Taboe's in de wetenschap.

[Anna List]

De heilige huisjes van de wetenschap
Ook de wetenschap kent taboes. Van welke heilige huisjes blijven onderzoekers het liefst af? En hoe verstandig doen ze daar aan?

Draagt de wetenschap een vooringenomen, linkse bril, zoals ter rechterzijde graag wordt beweerd? Zijn er taboeonderwerpen waaraan niemand zich waagt? Voor het eerst onderzocht ‘De Standaard’ de ideologische diversiteit aan de Vlaamse universiteiten.
Van onze correspondente Wetenschap & ideologie
Hilde Van den Eynde
BrusselOp de filosofische ?*debatsite Daily Nous werd een tijdje geleden de vraag gepost: welke ?*wetenschappelijke studies zouden universitaire filosofen nooit in vraag durven te stellen, uit schrik voor de banbliksems van de collega’s? ‘Alles wat met ras te maken heeft’, was een veel gegeven antwoord, en: ‘alles wat met homoseksualiteit te maken heeft’, en: ‘alles wat met abortus te maken heeft’, en: ‘alles wat met feminisme te maken heeft’.
Enkele jaren geleden zondigde de Amerikaanse psycholoog Mark Regnerus tegen die zelfopgelegde censuur door een studie te bekritiseren waarin werd gesteld dat kinderen geen nadelen zouden ondervinden van opgroeien bij homoseksuele ouders. In zijn eigen onderzoek was Regnerus wél op zulke nadelen gestoten: kinderen grootgebracht door homoseksuele ouders zouden als volwassene juist vaker aan depressies lijden of zonder werk zitten. Nadat hij die conclusies had gepubliceerd, kreeg Regnerus zowat al zijn vakgenoten over zich heen. De universiteit van Texas, waaraan hij was verbonden, stelde zelfs een onderzoek in naar wetenschappelijk wangedrag – wat niet kon worden bewezen.
‘Soms doe je er goed aan terughoudend te zijn met het uitbrengen van je bevindingen’
Andreas de Block
Filosoof KU Leuven
Iets gelijkaardigs overkwam de Nederlandse socioloog Ruud Koopmans, die aan de Humboldt-universiteit in Berlijn onderzoek doet naar religieus fundamentalisme onder moslims. Toen hij enkele jaren geleden naar buiten bracht dat wereldwijd vijftig miljoen moslims bereid zijn geweld te accepteren om hun geloof te verdedigen, was het huis te klein. Studenten schreven een vlijmscherp pamflet tegen Koopmans, dat veel weerklank kreeg in de Duitse pers en waarin hij werd beschuldigd van ‘blindheid’ en ‘ontzaglijke arrogantie’. Overal op de universiteit hingen vlammende spandoeken met verwensingen aan zijn adres.
De man, niet de bal
Het wedervaren van Regnerus en Koopmans laat zien wat er kan gebeuren als onderzoekers resultaten naar buiten brengen die schuren met maatschappelijk aanvaarde of politiek wenselijke conclusies. Niet zelden durven collega’s die hun linkse wereldbeeld uitgedaagd zien, dan op de man te spelen en niet op de bal. En omdat in vakgebieden als die van Koopmans (sociologie) en Regnerus (psychologie) mensen met zo’n links wereldbeeld in de meerderheid zijn (zie bijvoorbeeld het recente onderzoek van De Standaard naar ideologische diversiteit aan onze universiteiten) zijn het doorgaans diegenen die dat linkse wereldbeeld verstoren, die getackeld worden.
‘In Regnerus’ geval schoot iedereen de methodologie van de studie af’, herinnert zich Andreas De Block, filosoof aan de KU Leuven. ‘Voor werk van vakgenoten waarvan de conclusies wél bevielen, waren ze minder kritisch, ook al was de methodologie vrijwel identiek.’
Gedachtepolitie
Taboeonderwerpen? Of verkrachting evolutieve voordelen kon hebben, of pedofilie altijd negatieve gevolgen heeft
Het risico op repercussies vanwege een links-bevooroordeelde ‘gedachtepolitie’ speelt vooral in de menswetenschap, laat Maarten Boudry, filosoof aan de UGent, desgevraagd verstaan. ‘In de exacte wetenschappen maakt het niet zo veel uit of wetenschappers links of rechts zijn’, zegt hij. ‘Protonen en neutronen hebben geen politieke kleur, dus de kans op ideologische vertekening is daar veel kleiner.’
Behalve een risico op ideologische vertekening ligt in de menswetenschappen een ander probleem op de loer: een te beperkte vraagstelling. Uit schrik maatschappijontwrichtende resultaten te genereren, zouden sommige vragen veiligheidshalve niet worden gesteld.
Killervirussen
‘Een voorbeeld van zo’n heilig huisje is de vraag of verkrachting evolutieve voordelen kon hebben’, zegt Andreas De Block, ‘en of pedofilie altijd extreem negatieve gevolgen heeft – er bestaan culturen, ook in Europa, waar heel jonge kinderen in slaap worden gemasturbeerd.’
De vraag daarbij is natuurlijk: waar trek je de grens? Welke taboes zouden wetenschappers tóch moeten onderzoeken, welke laten ze beter liggen?
‘Soms doe je er goed aan terughoudend te zijn met het uitbrengen van je bevindingen’, zegt De Block. ‘Zo hebben genetici met elkaar afgesproken om de genetische blauwdruk van killervirussen niet in vakbladen te publiceren, om terroristen niet op verkeerde ideeën te brengen. Er zijn dus zeker onderwerpen waar we terecht van afblijven. Maar als iemand goede argumenten denkt te hebben om bijvoorbeeld te stellen dat abortus geen goede zaak is, dan zou hij of zij die moeten kunnen presenteren zonder voor zijn of haar carrière te vrezen.’
Moeder aan de haard
Stel dat wetenschappers een heilig huisje zouden aanpakken door bijvoorbeeld uit te zoeken of het feminisme per saldo voordelig uitpakt voor de maatschappij, en erachter komen dat kinderen beter gedijen met een moeder aan de haard. Moeten die wetenschappers zichzelf dan de druk niet aanrekenen die hoogopgeleide en werkende vrouwen te verduren zullen krijgen?
De Block: ‘In de wetenschap weet je nooit vooraf wat de uitkomst van je onderzoek zal zijn, en de angst voor eventuele politieke gevolgen hoort geen al te centrale bezorgdheid van wetenschappers te zijn. Onze taak is waarheidsvinding. Maar als bevindingen maatschappelijk misbruikt dreigen te worden, dan horen we daar als wetenschappers tegenin te gaan. Overigens blijken veel wetenschappelijke resultaten achteraf onjuist te zijn. In de rapportering van je onderzoek moet je daar rekening mee houden: een studie die verkeerdelijk concludeert dat kinderen van homoseksuele ouders een lager welbevinden hebben, kan heel negatieve gevolgen hebben voor vele mensen.’

https://www.standaard.be/cnt/dmf20190923_04623406

lezenswaard.

[Tavek]

Daarom beschouw ik de menswetenschappen ook niet als wetenschap.

Het is enorm subjectief.

De exacte wetenschappen en de ingenieurswetenschappen zijn daar inderdaad bijna niet vatbaar voor. Een meting is een meting, en een formule is een formule....

[patrickve]

Oorspronkelijk geplaatst door Anna List

https://www.standaard.be/cnt/dmf20190923_04623406

lezenswaard.

Daar is niet veel 'wetenschap' in te bespeuren.

Waarschijnlijk zijn de meest open wetenschappers, natuurkundigen. In de twintigste eeuw zijn die zodanig veel van hun heilige huisjes kwijtgeraakt, dat er niks zot genoeg is voor een natuurkundige. Ge ziet dat aan mij: my mind is so open that my brain fell out he

Wat daar aangeraakt wordt is iets totaal anders: dat is de keuze van de studies die gemaakt worden. Wat VERKIES ik van te weten en wat niet. Dat op zich is natuurlijk geen wetenschap. Dat is puur subjectief. Wetenschapsbeleid op alle niveaus is zelf geen wetenschap maar politiek natuurlijk. Maar eens de keuze gemaakt, doet men aan wetenschap, of doet men aan communicatie.

Het is vrij simpel: vraag je je iets af, dan doe je aan wetenschap ; wil je iets aantonen, dan doe je aan politiek.

[patrickve]

Oorspronkelijk geplaatst door Tavek

Daarom beschouw ik de menswetenschappen ook niet als wetenschap.

2

Nu ja, je kan er wel wetenschap over doen, maar de meeste menswetenschappen houden zich daar ver vandaan. Ik zou denken dat het toppunt van onwetenschappelijkheid in de didaktische wetenschappen zit. Hoewel er aan de grond daarvan wel degelijk een wetenschappelijk vraagstuk zit: hoe leert een mens en welke technieken zijn het efficientste ? Het is vergelijkbaar aan vraagstukken die wel stukken wetenschappelijker aangepakt worden, namelijk "welk product laat mij het snelste lopen of fietsen" , maar men vertikt het.

[Jantje]

Oorspronkelijk geplaatst door Tavek

Daarom beschouw ik de menswetenschappen ook niet als wetenschap.

Het is enorm subjectief.

De exacte wetenschappen en de ingenieurswetenschappen zijn daar inderdaad bijna niet vatbaar voor. Een meting is een meting, en een formule is een formule....

Menswetenschappen is weldegelijk een wetenschap.
Maar binnen onze cultuur is het verboden om heilige huisjes af te breken.
Er mag binnen de bestaande stellingen rond bepaalde zaken niets verandert of aangevallen worden.
Je kan het vergelijken met de medische wereld 500 jaar geleden, waar ook niets mocht verandert of aangevallen worden.
Je kan het vergelijken met de evolutiewetenschap.
Die werd ook verkettert.
Zelfs vandaag zijn er nog mensen die de evolutie als ketterij zien, ondanks het feit dat deze wetenschap zelfs al lang bewezen is.

[Zucht]

Oorspronkelijk geplaatst door Jantje

Menswetenschappen is weldegelijk een wetenschap.
Maar binnen onze cultuur is het verboden om heilige huisjes af te breken.
Er mag binnen de bestaande stellingen rond bepaalde zaken niets verandert of aangevallen worden.
Je kan het vergelijken met de medische wereld 500 jaar geleden, waar ook niets mocht verandert of aangevallen worden.
Je kan het vergelijken met de evolutiewetenschap.
Die werd ook verkettert.
Zelfs vandaag zijn er nog mensen die de evolutie als ketterij zien, ondanks het feit dat deze wetenschap zelfs al lang bewezen is.

Welke voorspellingen kunnen menswetenchappen zoal doen ?
Evolutie werd verketterd, maar men kan nu wel perfect voorspellen waar en op welke diepte men bijv. welk soort fossiel kon vinden.

[Tavek]

Oorspronkelijk geplaatst door Jantje

Menswetenschappen is weldegelijk een wetenschap.
Maar binnen onze cultuur is het verboden om heilige huisjes af te breken.
Er mag binnen de bestaande stellingen rond bepaalde zaken niets verandert of aangevallen worden.
Je kan het vergelijken met de medische wereld 500 jaar geleden, waar ook niets mocht verandert of aangevallen worden.
Je kan het vergelijken met de evolutiewetenschap.
Die werd ook verkettert.
Zelfs vandaag zijn er nog mensen die de evolutie als ketterij zien, ondanks het feit dat deze wetenschap zelfs al lang bewezen is.

Pedagogie.

Kan wetenschappelijk aangepakt worden, maar is dat in haar huidige vorm totaal niet.

[patrickve]

Oorspronkelijk geplaatst door Tavek

Pedagogie.

Kan wetenschappelijk aangepakt worden, maar is dat in haar huidige vorm totaal niet.

2

zegde al hetzelfde

Oorspronkelijk geplaatst door patrickve

Ik zou denken dat het toppunt van onwetenschappelijkheid in de didaktische wetenschappen zit.

[Jantje]

Oorspronkelijk geplaatst door Tavek

Pedagogie.

Kan wetenschappelijk aangepakt worden, maar is dat in haar huidige vorm totaal niet.

Pedagogie word wetenschappelijk aangepakt, maar dan wel onder de voorwaarden dat het binnen onze culturele normen blijft.
Dus opnieuw die grens binnen de maatschappelijke normen en waarden waar niet mag of kan aan geraakt worden zonder te worden verketterd.

[Jantje]

Oorspronkelijk geplaatst door Zucht

Welke voorspellingen kunnen menswetenchappen zoal doen ?
Evolutie werd verketterd, maar men kan nu wel perfect voorspellen waar en op welke diepte men bijv. welk soort fossiel kon vinden.

Eigenlijk vrij veel.

[Zucht]

Oorspronkelijk geplaatst door Jantje

Eigenlijk vrij veel.

Dat is een menswetenschappelijk antwoord.

[TheFourHorsemen]

Oorspronkelijk geplaatst door Tavek

Daarom beschouw ik de menswetenschappen ook niet als wetenschap.

Het is enorm subjectief.

De exacte wetenschappen en de ingenieurswetenschappen zijn daar inderdaad bijna niet vatbaar voor. Een meting is een meting, en een formule is een formule....

Zou men bij de exacte wetenschappen ook niet stuiten op bepaalde taboe's indien men onderzoek wil doen naar verschillen tussen de menselijke 'rassen'?

Iemand die zou kunnen aantonen dat zwarten agressiever zijn door een bepaald verschil in hormonen, zou die zonder problemen zijn bevindingen kunnen publiceren?

[patrickve]

Oorspronkelijk geplaatst door TheFourHorsemen

Zou men bij de exacte wetenschappen ook niet stuiten op bepaalde taboe's indien men onderzoek wil doen naar verschillen tussen de menselijke 'rassen'?

Iemand die zou kunnen aantonen dat zwarten agressiever zijn door een bepaald verschil in hormonen, zou die zonder problemen zijn bevindingen kunnen publiceren?

Dat is ook weer gewoon maar "menswetenschappen" he. Want er is helemaal geen fundamenteel wetenschappelijk vraagstuk aangepakt door "de relatieve agressiviteit van negers" te willen kwantificeren. De notie van agressiviteit bijvoorbeeld is puur menswetenschappelijk. Heeft geen fundamentele betekenis.

Wat wel weer wetenschappelijk is, is de relatieve genenpool samenstelling van mensen en andere biologische wezens en hun geografische verdeling en zo, en dynamische processen die die genenpool beinvloeden.

[TheFourHorsemen]

Oorspronkelijk geplaatst door patrickve

Dat is ook weer gewoon maar "menswetenschappen" he. Want er is helemaal geen fundamenteel wetenschappelijk vraagstuk aangepakt door "de relatieve agressiviteit van negers" te willen kwantificeren. De notie van agressiviteit bijvoorbeeld is puur menswetenschappelijk. Heeft geen fundamentele betekenis.

Wat wel weer wetenschappelijk is, is de relatieve genenpool samenstelling van mensen en andere biologische wezens en hun geografische verdeling en zo, en dynamische processen die die genenpool beinvloeden.

De lijn is niet zo eenvoudig te trekken hé.

Waar stopt biologie en beginnen 'menswetenschappen'?

De effecten van, bijvoorbeeld, testosteron zijn biologisch perfect te bepalen. Het is niet omdat die effecten zich ook uiten in een mens, dat men daardoor plots aan menswetenschappen doet.

[JimmyB]

Oorspronkelijk geplaatst door Tavek

Daarom beschouw ik de menswetenschappen ook niet als wetenschap.

Het is enorm subjectief.

De exacte wetenschappen en de ingenieurswetenschappen zijn daar inderdaad bijna niet vatbaar voor. Een meting is een meting, en een formule is een formule....

Vooral als je een leest betreffende de resultaten van een studie en een tijd later de resultaten van een nieuwe studie waarbij de resultaten diametraal tegenover de eerste studie stonden.

Pas op, klinische studies zijn in zekere zin ook menswetenschappelijk maar die zou ik wel als wetenschap aanzien.

[Jantje]

Oorspronkelijk geplaatst door TheFourHorsemen

De lijn is niet zo eenvoudig te trekken hé.

Waar stopt biologie en beginnen 'menswetenschappen'?

De effecten van, bijvoorbeeld, testosteron zijn biologisch perfect te bepalen. Het is niet omdat die effecten zich ook uiten in een mens, dat men daardoor plots aan menswetenschappen doet.

Biologisch is al bewezen dat er verschillende soorten mensen zijn.
Deze wetenschap gebruikt men bij forenisch onderzoek om een slachtoffer dat te ver vergaan is te kunnen plaatsen.

Binnen de wetenschap is men er ook allang achter dat vooral de opvoeding bepalen is voor het gedrag en de ingesteldheid van iemand.
Daar zijn wetenschappelijke onderzoeken naar gedaan bij eeneierige meerlingen.

[JimmyB]

Oorspronkelijk geplaatst door TheFourHorsemen

De lijn is niet zo eenvoudig te trekken hé.

Waar stopt biologie en beginnen 'menswetenschappen'?

De effecten van, bijvoorbeeld, testosteron zijn biologisch perfect te bepalen. Het is niet omdat die effecten zich ook uiten in een mens, dat men daardoor plots aan menswetenschappen doet.

Mss niet, maar om neutraal onderzoek te doen moet je andere parameters stabiel houden. Je zou dus moeten verschillende rassen onderzoeken die een gelijkaardige achtergrond hebben.

En dan is er natuurlijk de vraag waarom je dergelijk onderzoek zou willen doen? Maw, wat ga je met de conclusies doen?

[Elio di Supo]

er bestaan culturen, ook in Europa, waar heel jonge kinderen in slaap worden gemasturbeerd.’

[TheFourHorsemen]

Oorspronkelijk geplaatst door JimmyB

Mss niet, maar om neutraal onderzoek te doen moet je andere parameters stabiel houden. Je zou dus moeten verschillende rassen onderzoeken die een gelijkaardige achtergrond hebben.

En dan is er natuurlijk de vraag waarom je dergelijk onderzoek zou willen doen? Maw, wat ga je met de conclusies doen?

Waarom doet men onderzoek naar verschillen tussen mannen en vrouwen?

[Zucht]

Oorspronkelijk geplaatst door TheFourHorsemen

Waarom doet men onderzoek naar verschillen tussen mannen en vrouwen?

Mannen lopen weinig kans op baarmoederhalskanker, terwijl prostaatkanker dan weer zeldzaam is bij vrouwen.