Daklozen Aktiekomitee: Stop de criminalisering van dakloze personen die tijdelijk ond

[Politics.be]

In België vinden de meeste gezinnen en alleenstaande personen die dakloos werden tijdelijk onderdak bij vrienden of kennissen. Dit wordt door onderzoek aangetoond. Zie “onderzoek naar de OCMW-hulpverlening aan dak-en thuislozen van De Boyser, Linchet en Van Dyck”. (1) De meeste daklozen die het DAK contacteren voor hulp vonden een tijdelijk onderdak bij vrienden of kennissen. De OCMW's geven doorgaans de raad aan personen die uit huis gedreven worden om tijdelijk onderdak te zoeken bij vrienden of kennissen. Er zijn tenslotte nauwelijks noodstructuren en er is een enorm gebrek aan betaalbare woningen voor personen in armoede. Bij die alleenstaanden zijn veel jongeren en vrouwen.

In Vlaanderen riskeren deze personen echter om door het(zelfde) OCMW en/of de plaatselijke gemeentelijke bevolkingsdienst niet als dakloos beschouwd te worden maar wel als deel uitmakend van het gezin waar het een tijdelijk onderdak vonden. Zulks kan verstrekkende gevolgen hebben. Ze krijgen dan dikwijls geen referentieadres waardoor ze sociale uitkeringen zoals werkloosheidsvergoedingen verliezen. Daarbovenop riskeren ze dat zijzelf en eventueel ook degenen die hen tijdelijk onderdak verleenden door uitbetalingsinstellingen van sociale uitkeringen gesanctioneerd worden voor het plegen van sociale fraude.

Een typisch concreet voorbeeld, zoals er vele zijn, uit Vlaanderen : Een alleenstaande moeder met 4 kinderen verliest haar werk en haar woonst. Ze gaat met haar kinderen tijdelijk inwonen bij haar vader. Zowel de vader als de dochter krijgen een werkloosheidsuitkering. Ze worden kort daarna door het RVA beschuldigd van “samen een gezin te vormen zonder dit aan te geven” en worden allebei veroordeeld tot het terugbetalen van hetgeen ze “onrechtmatig” ontvingen, met nog een fikse boete erbovenop. Daarop wordt de dochter met haar kinderen op straat gezet door de vader. Ze vindt tijdelijk onderdak bij een vriendin en vraagt bij het OCMW een referentieadres om haar werkloosheidsuitkering te kunnen behouden. Het OCMW weigert omdat ze een gezin zouden vormen met de persoon bij wie ze onderdak vonden. Met als gevolg dat het dakloze gezin haar werkloosheidsuitkering verliest.
De categorie van personen die tijdelijk opgevangen worden door vrienden en kennissen staat ingeschreven in de wettelijke Belgische definitie van “dakloze”. Zie de “Daklozengids” (2) De wetgeving beschouwt als dakloze “elke persoon die niet over een eigen woongelegenheid beschikt, die niet de middelen heeft om daar op eigen krachten voor te zorgen en daardoor geen verblijfplaats heeft (bijvoorbeeld tijdelijk bij kennissen verblijft), of die tijdelijk in een tehuis verblijft in afwachting dat hem een eigen woongelegenheid ter beschikking wordt gesteld”.
Dezelfde definitie wordt gebruikt door de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten (3). Deze categorie staat ook ingeschreven in de ETHOS-typologie als conceptuele categorie 3 “instabiele huisvesting” - operationele categorie 8 “mensen zonder een huurcontract” - leefsituatie 8.1 “tijdelijk bij familie of vrienden”. De ETHOS-typologie (4)is in België erkend als kaderdefinitie voor dak-en thuisloosheid en als instrument tot identificatie van de categoriën van dak-en thuislozen. Zie het “samenwerkingsakkoord inzake dak-en thuisloosheid” (5) dat in 2014 werd afgesloten tussen de Federale overheid en de gewesten.

Terzelfdertijd waarschuwt het Ministerie van Binnenlandse zaken voor sociale fraude in verband met toekenning van het referentieadres aan daklozen. Het Ministerie benadrukt dat ieder verplicht is zich binnen de 8 dagen in te schrijven op haar of zijn hoofdverblijfplaats, dat is te zeggen waar men zich werkelijk bevindt. Deze situatie is heel verwarrend voor zowel de OCMWs als de gemeentelijke bevolkingsdiensten. Langs de ene kant zegt de Staatssecretaris voor Maatschappelijke Integratie die verantwoordelijk is voor de hulp aan daklozen dat dakloze gezinnen en individuen die tijdelijk onderdak vonden bij vrienden en kennissen ook daklozen zijn. Langs de andere kant zegt de Minister van Binnenlandse zaken dat ze geen daklozen zijn maar fraudeurs. Sommige OCMWs gedogen “tijdelijk inwonen” gedurende 1 maand. Die periode kan verlengd worden maar dat hangt af van de Maatschappelijke Assistent en het Sociaal Bureel die afwijkingen kunnen vragen.

Wij vragen aan de autoriteiten in België, zowel op federaal, regionaal als gemeentelijk vlak om dakloze personen die tijdelijk onderdak vonden bij vrienden of kennissen ook werkelijk als dakloos te erkennen. Het is absoluut nodig dat daarover wetenschappelijk onderzoek wordt gevoerd. Wij vragen om deze personen een kwaliteitsvolle tijdelijke opvang te bieden totdat zij terug een woonst hebben gevonden. Wij vragen om een woonpolitiek te voeren die aan alle personen in armoede toegang geeft tot een eigen woning. Wij vragen om een armoedepolitiek te voeren die aan allen een inkomen verzekerd om deze betaalbare woning te betalen. De realiteit van het feit dat veruit de meeste dakloze personen tijdelijk bij kennissen verblijven en die niet aanvaard worden als dakloos maar integendeel gecriminaliseerd worden moet onderkend worden.

Als onmiddellijke overgangsmaatregel vragen wij dat de periode waarin dakloze personen tijdelijk mogen inwonen bij een vriend of een kennis zonder als samenwonend beschouwd te worden door het OCMW en door andere diensten wettelijk zou vastgelegd worden op 6 maanden en verlengbaar.

We zijn verheugd voor de aandacht die La Strada, FEANTSA en de Fondation Abbé Pierre besteden aan deze categorie van daklozen met de publicatie van “regard sur le mal-logement en Europe” en met de conferentie die daarover heeft plaats gegrepen op donderdag 19 november 2015 in het BTC Conference Center in Brussel.

Bron: politics.be