Ideologisch vraagteken

[Doki]

De traditionele partijen dekken allemaal een duidelijke ideologische lading. Bij Spririt is de achterliggende ideologie mij nog steeds een groot vraagteken.

Ik geloof niet dat een politieke partij enkel op progressiviteit kan blijven draaien. Ik heb veel sympathie voor Spirit, daar niet van, maar ik vind dat een partij een sterke ideologische grondslag moet hebben als bindmiddel.
Zoals het er nu voor staat lijkt Spirit mij binnen enkele jaren rijp om met de socialisten te fusioneren.

Wat is uw visie hierop?

[Thomas Leys]

Veel van je vragen worden beantwoord door het Manifest dat Geert Lambert schreef naar aanleiding van zijn kandidatuur voor het voorzitterschap van Spirit (oktober 2004). Enkele extracties:

Om SPIRIT te laten groeien, hebben we nood aan een klaar profiel, een kader waarin mensen zich kunnen herkennen en waarmee we ons duidelijk van andere partijen onderscheiden. We moeten onze teksten niet herschrijven, maar wel ideologisch benoemen. We moeten het ‘buikgevoel’ van waar we voor staan en wat ons bindt, vertalen in een helder en herkenbaar verhaal, dat tegelijkertijd voldoende onze identiteit verankert, maar flexibel genoeg is om nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen op te pikken.

Vrijheid

Voor mij gaat politiek over vrijheid en over hoe deze te organiseren, soms zelfs te beperken met als doel... eenieders vrijheid te verhogen. SPIRIT moet daarom de bewaarder worden van deze individuele vrijheid, zodat mensen verder zelf de kans krijgen om richting en zin te geven aan en in hun leven. We moeten de vrijheid hebben zelf te kiezen voor onze levensbeschouwing, voor onze overtuiging, voor onze ethische keuzes, ... . We moeten respect hebben voor ieders geaardheid en keuze van samenlevingsvorm, voor ieders doen en laten. Individuele vrijheid biedt mensen ongelofelijke kansen om zichzelf verder te ontplooien. Voor SPIRIT moet de overheid deze zelfontplooiing, zowel op materieel als immaterieel vlak, geenszins beknotten, maar juist stimuleren.

Maar niet alleen individuen, maar ook groepen moeten zich op die vrijheidsgedachte kunnen beroepen. Zij mogen evenmin beknot worden in hun ontplooiingskansen en in hun bestaansrecht. En in dezelfde traditie moet SPIRIT blijvend voor het zelfbeschikkingsrecht van Volkeren en Regio’s pleiten. Net zoals een individu zijn vrijheid moet kunnen beleven, hebben voor SPIRIT volkeren, regio’s en culturen recht op hun eigen ontwikkeling en ontplooiing, maar nooit op dominantie.

Voor SPIRIT zal net het bieden van bestaansrecht aan volkeren en regio’s een veiliger wereld betekenen. Het garanderen van vrijheid en ontplooiingskansen verhindert net dat we met geweld een mening, een wereldbeeld of godsgeloof gaan opdringen. Maar evenzeer mogen we niet tolereren dat binnen een gemeenschap sommigen de noodzakelijke veiligheid ondermijnen en zo de pijlers van ons samenlevingsmodel ondergraven. Gaan voor vrijheid betekent evenzeer een engagement voor veiligheid.

Verantwoordelijkheid

Geen mens staat immers alleen op de wereld. Zichzelf ontplooien en zijn eigen vrijheid maximaliseren zal voor SPIRIT altijd kaderen in een groepsgegeven. Een gemeenschapsleven brengt immers kansen met zich mee, maar het schept tevens verantwoordelijkheden. Het vereist de wil om mee te bouwen en bij te dragen aan die samenleving. Het betekent het recht te hebben gebruik te maken van de gemeenschap, maar het verbod te krijgen ervan te profiteren. Niemand staat buiten de maatschappij, maar ieders rol kan en zal zeer verscheiden en uiteenlopend zijn.

Voor SPIRIT staat niemand buiten de maatschappij, maar mag men nog veel minder iemand uit de maatschappij sluiten. Vangnetten voor mensen die uit de boot dreigen te vallen en impulsen om ieder aan boord te houden zijn noodzakelijk. Dat vereist betrokkenheid van iedereen bij de uitbouw van onze samenleving. Betrokkenheid leidt vanzelfsprekend tot het inzicht dat enkel de uitbouw van een duurzame samenleving de garantie geeft aan volgende generaties om zich optimaal te ontplooien en de welvaart te bestendigen. Betrokkenheid is voor ons vooral verantwoordelijkheid opnemen met en voor elkaar.

De overheid heeft tot taak engagement te stimuleren. Initiatieven van burgers die zich verenigen, moeten worden aangemoedigd. Van het familiale leven, over de jeugdvereniging; van de kookgroep over de professionele omgeving; van Vlamingen over Europeanen, het zijn allemaal sociale weefsels die ons extra kansen op zelfrealisatie geven. SPIRIT wil u daarbij niet opleggen om in deze of gene vereniging te stappen, maar we willen dat de overheid maximale mogelijkheden biedt voor zij die zich wel verenigen zodat ook zij die zich nu vereenzaamd voelen in een complexe samenleving hun gemeenschapsleven kunnen vinden.

Gelijke Kansen

Als we willen dat iedereen maximale kansen krijgt op zelfontplooiing, betekent dat voor SPIRIT ook dat iedereen tenvolle daartoe de mogelijkheid krijgt. Gelijke kansen, daarover gaat het bij ons. En daarin heeft de politiek een reuzentaak. SPIRIT moet dus zorg dragen voor een toegankelijk en kwaliteitsvol onderwijs, SPIRIT moet waken dat de aangeboden voeding gezond, veilig en gevarieerd is, SPIRIT wil dat creativiteit de kans krijgt te ondernemen, dat we ons allen veilig en vlot kunnen verplaatsen, dat er overlegstructuren bestaan om in dialoog en begrip conflicten op te lossen, dat er...

Uit de clash der verscheidenheid groeit voor ons vooruitgang en vernieuwing. Diversiteit vormt immers de zuurstof van onze samenleving. Of je nu het zoontje bent van verarmde adel, dan wel van een nouveau riche, of je woont op de linker- dan wel de rechteroever, of je nu zwart, blank, rood of roze bent, SPIRIT wil een samenleving die je kansen biedt. Neen, we zijn niet allen gelijk. We mogen zelfs ook niet allen gelijk worden. Wel moeten we allen de kansen krijgen om de eigen talenten te ontplooien zoals we dat zelf willen.

SPIRIT mag dan ook niet voor de ‘minimal state’ pleiten, maar moet een eeuwige zoektocht ondernemen naar de ‘practical state’, een actieve gemeenschap die tussenkomt waar het nodig of wenselijk is. SPIRIT wil ervoor zorgen dat iedereen van op het zelfde punt kan vertrekken in de maatschappij, maar laat mensen voor het overige vrij om zelf hun lot in eigen handen te nemen. Wij geloven niet in een onzichtbare hand die mensen zal beschermen en hen zekerheden blijft garanderen, maar willen een actieve overheid die tezelfdertijd corrigerend en verzekerend optreedt, waarbij voor SPIRIT het aanbrengen van sociale, ecologische en culturele correcties de eerste stelregel vormt. Gelijkheid van kansen is dus zowel een sociale doelstelling als een erkenning van ieders fundamenteel recht op zelfontplooiing.

(...)

En daarom kunnen we ons best “SPIRIT, de Vlaamse Links-Liberalen” noemen

Met de enkele begrippen: vrijheid, verantwoordelijkheid en gelijke kansen, kan je ons politiek handelen van de laatste jaren zeker verklaren en moet je ook onze politieke opstelling naar nieuwe thema’s toe kunnen vatten. Dat hebben we steeds gedaan door zoveel mogelijk de dialoog met mensen en organisaties aan te gaan. Wij vertrouwen immers mensen in het maken van hun keuzes en waarderen de rol en betrokkenheid van het middenveld. Tegelijkertijd stellen we het primaat van de politiek voorop omdat we geloven dat de representatieve democratie nog steeds de gezondste basis vormt voor een gedragen en transparante besluitvorming. Participatie is en blijft een garantie voor een samenleving die niemand buitenspel zet.

Vrijheid, verantwoordelijkheid en gelijke kansen vat ik samen onder de noemer van het links-liberalisme. Ze komen niet uit het niets, ik vond ze niet uit, maar zag ze mee ontwikkelen in andere politieke bewegingen in het buitenland: bij de Liberal-Democrats in Groot-Brittannië, bij D66 in Nederland, bij de “Venstre”-partijen in Scandinavië, bij de Radicalen in Frankrijk en Italië. En ja, ook bij een deel van de toenmalige Volksunie en iD21 in Vlaanderen. We staan dus niet alleen met het links-liberalisme, maar vinden geestverwanten terug in heel wat andere landen van Europa. Deze links-liberale opstelling maakt(e) dat SPIRIT:

- voor een interculturele samenleving staat waarbij eenieder in vrijheid en betrokkenheid zijn eigenheid kan beleven en voor migrantenstemrecht pleit in een oprechte poging elke inwoner bij het beleid te betrekken;

- kiest voor een duurzame samenleving die de vergrijzing en het Kyoto-verdrag ziet als opportuniteiten om over de generaties heen tot een consensus te komen over een toekomstgerichte aanpak van deze problemen;

- resoluut gaat voor verdere staatshervormingen en bestuurlijke vernieuwingen om beslissingen dichter bij mensen te brengen en de diverse deelstaten hun verantwoordelijkheden te laten opnemen in een confederaal verband;

- positief staat tegenover de vrijemarkteconomie, waarbij creativiteit de bron is van nieuwe welvaart, en in culturele, ecologische en sociale innovatie een middel ziet om de negatieve uitwassen van de markt te corrigeren;

- een pleidooi houdt voor “brede scholen”, waarbij leerkrachten, ouders en leerlingen samen het pedagogisch project uittekenen en de talenten van ieder kind, ongeacht de afkomst, zich kunnen ontwikkelen;

- actief het pacifisme wil benaderen en daarom tegen het privaat wapenbezit is, maar niemand zijn sportschuttersplezier wil afnemen en op hoger niveau een actieve rol wenst voor het Vlaamse Vredesinstituut in de voorkoming van geweld;

- ja zegt tegen een globalisering waarbij alle volkeren en regio’s ter wereld kunnen meedelen in de rijkdommen van en kennis op onze planeet, maar neen zegt aan een soort globalisering waarbij de beslissingsmacht aan ieders handen ontglipt;

Deze opsomming toont aan dat SPIRIT geen eendagsvlieg is, geen stap in een carrièreplanning rond of op kap van één individu, geen bende flashy boys and girls die zomaar op een morgen bedachten dat ze vandaag eens wat politiek gingen bedrijven. Wanneer ik vaststel dat het merendeel van onze toenmalige groep uit de Volksunie-Jongeren vandaag nog steeds mee is met dit verhaal, toont dit aan dat het om een oprechte politieke gedrevenheid handelt, dat ons links-liberalisme echt wel een volwaardig politiek project vormt en nog een lange toekomst in het Vlaams politieke landschap is beschoren.

We moeten links-liberalisme niet zien als een nieuw Groot Verhaal zoals het socialisme en het klassieke liberalisme in de voorbije twee eeuwen. Mensen van vandaag staan niet te wachten op een partij die beweert opnieuw het warm water te hebben ontdekt. Wat SPIRIT zo bijzonder maakt, is het ongebonden karakter, het zich durven verzetten tegen heersende dogma's en de weigering om zich in een hokje te laten drummen. Links-liberalisme is voor ons niet een beetje van dit en een beetje van dat, het is een totaalconcept waarin de synthese van beiden gevonden wordt. We kiezen daarbij voor een eigen aanpak van problemen: pragmatisch, op een open manier en met zicht op morgen.

Voor SPIRIT is een links-liberale geloofsbelijdenis geen breuk met het verleden. Het is slechts een nieuwe stap in het proces van onze jonge partij om haar inhoudelijk profiel scherper af te bakenen. Het links-liberalisme is een modern en creatief denkkader dat ons zal wapenen om de snelle maatschappelijke ontwikkelingen te lijf te gaan.

Beste Vrienden,

Dit project is niet af, meer nog: het is nooit af. Het staat of valt niet met één persoon. Maar het is wel een project waar ik mijn schouders wil onder zetten. Samen met U. Dit project heeft enkel slaagkansen door een blijvende inzet van ons allen, sympatisant, lid of kaderlid. Het heeft ons de mogelijkheid aantrekkelijker en herkenbaarder te zijn voor de vele mensen die onze idealen en principes delen. Het is dé opportuniteit om als volwaardige en sterke politieke actor de komende jaren gewicht in de schaal te leggen. Het biedt ons eveneens de kans om des te zelfverzekerder naar buiten te treden en nieuwe mensen aan te spreken. Daarbij zijn we hét redelijk alternatief aan progressieve zijde. Geen vaagheid meer, geen onduidelijke definities en geen tegenstrijdige boodschappen. SPIRIT is een partij met body, en daar zou ik me als voorzitter graag voor inzetten.

Geert LAMBERT