Politics.be Registreren kan je hier.
Problemen met registreren of reageren op de berichten?
Een verloren wachtwoord?
Gelieve een mail te zenden naar [email protected] met vermelding van je gebruikersnaam.

Ga terug   Politics.be > Debatclub > Rechts
Registreer FAQForumreglement Ledenlijst Markeer forums als gelezen

Rechts Dit forum is voorbestemd voor een beperkte groep die wil discussieren rond rechtse thema's.
Om deel te nemen aan de discussies moet u zich hier aanmelden.

Antwoord
 
Discussietools
Oud 29 september 2007, 23:31   #1
AdrianHealey
Secretaris-Generaal VN
 
AdrianHealey's schermafbeelding
 
Geregistreerd: 28 november 2006
Locatie: Antwerpen Stadstaat
Berichten: 28.290
Standaard Anarcho-kapitalisme

Over het geweldsmonopolie

In de hedendaagse wereld wordt een overheid vaak gedefinieerd als een instelling met een geweldsmonopolie waartoe men verplicht belastingen betaald (en een juridisch systeem , maar dat is nu minder relevant). Deze benadering lijkt misschien correct, maar is na een lichte analyse verkeerd. Specifiek gezien is een overheid weliswaar iets waar men verplicht belastingen aan betaald, maar het heeft geen geweldsmonopolie. Het heeft geweldsdominantie over een bepaald geografisch gebied. Hier in België (of beter gezegd: Europa) heeft de Amerikaanse overheid geen geweldsmonopolie. Dat is weggelegd voor de Belgische overheid. Natuurlijk zijn er plekken op aarde die weliswaar tot een ander 'land' horen, zoals op dit moment in Irak, maar waar de dominatie bij een andere overheid ligt. In dit geval de Amerikaanse overheid. Maar in vredestijd valt de geweldsdominantie samen met het bestuur van het geografisch gebied. Ik ga niet ontkennen dat in de geschiedenis deze geweldsdominantie het best ligt bij het bestuur van die geografische eenheid, dit om praktische redenen.

Maar de huidige technologische ontwikkelingen geven ons de kans een andere vorm van geweldsdominantie te laten bekijken. De geweldsdominantie van het privéinitiatief waar de burger zich vrij bij aansluit om zijn, danwel haar, vrijheid te waarborgen. De noodzakelijke, praktische beperking om het persé aan grondgebied te linken was zeker en misschien nog noodzakelijk, maar hoeft dat in de toekomst niet meer te zijn. Dit om een ieder zijn vrijheid te laten garanderen door de instelling waarvan hij, danwel zij, vindt dat deze zijn veiligheid het best kan garanderen.

Om dit te verduidelijken moet er een ander aspect bij betrokken worden. Een veel gehoorde kritiek op het anarcho-kapitalisme is het feit dat het geen juridische zekerheid biedt. 'Als iemand mij vermoordt, is er geen kans dat die bestraft kan worden.' Dit is echter een foute redenering. Op dit moment ben ik Belgisch staatsburger en val ik onder de Belgische juridische dienst. Maar als ik in Nederland ben, val ik onder de Nederlandse rechtsspraak. Maar trekken we deze redenering eens door naar het anarcho-kapitalistisch systeem. Eerst en vooral valt het hele geografische aspect compleet weg. Daar er geen overheden zijn, behoort alle grond aan iemand. Dus overal, alles, is feitelijk ván iemand. Maar het personaliteitsbeginsel komt dan tot uiting. Als ik val onder firma X en firma X zegt dat iedereen die mij aanvalt, gestraft zal worden, zal firma X dat ook moeten garanderen als iemand van firma Y mij aanvalt. Stel dat ik gedood wordt. En firma X doet niets. Dan graaft firma X zijn eigen financiele dood, daar niemand nog de zekerheid zal hebben dat hij/zij beschermd wordt door firma X. Want iedereen kan hen aanvallen, hun firma zorgt toch niet voor represailles. Niemand houdt van economische zelfmoord.

Laten we even stellen dat firma X een voordeliger aanbod krijgt van firma Y om niét te handelen, ook al keldert het daarbij zijn eigen marktaandeel. Dan nog kunnen mijn nabestaanden naar firma Z om mijn oude belangen te laten vertegenwoordigen. Waardoor deze firma dan weer een betere naam krijgt, klanten wint, en uiteindelijk winst maakt.

Bestaat er dan de kans dat er een firma ontstaat met het volgende credo: 'Wij beschermen onze leden, ook al plegen zij misdaden en willen andere firma's hen daarom vervolgen'. Wel, in principe kan dat. Maar er zitten 2 fouten in deze redenering. De eerste is het feit dat alle potentiele misdadigers daarnaar toe zouden willen gaan, waardoor hun verzekeringspremie wel énorm hoog zal moeten liggen. Het winstpotentieel ligt dan enorm laag. Een 2de aspect is de sociale verkettering. Eenieder die daarbij gaat, zal als een potentiele misdadiger gezien worden. Eenieder die zoiets uitbaat, zal niet bepaald als een aangenaam iemand worden bekeken.

Uiteindelijk hebben andere firma's nog steeds de mogelijkheid om hier tegen in te gaan, om de belangen van hun leden te waarborgen. Maar grosso modo zal alles vreedzaam gebeuren. Omdat oorlog per definitie altijd dom is, tenzij als je - zoals een overheid - de mogelijkheid hebt om je bevolking uit te zuigen, zowel door verplichte legerdienst, als door verplichte belastingen. Een vereniging die teert op vrijwilligheid heeft dat niet. En zal daardoor ook altijd proberen de winstmarge's zo hoog mogelijk houden. Enerzijds door zijn klantenbestand zo hoog mogelijk te houden, door hun veiligheid te garanderen en - indien nodig - op te treden. Anderzijds door vredig te onderhandelen met andere verenigingen over het 'uitleveren' van mensen die een misdaad hebben gepleegd ten opzichte van mensen die bij een andere firma zijn aangesloten.

Heden ten dage is die technologie er misschien nog niet. De mogelijkheid. Maar op termijn is er geen enkel excuus om mensen de vrijheid te geven die ze verdienen. De ultieme vrijheid van complete vrije associatie naar zijn eigen voorkeuren, waarbij 'landen' ophouden met geografische eenheden te zijn, maar vrijwillige concepten, bedrijven, waar mensen van de ene op de andere dag lid van worden of ophouden met lid van te zijn.
__________________
Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door Avicenna
"Anyone who denies the law of non-contradiction should be beaten and burned until he admits that to be beaten is not the same as not to be beaten, and to be burned is not the same as not to be burned."
AdrianHealey is offline   Met citaat antwoorden
Oud 29 september 2007, 23:32   #2
AdrianHealey
Secretaris-Generaal VN
 
AdrianHealey's schermafbeelding
 
Geregistreerd: 28 november 2006
Locatie: Antwerpen Stadstaat
Berichten: 28.290
Standaard

Ah, shit.
Dat moest in debatclub. -_-
Wel ja, hier dan maar.
__________________
Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door Avicenna
"Anyone who denies the law of non-contradiction should be beaten and burned until he admits that to be beaten is not the same as not to be beaten, and to be burned is not the same as not to be burned."
AdrianHealey is offline   Met citaat antwoorden
Oud 1 oktober 2007, 15:14   #3
Casca
Minister
 
Geregistreerd: 2 januari 2006
Locatie: Gent
Berichten: 3.033
Standaard

Coolio.

Wel typo in deze zin:

"Maar op termijn is er geen enkel excuus om mensen de vrijheid te geven die ze verdienen."
__________________
"Your brother getting something nice doesn't harm you in any way"
Marge Simpson
Casca is offline   Met citaat antwoorden
Oud 1 oktober 2007, 20:28   #4
Heftruck
Perm. Vertegenwoordiger VN
 
Geregistreerd: 15 februari 2006
Berichten: 11.670
Standaard

Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door Casca Bekijk bericht
Coolio.

Wel typo in deze zin:

"Maar op termijn is er geen enkel excuus om mensen de vrijheid te geven die ze verdienen."
Hoezo, op termijn?

Hoezo, geven?

Hoezo, verdienen?

Recht op hebben, verdorie!

Laatst gewijzigd door Heftruck : 1 oktober 2007 om 20:28.
Heftruck is offline   Met citaat antwoorden
Oud 1 oktober 2007, 20:41   #5
AdrianHealey
Secretaris-Generaal VN
 
AdrianHealey's schermafbeelding
 
Geregistreerd: 28 november 2006
Locatie: Antwerpen Stadstaat
Berichten: 28.290
Standaard

Zo werkt het dus niet.
__________________
Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door Avicenna
"Anyone who denies the law of non-contradiction should be beaten and burned until he admits that to be beaten is not the same as not to be beaten, and to be burned is not the same as not to be burned."
AdrianHealey is offline   Met citaat antwoorden
Oud 1 oktober 2007, 21:24   #6
Heftruck
Perm. Vertegenwoordiger VN
 
Geregistreerd: 15 februari 2006
Berichten: 11.670
Standaard

Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door AdrianHealey Bekijk bericht
Zo werkt het dus niet.
"Het" ?
Heftruck is offline   Met citaat antwoorden
Oud 1 oktober 2007, 21:25   #7
Heftruck
Perm. Vertegenwoordiger VN
 
Geregistreerd: 15 februari 2006
Berichten: 11.670
Standaard

Vrij absurd trouwens dat deze thread onder rechts staat.
Heftruck is offline   Met citaat antwoorden
Oud 1 oktober 2007, 21:28   #8
Casca
Minister
 
Geregistreerd: 2 januari 2006
Locatie: Gent
Berichten: 3.033
Standaard

Godsvrede?
__________________
"Your brother getting something nice doesn't harm you in any way"
Marge Simpson
Casca is offline   Met citaat antwoorden
Oud 2 oktober 2007, 22:49   #9
Herr Oberst
Eur. Commissievoorzitter
 
Herr Oberst's schermafbeelding
 
Geregistreerd: 17 januari 2007
Locatie: De Vlaamse Natie
Berichten: 8.023
Standaard

Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door Heftruck Bekijk bericht
Vrij absurd trouwens dat deze thread onder rechts staat.
Inderdaad.
Herr Oberst is offline   Met citaat antwoorden
Oud 2 oktober 2007, 23:15   #10
AdrianHealey
Secretaris-Generaal VN
 
AdrianHealey's schermafbeelding
 
Geregistreerd: 28 november 2006
Locatie: Antwerpen Stadstaat
Berichten: 28.290
Standaard

Zie 2de post.
__________________
Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door Avicenna
"Anyone who denies the law of non-contradiction should be beaten and burned until he admits that to be beaten is not the same as not to be beaten, and to be burned is not the same as not to be burned."
AdrianHealey is offline   Met citaat antwoorden
Oud 5 oktober 2007, 13:08   #11
maarte
Minister-President
 
maarte's schermafbeelding
 
Geregistreerd: 3 december 2004
Locatie: Hage(n)land
Berichten: 4.471
Standaard

Ik vraag me af hoe het anarcho-kapitalisme tegenover marktfalingen staat,
hoe ondermeer het probleem van monopolie, collectieve goederen, externe effecten en assymetrische informatie wordt benaderd?
__________________
La causa nostra:Mani pulite
maarte is offline   Met citaat antwoorden
Oud 5 oktober 2007, 13:59   #12
Percalion
Perm. Vertegenwoordiger VN
 
Percalion's schermafbeelding
 
Geregistreerd: 29 december 2003
Locatie: Vrije Markt
Berichten: 10.698
Standaard

Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door maarte Bekijk bericht
Ik vraag me af hoe het anarcho-kapitalisme tegenover marktfalingen staat,
hoe ondermeer het probleem van monopolie, collectieve goederen, externe effecten en assymetrische informatie wordt benaderd?
Goeie vraag. Vaak worden die zaken immers aangehaald om overheidsingrijpen te rechtvaardigen.

Veel marktfalingen zijn echter ofwel onbestaande, ofwel het gevolg van overheidsingrijpen. Om een beroemd voorbeeld van onbestaande marktfalingen te geven: volgens 'n theorie over assymetrische informatie zou er helemaal geen markt van tweedehandswagens kunnen bestaan (adverse-selectie-fenomeen). Er bestaat echter wél zo'n markt, zonder dat overheidsingrijpen nodig was. Het informatieprobleem werd omzeild door garantie te geven op wagens.

Zo zijn er tal van tegenvoorbeelden (ook van collectieve goederen) waarbij problemen opgelost werden buiten de politiek om. Vaak is er zowel een theoretische oplossing (denk aan het "vuurtoren-probleem": waarom zouden mensen geen voorwaardelijke verbintenissen kunnen afsluiten?) als historische weerlegging (er zijn vuurtorens die niet door de staat gerund worden).

Anarchokapitalisme draait ook niet volledig om "de markt". Het gaat in de eerste plaats om "de samenleving", in al haar facetten. Een jeugdbeweging is geen bedrijf, en wil geen winst maken, maar heeft ook haar plaats in een anarchistische samenleving. Ook liefdadigheidsinstellingen, mutualiteiten, ... zijn vredevolle activiteiten, die perfect mogelijk zijn in een anarchokapitalistisch kader. Historisch zijn mutualiteiten overigens ontstaan als een vrijwillig antwoord op sociale problemen, niet als een overheidsmaatregel om een vermeende marktfaling te verhelpen.

Zaken als het adverse-selectieproces vinden wel plaats in de verzekeringssector, tot op bepaalde hoogte. Sommige zaken zijn technisch niet verzekerbaar, en worden daarom als marktfaling bestempeld en door de overheid "verzekerd". (Denk aan werkloosheid). Private verzekeraars zouden misschien deze risico's niet verzekeren, maar dat sluit niet uit dat mensen onderling bijstandsregelingen uitwerken.

Wat externe effecten betreft: externe effecten zijn overal. Als ik mijn haar was, dan levert dat een 'positief extern effect' op voor de samenleving; als ik mijn haar niét was, dan levert dat een 'negatief extern effect' op.

Sommige negatieve effecten kunnen echter als inbreuken op eigendomsrechten beschouwd worden en zouden als dusdanig behandeld worden in een anarchokapitalistische samenleving: er is geen verschil tussen een bedrijf dat cadmium in mijn moestuin kapt, en een dief die mijn huis plundert. In sommige gevallen is het moeilijk om te bepalen of er eigendomsrechten geschonden zijn of niet; maar niettemin is dat principe het vertrekpunt van de discussie. Een schoorsteen van waaruit zware roetdelen op mijn slaplanten terechtkomen, kan zeker als een inbreuk op mijn eigendom beschouwd worden. Waterdamp uit een dampkap twee huizen verder is dat allicht niet. Maar zulke oordelen kunnen we niet a priori vellen: dat zijn zaken die door private bemiddelaars en experts besproken zullen moeten worden, het moet geval per geval bekeken worden.

Wat positieve effecten betreft: niemand kan anderen dwingen om te betalen voor zijn 'positieve externe effecten'. Dat kan in sommige gevallen misschien leiden tot een "te laag" aanbod. In andere gevallen zal het sociaal weefsel misschien sterk genoeg zijn om dat probleem op te lossen.

Monopolievorming is uitvoerig behandeld door de Amerikaanse econoom en anarchokapitalist Murray Rothbard. Zijn kritiek is zeer indringend: wat is een monopolie? In den beginne (zeventiende eeuw) werden monopolies namelijk gedefinieerd als het alleenrecht dat men van de staat kreeg om bepaalde zaken te verkopen. De Oost-Indische Compagnie kon bijvoorbeeld het monopolie hebben om handel te voeren met Oost-Indië.
Het is echter duidelijk dat zo'n monopolie niet kan bestaan als er geen koning of staat is om dat recht toe te kennen. Dan blijft enkel nog het "marktmonopolie" over.

Hier is de vraag ten eerste wat men met een monopolie bedoelt. Dat een onderneming de enige verkoper is? Dat kan. Coca-Cola is de enige verkoper van Coca-Cola. Maar niet de enige verkoper van cola (Pepsi, Virgin, Freeway, River, ...) en zeker niet van frisdranken in het algemeen (Samsonade enzoverder), laat staan van drank in het algemeen (koffie, thee, water, chocomelk, fristi, alcohol). Waar zit dan het monopolie van Coca-Cola? Als we zeggen dat ze een monopolie hebben omdat ze als enige Coca-Cola verkopen, dan is elke ondernemer een monopolist, want elke ondernemer is per definitie de enige verkoper van zijn eigen producten. Dat is een onzinnig concept. In het andere extreme geval zijn er geen monopolisten; men kan een markt altijd wel zo ruim definiëren dat er nog ergens een concurrent gevonden wordt.

Het probleem van monopolies zou echter zijn dat ze "te hoge" prijzen aanrekenen. Maar een onderneming die meer winst maakt dan het gemiddelde, zet de deur wagewijd open voor concurrenten. In het anarchokapitalisme zijn er geen wettelijke beperkingen op het openen van handelszaken of het opstarten van bedrijven. Dat is een automatische rem op het aanrekenen van hoge prijzen. Een monopolist zal misschien niet de hoogste prijs aanrekenen die hij kan verkrijgen, om op die manier te vermijden dat de concurrentie heviger wordt. Maar dan is het monopolieprobleem meteen al een stuk genuanceerder: een monopolie is dan bijna per definitie een onderneming die niét "te veel" aanrekent.
(Ik heb "te hoog" en "te veel" tussen aanhalingstekens geplaatst: als kopers het product kopen, dan is het blijkbaar voor hen niét te duur. De enigen voor wie het product letterlijk "teveel" kost, zijn de mensen die het product niet kopen. Maar er zijn altijd mensen die een product niet kopen omdat ze het te duur vinden. Ik zou ook graag 'n Rolls Royce kopen, mocht hij niet zo duur zijn. Dat is volledig irrelevant. Als de monopolist zijn product wil verkopen aan prijs P, en de klant wil het product kopen aan die prijs, dan is die prijs blijkbaar voor beiden een goede prijs, anders zou de transactie niet plaatsvinden!).

Het monopolieprobleem is dus helemaal niet het grote drama dat er dikwijls van gemaakt wordt. De markt "selecteert" die marktstructuur die het beste past bij de marktomstandigheden, bij de situatie van de marktprijzen. Staalbedrijven zijn doorgaans groter dan betonbedrijven bijvoorbeeld. Betekent dit dat betonbedrijven "te klein" of staalbedrijven "te groot" zijn? Neen. Wat men een natuurlijk monopolie noemt (een situatie van steeds dalende gemiddelde kosten, die aanleiding geeft tot steeds meer schaalvergroting) is eenvoudigweg efficiënt: de boel opsplitsen in honderd kleine ondernemingen zou een gigantische verspilling van grondstoffen én hogere prijzen voor consumenten betekenen. (Het reguleren van natuurlijke monopolies leidt overigens vaak tot een administratieve soep en een verstoring van de signaalfunctie van marktprijzen, met alle nefaste gevolgen van dien).

In het algemeen geldt bovendien de libertarische kritiek op alle overheidsingrepen in de economie: er is een kennisprobleem. Stel dat er een marktfaling plaatsvindt. Dan moet de overheid te weten komen (1) dat er een probleem is, (2) dat het om een marktfaling gaat, (3) dat ze opgelost kan worden door overheidsinterventie, (4) welke overheidsinterventie de beste is. Dan moet de overheidsinterventie nog worden uitgevoerd ook; door mensen die er geen rechtstreeks belang bij hebben om hun job zo efficiënt mogelijk uit te voeren. Het argument van de marktfaling wordt nogal snel gebruikt om overheidsinterventie goed te praten, dat is echter een nogal wankele conclusie.
__________________
Hitler was a massmurdering fuckhead, as many important historians have said.
Percalion is offline   Met citaat antwoorden
Oud 5 oktober 2007, 21:38   #13
Heftruck
Perm. Vertegenwoordiger VN
 
Geregistreerd: 15 februari 2006
Berichten: 11.670
Standaard

Percy! Percy! Percy! Percy! Percy!
Heftruck is offline   Met citaat antwoorden
Oud 6 oktober 2007, 00:41   #14
Casca
Minister
 
Geregistreerd: 2 januari 2006
Locatie: Gent
Berichten: 3.033
Standaard

Toch eventjes die post aan paar mensen laten lezen....
__________________
"Your brother getting something nice doesn't harm you in any way"
Marge Simpson
Casca is offline   Met citaat antwoorden
Oud 6 oktober 2007, 11:39   #15
AdrianHealey
Secretaris-Generaal VN
 
AdrianHealey's schermafbeelding
 
Geregistreerd: 28 november 2006
Locatie: Antwerpen Stadstaat
Berichten: 28.290
Standaard

Het enige wat je 'niet' hebt uitgelegd is hoe een monopoliepositie niét nadelig kan zijn in een industrie met een hoge kapitaal en tijdsinvestering.
Een voorbeeld dat ik zo 1,2,3 opkom is kernenergie.
Ik heb een monopolie, ik laat de kosten stijgen. Iemand anders bouwt er ook 1 - duurt lang, kost veel - en door mijn nog altijd quasi totale marktdominantie prijs ik hem gewoon - tijdelijk - uit de markt.

Enfin, daar zie ik nog geen oplossing voor?
__________________
Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door Avicenna
"Anyone who denies the law of non-contradiction should be beaten and burned until he admits that to be beaten is not the same as not to be beaten, and to be burned is not the same as not to be burned."
AdrianHealey is offline   Met citaat antwoorden
Oud 7 oktober 2007, 00:19   #16
Percalion
Perm. Vertegenwoordiger VN
 
Percalion's schermafbeelding
 
Geregistreerd: 29 december 2003
Locatie: Vrije Markt
Berichten: 10.698
Standaard

Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door AdrianHealey Bekijk bericht
Het enige wat je 'niet' hebt uitgelegd is hoe een monopoliepositie niét nadelig kan zijn in een industrie met een hoge kapitaal en tijdsinvestering.
Een voorbeeld dat ik zo 1,2,3 opkom is kernenergie.
Ik heb een monopolie, ik laat de kosten stijgen. Iemand anders bouwt er ook 1 - duurt lang, kost veel - en door mijn nog altijd quasi totale marktdominantie prijs ik hem gewoon - tijdelijk - uit de markt.

Enfin, daar zie ik nog geen oplossing voor?
Dat is een goeie vraag, en ik had ze eigenlijk moeten behandelen.

Laat ons beginnen bij het begin. Als jij als enige 'n kerncentrale bouwt, ben je inderdaad 'n monopolist voor het verkopen van kernenergie. Er is nu een kerncentrale, en vroeger was die er niet. Dat betekent dat jij het allicht winstgevend vond om die kerncentrale te bouwen. Dat betekent dat de kerncentrale minstens even efficiënt was als de oude wijzes om elektriciteit op te wekken (steenkool, gas...). Nu, aangezien die oude wijzes niet plots verdwenen zijn, kan je de prijs van elektriciteit op de markt niet verhogen door je kerncentrale te bouwen. Door een goedkopere elektriciteitscentrale te bouwen, kan je niet plots de marktprijs de lucht injagen; waarom zouden mensen immers vrijwillig duurdere energie kopen als er goedkopere alternatieven zijn? We moeten dus concluderen dat de bouw van de extra kerncentrale, zelfs als het de enige en eerste kerncentrale is, de situatie voor de consument allicht niet zal verslechteren.

Het klopt dat een kerncentrale bouwen veel geld en tijd kost (allez, toch als je een degelijke kerncentrale wil?) en dat het niet voor jan en alleman weggelegd is om er één te bouwen. Dat toont echter aan dat er op de markt geen plaats is voor meer kerncentrales: nog meer kerncentrales bouwen zou neerkomen op het verspillen van grondstoffen, arbeid en tijd.

(De grondstoffen, de werkkrachten en de tijd kunnen ook gebruikt worden voor andere projecten die nuttiger zijn dan het produceren van nog meer energie. De huidige energie wordt immers al gebruikt voor de meest belangrijke behoeftes; extra energie kan dan ook enkel dienen om minder belangrijke behoeftes te bevredigen. Als het bouwen van meer dan vijf kerncentrales niet winstgevend is, toont dit aan dat de grondstoffen elders wél winstgevend aangewend kunnen worden - m.a.w. dat de grondstoffen enz. gebruikt kunnen worden om behoeftes te bevredigen waar consumenten meer geld voor veil hebben, d.w.z. belangrijkere behoeftes).

Zodus, wat is het hypothetische probleem: iemand heeft een kerncentrale gebouwd en haalt daar mooie winsten op. We zagen al dat het onwaarschijnlijk is dat hij de prijs voor consumenten deed stijgen (het omgekeerde lijkt waarschijnlijker). Dan is de vraag eigenlijk: et alors? Wat doet het ertoe dat onderneming Adrian Healey veel winst maakt op haar kerncentrale, als de consument inmiddels goedkopere energie heeft? Dat is helemaal geen nadelige situatie. Het is moeilijk om daar een probleem in te zien, tenzij we afgunst een ernstig bezwaar vinden.

Er is echter een onvermijdelijke tendens op de markt om de winsten in alle sectoren te nivelleren. Het kan dat Adrian Healey NV bijvoorbeeld 30% winst maakt op haar kerncentrales terwijl alle andere ondernemingen amper 7% winst maken. Zo'n situatie kan echter niet lang blijven bestaan: vroeg of laat zal 'n ondernemer het erop wagen en een concurrerende kerncentrale bouwen. Door dat te doen, biedt hij op dezelfde "inputs" als Adrian (waardoor deze in prijs stijgen). Om zijn "output" aan de man te brengen, zal hij onder Adrians prijs willen gaan (waardoor de output in prijs daalt). Dat zorgt ervoor dat de winst in de kernenergie-sector begint te 'normaliseren'.

Momenteel hebben we één cruciale veronderstelling verzwegen. We hebben het voorbeeld van de kerncentrale behandeld omdat Adrian ze aanhaalde als een situatie van grote investeringen. Maar bij kerncentrales is er een bijkomend element: het netwerk. De energiemarkt bestaat uit energieproductie, energietransmissie (hoogspanning) en energiedistributie (gewone spanning). Het aanleggen van een hoogspanningsnet kost bijvoorbeeld zeer veel geld. Maar hoe meer mensen aangesloten zijn op dat net, hoe makkelijker het voor Adrian wordt om nog meer klanten te verwerven. (Vergelijk ook met een telefoonoperator die bv. meer aanrekent om naar niet-klanten te bellen. Dan zal de grootste operator ook de meest interessante zijn, zodat hij uiteindelijk steeds meer klanten kan aantrekken.)

Energie is met andere woorden een speciaal geval: het gaat niet alleen over "hoge investeringen" (die je bv. ook in de staalindustrie hebt) maar ook om netwerk-effecten. De energiesector is een typevoorbeeld van wat men "natuurlijke monopolies" noemt: situaties met een dominante marktspeler die ontstaan zonder overheidsingrepen.

Nu, zo'n situatie kan enkel ontstaan als er dalende gemiddelde kosten zijn. Hoe meer mensen Adrian bedient, hoe goedkoper het gemiddeld wordt om zijn hoogspanningsnet te onderhouden. Mochten we dan willen concurreren, dan zouden we een ander hoogspanningsnet moeten leggen; dan heb je twéé hoogspanningslijnen die alletwee voor de helft gebruikt worden. Het feit dat de prijzenstructuur van Adrian een monopolist maakt, heeft dus een bepaald nut: het vermijdt dat er honderden hoogspanningslijnen naast elkaar lopen en grotendeels ongebruikt worden.

Net daardoor is zo'n natuurlijk monopolie niet per definitie een ramp voor de consument. Zeventien verschillende watermaatschappijen die hun leidingen door de straat leggen, twaalf hoogspanningsleidingen naast elkaar en op de hoek van elke straat een kerncentrale: zoiets zou belachelijk veel mensen en middelen vereisen voor ontzettend inefficiënte productie. Aangezien een natuurlijk monopolie hierop "bespaart", worden deze mensen en middelen vrijgemaakt voor andere projecten, die ook aan de consument ten goede komen.

Er is meer. Aangezien de superioriteit van natuurlijke monopolisten enkel gebaseerd is op hun kostensituatie, zijn de monopolisten die ondernemers die in het verleden het meest efficiënt waren. (En dus aan lagere gemiddelde kosten konden werken dan de concurrentie.) Indien een bedrijf in de toekomst die positie wil houden, zal ze die kostensituatie in de gaten moeten blijven houden: inefficiëntie nodigt concurrenten uit. Zelfs monopolisten moeten rekening houden met potentiële concurrenten, ook in netwerksectoren. (Denk aan spoorwegmaatschappijen: je kan nog steeds een bus nemen... In het geval van elektriciteit zou pakweg de markt van zonnepanelen voor particulieren een bedreiging kunnen vormen voor de monopolist.)

"Lijkt dat niet een beetje verdacht op de socialistische argumentatie voor centrale planning?", vragen sommigen nu misschien. Ook centrale-planners zeggen immers graag dat hun systeem mensen en middelen efficiënter inzet en daardoor meer projecten toelaat. Naast de algemene kritiek op centrale planning (maar daarvoor is het intussen al wat laat) kunnen we hier opmerken dat niet alle "monopolies" per definitie efficiënt zijn. We hebben uitdrukkelijk gesproken over die situaties waarbij de gemiddelde kosten dalen naarmate er meer geproduceerd wordt, m.a.w. de situatie van schaalvoordelen. Lang niet alle sectoren, lang niet alle bedrijven kennen zo'n situatie. In het algemeen kan de bovenstaande opmerking over natuurlijke monopolies eigenlijk herleid worden tot één stelling: dat de marktwerking leidt tot de meest efficiënte aanwending van mensen, tijd en middelen. In bepaalde sectoren betekent dat grote, kostelijke investeringen door een handjevol grote marktspelers; in andere sectoren betekent dat quasi geen investeringen door honderdduizenden onafhankelijke producenten. Het zou niet efficiënt zijn om een fietsenmakersmonopolie in te richten (Waarom niet? - Mocht het wél zo zijn, dan was het al lang gebeurd.) Het zou evenmin efficiënt zijn om een natuurlijk monopolist op te splitsen in verschillende kleinere bedrijfjes.

Vermeende monopolies kunnen echter nooit goed doen. Verhogen ze hun prijzen, dan maken ze misbruik van hun marktmacht; maar als ze hun prijzen verlagen, dan zijn ze allicht opzettelijk onder de prijs aan het verkopen om de concurrentie uit te roeien.

De vraag is ten slotte ook, wat de overheid zou kunnen doen om het vermeende probleem op te lossen. Zeer weinig, denk ik.
__________________
Hitler was a massmurdering fuckhead, as many important historians have said.
Percalion is offline   Met citaat antwoorden
Oud 7 oktober 2007, 01:33   #17
AdrianHealey
Secretaris-Generaal VN
 
AdrianHealey's schermafbeelding
 
Geregistreerd: 28 november 2006
Locatie: Antwerpen Stadstaat
Berichten: 28.290
Standaard

Wel.

Natuurlijke monopolities nationaliseren.
Of zelfs dat niet. Gewoon kijken dat ze niet teveel winst maken. (Stel je voor. Winst. :s Aléja, even ernstig blijven. Die arme meerwaarde. )
__________________
Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door Avicenna
"Anyone who denies the law of non-contradiction should be beaten and burned until he admits that to be beaten is not the same as not to be beaten, and to be burned is not the same as not to be burned."
AdrianHealey is offline   Met citaat antwoorden
Oud 7 oktober 2007, 10:39   #18
Percalion
Perm. Vertegenwoordiger VN
 
Percalion's schermafbeelding
 
Geregistreerd: 29 december 2003
Locatie: Vrije Markt
Berichten: 10.698
Standaard

Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door AdrianHealey Bekijk bericht
Wel.

Natuurlijke monopolities nationaliseren.
Of zelfs dat niet. Gewoon kijken dat ze niet teveel winst maken. (Stel je voor. Winst. :s Aléja, even ernstig blijven. Die arme meerwaarde. )
Tja, definieer "gewoon kijken dat" en "teveel winst"...

En het is ook niet alsof bedrijven rondlopen met een etiket "Natuurlijk Monopolie" op hun bedrijfswagens natuurlijk. De scheidslijn is dikwijls moeilijk te trekken; wat uiteraard goed uitkomt voor populistische politici die eender welk bedrijf van monopoliepraktijken kunnen beschuldigen. De hele Standard Oil-situatie is een typevoorbeeld.
__________________
Hitler was a massmurdering fuckhead, as many important historians have said.
Percalion is offline   Met citaat antwoorden
Oud 7 oktober 2007, 14:23   #19
AdrianHealey
Secretaris-Generaal VN
 
AdrianHealey's schermafbeelding
 
Geregistreerd: 28 november 2006
Locatie: Antwerpen Stadstaat
Berichten: 28.290
Standaard

Was daar ook geen inmenging bij de tot standkoming?
__________________
Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door Avicenna
"Anyone who denies the law of non-contradiction should be beaten and burned until he admits that to be beaten is not the same as not to be beaten, and to be burned is not the same as not to be burned."
AdrianHealey is offline   Met citaat antwoorden
Oud 7 oktober 2007, 18:15   #20
Percalion
Perm. Vertegenwoordiger VN
 
Percalion's schermafbeelding
 
Geregistreerd: 29 december 2003
Locatie: Vrije Markt
Berichten: 10.698
Standaard

Citaat:
Oorspronkelijk geplaatst door AdrianHealey Bekijk bericht
Was daar ook geen inmenging bij de tot standkoming?
't Zou me verwonderen mocht het niét zo zijn geweest. Al kan het niet ontkend worden dat Rockefeller zelf ook gewoon een zeer inventieve ondernemer was, in de goede zin van het woord.
__________________
Hitler was a massmurdering fuckhead, as many important historians have said.
Percalion is offline   Met citaat antwoorden
Antwoord


Discussietools

Regels voor berichten
Je mag niet nieuwe discussies starten
Je mag niet reageren op berichten
Je mag niet bijlagen versturen
Je mag niet jouw berichten bewerken

vB-code is Aan
Smileys zijn Aan
[IMG]-code is Aan
HTML-code is Uit
Forumnavigatie


Alle tijden zijn GMT +1. Het is nu 22:23.


Forumsoftware: vBulletin®
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.
Content copyright ©2002 - 2020, Politics.be