijf dat jaarlijks woekerwinsten maakt te vergelijken met een dictatoriale staat waar de bevolking continu moet ploeteren tegen de onderdrukking en de armoede.

Nog steeds niet goed?

[Calle]

Oorspronkelijk geplaatst door Pelgrim

Een vietnamees die bij Nike werkt verdient vijf keer zoveel als een vietnamees die voor de vietnamese staatsbedrijven werkt. Fantastisch!

Vijf keer niks blijft niks, vergeet dat niet. Het is simpel om een bedrijf dat jaarlijks woekerwinsten maakt te vergelijken met een dictatoriale staat waar de bevolking continu moet ploeteren tegen de onderdrukking en de armoede.

Wat voor ons 5 keer niks is, is daar een royaal loon.

Of denk je dat iedereen daar zomaar een scooter of een auto kan kopen ?

[wardje]

Oorspronkelijk geplaatst door Calle

Wat voor ons 5 keer niks is, is daar een royaal loon.

Of denk je dat iedereen daar zomaar een scooter of een auto kan kopen ?

Ah maar dan is het niet erg! Die mensen zijn immers niets beters gewoon.

[Calle]

Maar jongen toch.

Die mensen hebben het daar beter als 80 procent van de bevolking.
Iedereen wil daar bij Nike werken.

Zo zal langzamerhand het hele land er beter door worden.

[skye]

Oorspronkelijk geplaatst door wardje

Ah maar dan is het niet erg! Die mensen zijn immers niets beters gewoon.

Van Eurocentrisme gesproken! Doe eens normaal.

[pwvb]

Uit leve de globalisering van Norberg blijkt dat globalisering wel degelijk de oplossing is voor de armoede in de wereld en daar ben ik het ook mee eens.Ook al zijn bepaalde grafieken in z'n boek beter met een korreltje zout te nemen omdat ze te algemeen zijn toont hij een dat er wel degelijk dingen veranderen en ook dat dit de mensen meer eigenwaarde geeft hetgeen hun doet nadenken over hun politieke onderdrukking.Open alle grenzen,laat de vrijhandel z'n werk doen en geloof in de mensen dus nogmaals:LEVE HET WERELDBURGERSCHAP.
MvG
PWVB

[Pelgrim]

Kan best zijn dat de vietnamezen liever bij Nike gaan werken dan bij hun staat - ik zou ook zo zijn- maar dat neemt niet weg dat Nike een even grote uitbuiter is. Immers, als de vietnamese staat hoge lonen zou uitbetalen en de levensstandaard er zo op zou verbeteren, denkt u dat Nike d�*n nog een loon gaat uitbetalen dat vijf keer hoger ligt? Nee, dan verhuizen zij naar een ander derde wereld land. Dit is niet meer dan concurreren met de vietnamese staat om slaven te lokken met wat habbekratsjes. Vijf keer niks blijft uiteindelijk niks. Als Nike die vietnamezen zou betalen wat er in het westen betaald wordt, DAN noem ik dat pas een "goed verantwoord ondernemerschap".

[pwvb]

Oorspronkelijk geplaatst door Pelgrim

Kan best zijn dat de vietnamezen liever bij Nike gaan werken dan bij hun staat - ik zou ook zo zijn- maar dat neemt niet weg dat Nike een even grote uitbuiter is. Immers, als de vietnamese staat hoge lonen zou uitbetalen en de levensstandaard er zo op zou verbeteren, denkt u dat Nike d�*n nog een loon gaat uitbetalen dat vijf keer hoger ligt? Nee, dan verhuizen zij naar een ander derde wereld land. Dit is niet meer dan concurreren met de vietnamese staat om slaven te lokken met wat habbekratsjes. Vijf keer niks blijft uiteindelijk niks. Als Nike die vietnamezen zou betalen wat er in het westen betaald wordt, DAN noem ik dat pas een "goed verantwoord ondernemerschap".

Hier maak je mijns inziens een fout,je verdedigd je met de oorzaak van het probleem op zich nl.dat er mensen zijn in landen zijn die minder geluk hebben dan ons.Dit moet juist verholpen worden.Om nu eens simpel te zeggen: de dag dat Nike niets goedkoper meer vind zal dat zijn omdat mensen overal goed betaald worden.Dit zal natuurlijk niet over een nachtje slapen gaan.Een globale wereldmarkt kan volgens mij een hefboom zijn voor de minder ontwikkelde landen(bv wet van de remmende voorsprong etc)op voorwaarde dat alle handel eerlijk gebeurd en er geen in en uitvoer taksen zijn, hetgeen de anti-globalisatie beweging dacht ik een slecht idee vindt(verbeter me als ik over dit laatste fout ben).
MvG
PWVb

[Georg]

Dit verhaal is eens een leuk straaltje licht in de duistere encyclopedieën der schandalige uitbuiting der derde wereld landen. Toch enige bedenkingen :

1. Het is inderdaad zo dat de situatie vergelijken met de situatie van andere inwoners van een arme dictatuur, een vertekend beeld geeft. Het is langs de andere kant ook zo dat er rekening moet gehouden worden met de lokale prijzen van een aantal goederen, om te weten of het loon aanvaardbaar is of niet. Stom voorbeeld : in Noorwegen verdien je het dubbel van hier, maar de prijzen liggen daar ook hoger. Het verschil in welvaart is dan vrij klein. Iemand die de oefening voor Vietnam wil doen?

2. Nike is één onderneming, en hier gaat het over één vestiging. Wat daarvoor geldt, geldt niet zonder meer voor andere Nike-vestigingen, en nog veel minder voor andere bedrijven.

3. Wat velen vergeten in rekening te brengen, is de ecologische factor. McDonalds en Coca Cola zijn daar goede voorbeelden van : McDonalds koopt duizenden hectaren landbouwgrond op in Zuid-Amerika om zijn koeien op te zetten, en vernietigt op die manier enorme oppervlakten landbouwgebied door bodemuitputting. Coca-Cola-fabrieken in ontwikkelingslanden waar weinig water voorradig is, gebruiken zoveel water dat het grondwater snel daalt, en vele bronnen komen droog te liggen. Ook dit heeft weer een enorme impact op o.a. de landbouw.

Het verhaal is dus, zoals altijd, helemaal niet zo zwart-wit als de discussie die hier gevoerd wordt.

met vriendelijke groeten

[pwvb]

Oorspronkelijk geplaatst door Georg

Dit verhaal is eens een leuk straaltje licht in de duistere encyclopedieën der schandalige uitbuiting der derde wereld landen. Toch enige bedenkingen :

1. Het is inderdaad zo dat de situatie vergelijken met de situatie van andere inwoners van een arme dictatuur, een vertekend beeld geeft. Het is langs de andere kant ook zo dat er rekening moet gehouden worden met de lokale prijzen van een aantal goederen, om te weten of het loon aanvaardbaar is of niet. Stom voorbeeld : in Noorwegen verdien je het dubbel van hier, maar de prijzen liggen daar ook hoger. Het verschil in welvaart is dan vrij klein. Iemand die de oefening voor Vietnam wil doen?

2. Nike is één onderneming, en hier gaat het over één vestiging. Wat daarvoor geldt, geldt niet zonder meer voor andere Nike-vestigingen, en nog veel minder voor andere bedrijven.

3. Wat velen vergeten in rekening te brengen, is de ecologische factor. McDonalds en Coca Cola zijn daar goede voorbeelden van : McDonalds koopt duizenden hectaren landbouwgrond op in Zuid-Amerika om zijn koeien op te zetten, en vernietigt op die manier enorme oppervlakten landbouwgebied door bodemuitputting. Coca-Cola-fabrieken in ontwikkelingslanden waar weinig water voorradig is, gebruiken zoveel water dat het grondwater snel daalt, en vele bronnen komen droog te liggen. Ook dit heeft weer een enorme impact op o.a. de landbouw.

Het verhaal is dus, zoals altijd, helemaal niet zo zwart-wit als de discussie die hier gevoerd wordt.

met vriendelijke groeten

1)klopt maar dit komt door het soort politiek dat Noorwegen voert,in noorwegen moet je je ook al bij je geboorte inschrijven voor het ouderlingen tehuis........Is dit de reden waarom derde wereld landen mogen geholpen worden?Omwille van index van een ander land.Dit is enkel het gevolg van de westerse protectionistische aanpak. Mensen die meer verdienen en daarom meer kansen krijgen wat is daar dan zo verkeerd aan

2)Nike is heus niet het enige bedrijf dat in derde wereld landen investeert.Tuurlijk doen ze dit voor zichzelf maar het feit dat ze armoede minder kansen geeft in die landen is het gevolg en is enkel positief

3)Beide voorbeelden die je aanhaalt bestaan of hebben bestaan maar kunnen niet .Ik ben de eerste om op de gevaren te wijzen van de manier waarop we met onze natuur omspringen maar er kan iets aangedaan worden.Ook vind ik nergens iets in deze discussie waar men zegt dat dit goed is...

[TomB]

Oorspronkelijk geplaatst door pwvb

Uit leve de globalisering van Norberg blijkt dat globalisering wel degelijk de oplossing is voor de armoede in de wereld en daar ben ik het ook mee eens.Ook al zijn bepaalde grafieken in z'n boek beter met een korreltje zout te nemen omdat ze te algemeen zijn toont hij een dat er wel degelijk dingen veranderen en ook dat dit de mensen meer eigenwaarde geeft hetgeen hun doet nadenken over hun politieke onderdrukking.Open alle grenzen,laat de vrijhandel z'n werk doen en geloof in de mensen dus nogmaals:LEVE HET WERELDBURGERSCHAP.
MvG
PWVB

100% mee eens. Open de grenzen en je bekomt een optimale verdeling van de rijkdom. Je moet echter machtsblokken behouden die elkaar controleren. As frustrating as the Euro-China-VS politics may be, they are an enduring and lasting test on our system.

[wardje]

Oorspronkelijk geplaatst door TomB

Open de grenzen en je bekomt een optimale verdeling van de rijkdom.

tja maar wat bedoel je met optimaal?

[alpina]

Oorspronkelijk geplaatst door wardje

tja maar wat bedoel je met optimaal?

Zowat het tegengestelde van wat er in het gesloten NoordKorea gaande is.

[Darwin]

Oorspronkelijk geplaatst door TomB

100% mee eens. Open de grenzen en je bekomt een optimale verdeling van de rijkdom. Je moet echter machtsblokken behouden die elkaar controleren. As frustrating as the Euro-China-VS politics may be, they are an enduring and lasting test on our system.

En als de rijkdom wereldwijd gelijk verdeeld is en het kapitalistisch systeem geen kant meer op kan doeken we dat systeem op en vervangen we het door het 'coöperatief' model waarin nog wel ruimte blijft voor privé-initiatief.

Maar dit zal iets zijn voor onze achterkleinkinderen denk ik.

[Dies]

Oorspronkelijk geplaatst door Pelgrim

Kan best zijn dat de vietnamezen liever bij Nike gaan werken dan bij hun staat - ik zou ook zo zijn- maar dat neemt niet weg dat Nike een even grote uitbuiter is.

Het is niet de schuld van Nike dat er wantoestanden heersen in Vietnam of eender waar ter wereld.

Oorspronkelijk geplaatst door Pelgrim

Immers, als de vietnamese staat hoge lonen zou uitbetalen en de levensstandaard er zo op zou verbeteren, denkt u dat Nike d�*n nog een loon gaat uitbetalen dat vijf keer hoger ligt? Nee, dan verhuizen zij naar een ander derde wereld land.

En dat is niet meer dan logisch. Nike wenst namelijk winst te maken. De fout ligt echter opnieuw niet bij Nike, maar bij die 3de wereldlanden.

Oorspronkelijk geplaatst door Pelgrim

Vijf keer niks blijft uiteindelijk niks.

U dient natuurlijk te vergelijken met de lokale situatie en niet met onze situatie. Als die mensen zich auto's en dergelijke meer kunnen beginnen veroorloven dan zou ik niet durven stellen dat zij nog in armoede leven en dat zij dus niets verdienen of te kort komen.

Oorspronkelijk geplaatst door Pelgrim

Als Nike die vietnamezen zou betalen wat er in het westen betaald wordt, DAN noem ik dat pas een "goed verantwoord ondernemerschap".

Dat zou meer 'dom ondernemerschap' zijn (of liefdadigheid als u wenst)
Niki is een bedrijf en heeft als doel winst te maken en is er niet om heel de wereld rijk te maken.

[Pelgrim]

Het spreekt uiteraard voor zich dat een Nike fabriek daar een beter alternatief is voor het totalitaire bureaucratische regime. Als ik daar woonde zou ik ook mijn best doen om bij de Nike fabrieken te werken. Tegenover de hel is Nike een stukje hemel.

Aan de andere kant is het fout om daarmee te concluderen dat het kapitalistisch systeem van de multinationals zaligmakend is en het paradijs op aarde maakt. U zegt zelf dat winst het doel is van die multinationals. Op korte termijn leveren ze wat voordelen en rijkdom op maar op langere termijn zijn ze een ramp voor het milieu, de cultuur en vooral voor de democratie. Immers, de baas van Nike heeft inderdaad enkel als doel zijn zakken vullen -dat is de essentie van het hele systeem- en als hij eenmaal genoeg macht heeft kan hij de rechtspraak, de wetgeving en zelfs de media naar zijn hand zetten met als doel nog meer kwartaalwinst en macht. Veel te veel macht voor iemand die door niemand werd verkozen, en bijgevolg dus ondemocratisch. Mijn conclusie, staatseconomieën zijn tyrraniek maar vrije markt economiën een sluipend gif in de maatschappij.