De vergeten opstand in de DDR

[roger verhiest]

Men vergeet al eens dat de sociale zekerheid in de DDR zeer hoog was : bij een geboorte kreeg men 3 jaar ouderschapsverlof (met behoud van wedde en recht op terugkeer)
Het wegvallen van deze extreme verzorgingsstaat zorgde voor een plotselinge armoede
en werkloosheid, wat bij vele Ossie's een gevoel van verlatenheid en verwarring te weeg bracht. Men had nu wel vrijheid, die uitzicht bood op een grotere welstansd - maar daarvoor moest men wel zelf aan de slag, zonder enige hulp...

Dezelfde situatie doet zich voor in vele ex. socialistische landen - een minderheid van de bevolking vindt met bekwame spoed de wzeg naar een bestaan als ondernemer en verwerft zeer vlug "westerse" rijkdom, maar een grote meerderheid blijft verweesd wachten op een "rijkdom" die uit een mystieke "vrijheid" zou moeten nederdalen.

[ossaert]

Oorspronkelijk geplaatst door roger verhiest

Men vergeet al eens dat de sociale zekerheid in de DDR zeer hoog was : bij een geboorte kreeg men 3 jaar ouderschapsverlof (met behoud van wedde en recht op terugkeer)
Het wegvallen van deze extreme verzorgingsstaat zorgde voor een plotselinge armoede
en werkloosheid, wat bij vele Ossie's een gevoel van verlatenheid en verwarring te weeg bracht. Men had nu wel vrijheid, die uitzicht bood op een grotere welstansd - maar daarvoor moest men wel zelf aan de slag, zonder enige hulp...

Dezelfde situatie doet zich voor in vele ex. socialistische landen - een minderheid van de bevolking vindt met bekwame spoed de wzeg naar een bestaan als ondernemer en verwerft zeer vlug "westerse" rijkdom, maar een grote meerderheid blijft verweesd wachten op een "rijkdom" die uit een mystieke "vrijheid" zou moeten nederdalen.

Ik denk dat je met die laatste zin bewust of onbewust één van de grootste zwaktes van het 'reëel bestaande socialisme' hebt blootgelegd. De staat regelde alles voor de bevolking van de wieg tot in het graf, en zolang iemand geen stap verkeerd zette, kon hij erop vertrouwen dat er voor hem of haar gezorgd werd. Op grotere schaal creëerde het systeem een verregaande staat van inertie en passiviteit onder de bevolking, waarin initiatief, verantwoordelijkheid of beloning nauwelijks nog een rol speelden. In een systeem waarin alles toch voor je geregeld werd, van kinderopvang over werkgelegenheid tot en met je pensioen, waarom zou je dan nog een bijkomende inspanning leveren? (Daar situeert zich dan weer één van de grote zwakheden van het theoretisch socialisme, dat de menselijke natuur en diens hang naar beloning ontkent. Voor een ideologie die pretendeert materialistisch te zijn, is het behoorlijk pathetisch om zich zozeer te moeten verlaten op idealistische factoren, op de idee dat de homo sovieticus zomaar te creëren valt of zal ontstaan).

Dat de geleverde zorg vaak niet aan de laagste kwalitatieve standaarden voldeed, toch niet zolang je niet ergens hogerop in de Partij zat, leidde echter wel tot frustraties. Zeker wanneer na een aanvankelijke groeispurt in de jaren 50 en 60 zich stagnatie en zelfs achteruitgang begon voor te doen, was het voor velen niet meer genoeg 'verzorgd' te worden. Op politiek vlak begon de sfeer van inertie zich ook te verspreiden, waarbij de apparatsjiks nauwelijks nog geïnteresseerd waren in het communisme, maar meer nog in macht, de daarbij horende materiële voordelen en het behoud daarvan. Een groot deel van de dissidentie moet zich dan ook niet meteen op het abstracte politieke niveau gesitueerd hebben, maar vooral op dat van de levensomstandigheden en de uitzichtloosheid, het gevoel 'Lebendig begraben' te zijn. Ook hier sloeg de propaganda de bal danig mis, door te stellen dat materiële welvaart van geen tel was in een maatschappij die een ideologie als het socialisme had. (Er is dan verder ook nog het aspect van de opzettelijke misleiding. De Sovjetsoldaten die in 1939 Finland binnenvielen, geloofden dat er grote hongersnood heerste en dat de materiële welvaart er ver onder het peil van de USSR lag. Was hen dát even een tegenvaller. Er zijn talloze Russen als konijnen afgeschoten door de Finnen terwijl ze zich uitgehongerd op goedvoorziene buitgemaakte veldkeukens stortten).

Het is inderdaad de schaduwzijde van de reconversie dat het merendeel van de ex-Oostblokkers dachten dat ze alles zouden kunnen hebben: de vrijheid, de luxe én de zekerheid. Naast de onvermijdelijke bij-effecten van de herinnering, waarbij enkel nog de baan bij een staatsbedrijf, maar niet meer de afgevoerde buurman wordt onthouden, is de ostalgie het grootst onder, en bijna uitsluitend beperkt tot de oudere generaties, die nooit geleerd hebben voor zichzelf te zorgen, een minimum aan initiatief te tonen of verantwoording af te leggen.