Koning of president? Monarchie of republiek?

[Hashiwokakero]

Oorspronkelijk geplaatst door Geert C

Geef toch gewoon toe dat je termen verkracht als het in je kraam past.

Niet voor Vlaamse onafhankelijkheid =/= belgicisme, aanvaard dat gewoon.

Ik weet wel dat veel Vlaams-nationalisten graag met de term "belgicisme" zwaaien in de hoop dat dat inhoudelijke argumenten overbodig maakt, maar dat doet het hoegenaamd niet. Het maakt alleen hun eigen gebrek aan inhoudelijke argumentatie pijnlijk duidelijk.

Jij probeert krampachtig te verbergen met termverkrachting dat je een nationalist bent, face it.

[Dimitri]

Oorspronkelijk geplaatst door Geert C

Van Dale

Belgicisme: 2 het streven naar het behoud van de Belgische eenheidsstaat

Eenheidsstaat: 1 staat waar de wetgevende en uitvoerende macht uitsluitend bij de centrale overheid berusten <=> bondsstaat

Blijkbaar is Van Dale nog niet helemaal aangepast aan de huidige Belgische staatsstructuur. Je kunt immers niet streven naar het behoud van iets dat er niet meer is (sinds 1993).

[Geert C]

Oorspronkelijk geplaatst door Hashiwokakero

Jij probeert krampachtig te verbergen met termverkrachting dat je een nationalist bent, face it.

Neen, toch niet. Ik verwerp elke vorm van nationalisme, dat heb ik al herhaaldelijk duidelijk gemaakt.

Ik snap trouwens niet dat er ook maar één weldenkend mens is die gelooft dat confederalisme = belgicisme. Dat is gewoon te gek voor woorden.

[Jan van den Berghe]

Oorspronkelijk geplaatst door Geert C

Geef toch gewoon toe dat je termen verkracht als het in je kraam past.

Niet voor Vlaamse onafhankelijkheid =/= belgicisme, aanvaard dat gewoon.

Ik weet wel dat veel Vlaams-nationalisten graag met de term "belgicisme" zwaaien in de hoop dat dat inhoudelijke argumenten overbodig maakt, maar dat doet het hoegenaamd niet. Het maakt alleen hun eigen gebrek aan inhoudelijke argumentatie pijnlijk duidelijk.

Nogmaals, u herleidt belgicisme tot een bepaalde strekking in een veel groter geheel. Als we u zouden mogen geloven zijn verenigingen en denktanks als Bplus en de Coudenberggroep geen belgicisten. Zij staan immers niet voor een unitair België of een afschaffing van de federale structuur, maar willen België juist behouden met een uitgewerkte federale staatsopbouw. Beide verenigingen zijn of waren de promotors van het zogenaamde "unionistisch-federalisme", een eenheidsfederalisme waarbij er een balans ontstaat tussen hogere en lagere staatskundige niveaus maar waar de hoogste overheid een stevige greep op het geheel behoudt.

Notoire belgicisten maken of maakten deel uit van deze verenigingen. Een Decroo is bijvoorbeeld lid van Bplus. Een Van Ypersele de Strihou van de Coudenberggroep.

Belgicisme kan zich vertalen in een streven naar een terugkeer van een unitaire staatsvorm, maar ook in het behoud van de huidige federale structuur of een andere federale vorm. U staat alleen stil bij het eerste en doet alsof de andere strekkingen in het belgicisme niet bestaan. Of zijn Bplus en de Coudenberggroep volgens u misschien "flamingantische verenigingen"?

[Jan van den Berghe]

Oorspronkelijk geplaatst door Geert C

Ik snap trouwens niet dat er ook maar één weldenkend mens is die gelooft dat confederalisme = belgicisme. Dat is gewoon te gek voor woorden.

Dit ging niet over "confederalisme", maar wel over "unionistisch-federalisme" dat belgicistische verenigingen als Bplus en de voormalige Coudenberg voorstaan/stonden.

[Jan van den Berghe]

Oorspronkelijk geplaatst door Geert C

Neen, toch niet. Ik verwerp elke vorm van nationalisme, dat heb ik al herhaaldelijk duidelijk gemaakt.

Ik heb eens te meer de indruk dat u een heel selectieve of beperkte invulling geeft aan het woord "nationalisme".

[Breda]

Oorspronkelijk geplaatst door Geert C

Neen, toch niet. Ik verwerp elke vorm van nationalisme, dat heb ik al herhaaldelijk duidelijk gemaakt.

Ik snap trouwens niet dat er ook maar één weldenkend mens is die gelooft dat confederalisme = belgicisme. Dat is gewoon te gek voor woorden.

België is op sterven na dood , face it

[ViveLaBelgique]

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/11...p-sociale-m/In momenti di complessit?* un Paese ha bisogno di una guida stabile. Che porti fiducia e che sia da esempio. Di questo e altro voglio parlare al Paese. Stasera, ore 21 sulle reti Mediaset.





In Italië is de monarchie in opmars. Nog nooit eerder deze eeuw was monarchie er zo populair.

[Jan van den Berghe]

Oorspronkelijk geplaatst door ViveLaBelgique

In Italië is de monarchie in opmars. Nog nooit eerder deze eeuw was monarchie er zo populair.

Mag ik het uitproesten?

Wat verder lezen we:

Toch leek er snel eensgezindheid over te bestaan dat de video hoogstwaarschijnlijk een reclamespot moet zijn voor een nieuwe televisieserie.

Als dat inderdaad het geval is, dan getuigt de reclamespot in het licht van de geschiedenis toch van slechte smaak, vinden sommige twitteraars.

De Italiaanse koninklijke familie moest na de Tweede Wereldoorlog het land verlaten. Haar positie was onhoudbaar geworden door haar steun aan de fascistische leider Benito Mussolini.

(...)


Echt veel enthousiasme voor een terugkeer van de monarchie is er nochtans niet in Italië. Uit een peiling vorig jaar bleek dat slechts 15 procent van de Italianen daarvoor gewonnen is.

Als u dus stelt dat de monarchie nog nooit zo populair was, dan was de populariteit dus voorheen nog veel lager dan 15%.

Of anders gezegd: de Italianen wensen geen koning en wensen al evenmin een terugkeer van de familie die ze ooit wandelen hebben gestuurd.

[De schoofzak]

De monarchie in Australië ...

https://www.hln.be/nieuws/buitenland...huis~a9b854a6/

Australische republikeinen voelen zich gesterkt door Harry en Meghan: “Willen ons ook losmaken van koningshuis”

Prins Harry en Meghan hebben de republikeinse beweging in met name Australië een geweldige opkikker gegeven met hun verrassende besluit afstand te nemen van het werk van de koninklijke familie. “Als Harry en Meghan er al niks meer mee te maken willen hebben, dan moeten wij in Australië dat voorbeeld volgen als zijn grootmoeder de Queen overlijdt”, schreef de krant The Australian vandaag in een hoofdredactioneel commentaar.

De monarchie is volgens de krant een anachronisme, meer nog omdat het in het geval van Australië om een buitenlands staatshoofd gaat. Aan die praktijk moet snel een einde worden gemaakt en Harry en Meghan hebben daar met hun beslissing nog eens de nadruk opgelegd. “In de 21e eeuw kan een instituut met functies als ‘Silver-Stick-in-Waiting’ niet serieus worden genomen. Als ze dat in Frogmore Cottage - de woning van Harry - al vinden, dan is dat zeker zo 20.000 kilometer verder in Australië”, meende de krant.
Lees ook
Canadezen zien prins Harry wel zitten als gouverneur-generaal

Harry en Meghan waren in 2018 op bezoek in Australië. Daarna bleken er voor het eerst sinds 1999 bij een opiniepeiling meer voorstanders van een monarchie (48 procent) dan een republiek (40 procent). In de voorgaande jaren was het aantal voorstanders van een eigen Australisch staatshoofd steeds verder gegroeid en oppositiepartij Labor had voor de laatste parlementsverkiezingen zelfs een referendum beloofd. Koningin Elizabeth zou niet worden afgedankt, maar haar zoon Charles hoefde wat Labor betreft niet meer op het koningschap van Australië te rekenen.
ADVERTENTIE
Ads by Teads
Rebels en tegendraads

Harry en Meghan zorgden echter voor een opleving, maar. zo schreef hoogleraar Benjamin Jones van Central Queensland University, hun populariteit was grotendeels te danken aan het feit dat ze anders waren dan de rest van de koninklijke familie. Rebels, tegendraads en niet zo stoffig. Eigentijds bijna. Door te vertrekken, in welke vorm dat ook gaat gebeuren, verliest de monarchie aan aantrekkingskracht en de connectie met de jongere generatie. Een peiling in juni onder Australiërs onder 25 jaar liet zien dat 57 procent een republiek wilde, en in de leeftijdsgroep 25-34 jaar was dat 50 procent.

De Australische republikeinse beweging was overigens niet de enige die na woensdagavond stond te juichen. De Britse organisatie Republic stelde vrijdag tevreden vast dat de monarchie in problemen verkeerde door de hertog en hertogin van Sussex, en dat straks een nu al niet erg geliefde koning Charles moet wedijveren met een in Hollywood-leefstijl levende dissidente zijtak van de koninklijke familie in Noord-Amerika. Een strijd die nooit goed kan aflopen. Voor het koningshuis dan.

[Jan van den Berghe]

Oorspronkelijk geplaatst door De schoofzak

De monarchie in Australië ...

Australische republikeinen voelen zich gesterkt door Harry en Meghan: “Willen ons ook losmaken van koningshuis”

Eerlijk gezegd zie ik het nog niet onmiddellijk gebeuren. De Angelsaksische wereld heeft een bijzondere voorkeur voor ritueel, ook al is het compleet inhoudsloos geworden. Liefde voor het decorum. Daar speelt het Britse koningshuis nog steeds heel handig op in. Voor het overige een compleet achterhaalde instelling die bulkt van volslagen archaïsche functies en titels, zoals er eentje beschreven wordt in het bovenstaande artikel.

[Max van Dietschland]

Een kiesmonarchie zou ik wel zien zitten. Dit komt niet zo vaak meer voor, maar in de vroege middeleeuwen zag je dit wel vaker.

Er is geen onzinnige zever met erfopvolging, maar je hebt wel een koning die kan dienen als boegbeeld en leider van je land.

Uiteraard kan dit ook met een republiek waar bij de president stevige uitvoerende bevoegdheden heeft, maar vaak is zo een president te veel partijpolitiek gebonden. Een koning die kan meer de echte Leider zijn voor heel het volk.

Dus waarom geen Vlaanderen geen koninkrijk, waarbij de koning benoemd wordt door het Vlaams parlement en Vlaanderen regeert met stevige uitvoerende bevoegdheden als de Leeuw Van Vlaanderen.

[Jan van den Berghe]

Oorspronkelijk geplaatst door Max van Dietschland

Een kiesmonarchie zou ik wel zien zitten. Dit komt niet zo vaak meer voor, maar in de vroege middeleeuwen zag je dit wel vaker.

Met als resultaat, zoals in het Heilig Roomse Rijk en bij de Capetingers, dat de gekozen vorst meestal ofwel een slappeling was ofwel een volkomen onbeduidende persoon zonder enige macht. Het was een pop die aan de touwtjes hing van enkele machtige edelen.

[Jan van den Berghe]

Oorspronkelijk geplaatst door Max van Dietschland

Er is geen onzinnige zever met erfopvolging, maar je hebt wel een koning die kan dienen als boegbeeld en leider van je land.

Uiteraard kan dit ook met een republiek waar bij de president stevige uitvoerende bevoegdheden heeft, maar vaak is zo een president te veel partijpolitiek gebonden. Een koning die kan meer de echte Leider zijn voor heel het volk.

Dus waarom geen Vlaanderen geen koninkrijk, waarbij de koning benoemd wordt door het Vlaams parlement en Vlaanderen regeert met stevige uitvoerende bevoegdheden als de Leeuw Van Vlaanderen.

U wil eigenlijk zeggen: ik wil een nieuwe Führer die het land met ijzeren hand leidt.

Waar zal die vorst trouwens uit gekozen worden? Uit de belgicistische adel?

[Jacob Van Artevelde]

Oorspronkelijk geplaatst door Jan van den Berghe

Vroegere socialisten en communisten waren in België wel republikeins, maar sedert enige jaren heeft men de kar gekeerd. Als de generatie van weleer zou terugkeren, ze krijgen een hartaanval van het geslijm waarmee de huidige socialisten de monarchie benaderen!

Die socialisten is het natuurlijk niet te doen om de monarchie op zich maar om het behoud van België en daarvoor is het behoud van de monarchie de beste keuze op het vlak van staatsvorm.
Inn België is ALLES gekommunautariseerd en bijgevolg kan hier niet zoals in andere landen een zuivere diskussie gevoerd worden over een staatsvormvoorkeur.
Belgicisten zullen kiezen voor een monarchie en vlaamsnationalisten voor een republiek omdat dit past in de achter- of eerder hogerliggende kommunautaire agenda.

Terzake vind ik dat we noch een president, noch een koning nodig hebben. Laat de eerste-minister maar die protokolaire funkties van staatshoofd vervullen.
Beiden zijn niet demokratisch; een koning sowieso niet en de meeste presidenten - niet alle, maar de meesten - hebben veel te veel macht. (Macron, Poetin, Trump...)

[Jacob Van Artevelde]

Zijn er na pakweg 1900 immers nog wel monarchieën bijgekomen ?
Sterven monarchieën als merkwaardig feodaal overblijfsel niet uit ?
Op termijn zie ik monarchieën veranderen in republieken, maar niet omgekeerd... ?

[Jan van den Berghe]

Oorspronkelijk geplaatst door Jacob Van Artevelde

Terzake vind ik dat we noch een president, noch een koning nodig hebben. Laat de eerste-minister maar die protokolaire funkties van staatshoofd vervullen.
Beiden zijn niet demokratisch; een koning sowieso niet en de meeste presidenten - niet alle, maar de meesten - hebben veel te veel macht. (Macron, Poetin, Trump...)

Daar staat dan weer tegenover dat de president van Italië, Griekenland, Portugal, Oostenrijk, Duitsland... nauwelijks macht hebben.

[Jan van den Berghe]

Oorspronkelijk geplaatst door Jacob Van Artevelde

Zijn er na pakweg 1900 immers nog wel monarchieën bijgekomen ?
Sterven monarchieën als merkwaardig feodaal overblijfsel niet uit ?
Op termijn zie ik monarchieën veranderen in republieken, maar niet omgekeerd... ?

Prinsdom van Sealand...

[Bece]

Oorspronkelijk geplaatst door schaker

Een vaak besproken thema in de forums, maar de conclusie is meestal verwaterd.

Het voordeel van een republiek is:
- het is democratischer, want een president wordt door het volk gekozen.
- het is goedkoper.
Dit laatste argument is echter niet zeker. Wat is eigenlijk goedkoper: 1 koningshuis of 1 president + alle levende oud-presidenten tesamen.

Voordeel van een monarchie:
- samenhorigheidsgevoel en binding met de koning(in) is groter dan met een president. Koninginnedag kun je vieren, presidentendag niet.
Echter, bij vele vlamingen bestaat het probleem dat bij een monarchie automatisch gedacht wordt aan het belgistisch pro-waalse franstalig koningshuis die de belangen van vlaanderen niet optimaal vertegenwoordigt.

Aan de andere kant is een president meestal een oude grijze politicus die door de politieke partijen naar voren is geschoven (bijvoorbeeld in Duitsland). Ieder paar jaar een andere persoon, niet echt om warm voor te lopen, niet voor het volk en ook niet bij ontvangsten in het buitenland. Wie wordt liever ontvangen in het buitenland, en wie zou daar de plank misslaan: bv. president Herman Van Rompuy of Princess Diana? President Filip Dewinter of Koningin Maxima?

Een republiek heeft nog andere nadelen, kijk bv. maar naar Polen (in Italie, Frankrijk, Duitsland, etc. zijn soortgelijke voorbeelden te vinden):

Maar hoe denken jullie er eigenlijk over? A.u.b. geen domme one-liners, maar liever enkele doordachte argumenten.

Het zou moeten gaan tussen:
Democratie (een regeringsvorm waarbij de meerderheid, uiteraard in haar voordeel, beslist wat mag of niet mag)
Dictatuur (een regeringsvorm waarbij een, meestal kleine, minderheid, uiteraard in haar voordeel, beslist wat mag of niet mag)

Een dictatuur (economisch of militair) kennen we allemaal en nergens ter wereld werkt het systeem omdat die kleine groep heersers alleen haar eigen financiële belangen en machtshonger voor ogen hebben.

Een democratie. Wel, er is maar één land dat deze regeringsvorm, onder beperking heeft. En dat is Zwitserland. Het behoord dan ook tot de meest welvarende landen ter wereld. Het word alleen voorbij gestoken door landen die over enorme basisvoorraden beschikken.
Waarom onder beperking. Omdat Zwitserland het enige land is waar weliswaar het bindend referendum bestaat over alle nationale zaken. In theorie op burgerinitiatief, maar dit is zo omslachtig, kostbaar en tijdrovend dat alleen maar belangengroepen van dit recht gebruik kunnen maken. Tel daarbij op dat er slechts een beperkt aantal referenda kan gehouden worden per jaar en dat er nog steeds politieke partijen (= belangengroepen) zijn die een burgerbeslissing tot 6 jaar lang kunnen dwarsbomen.

Wat zijn de voordelen van een democratie.
Er zijn geen politieke partijen. De VOLKS vertegenwoordigers worden direct verkozen en de regering is dan ook dadelijk gevormd. (geen koehandel of gevechten over de verdeling van de super betaalde postjes nodig. Want die zijn er niet meer.)
De volksvertegenwoordigers zijn werknemers met dezelfde rechten en plichten als iedere andere werknemer en moeten dus niet zorgen dat zij in een paar jaar voldoende financiële middelen hebben verzameld om de rest van hun leven in welstand te kunnen doorbrengen.
Zij hebben geen invloed op het rechtssysteem en dat betekend: geen vriendjes politiek, geen corruptie en doordat zij een normaal loon hebben ook geen neiging om ter wille van een vorstelijk inkomen hun principes te verloochenen.
Zij kunnen alleen maar ontslagen worden door dezelfde mensen die hun verkozen hebben, want die zijn hun werkgever.
Zij moeten dus ook geen ellenlange nietszeggende monologen houden om u wijs te maken dat ze wel degelijk iets doen, wat een enorme tijdsbesparing oplevert en dus meer tijd over laat om zich effectief met het regeren bezig te houden.
We hebben geen (show) monarchie of een president nodig. Evenmin als enkele honderden zakkenvullers.
Die kosten alleen maar geld en brengen geen aarde aan de dijk.

Ik denk dat als je de kosten van ons economisch dictatoriaal bestel samen telt met alle bijkomende kosten, auto's, assistenten, etentjes, vliegreisjes, verblijven in ***** hotels, de kosten van hun bijzondere pensioenregelingen, enz... je gemakkelijk jaarlijks over de 2 miljard komt. Geld dat veel beter aan de armoedebestrijding kan gespendeerd worden, waar ook heel wat gewone gepensioneerden toe behoren.

Er is één massief probleem. Nagenoeg niemand geloofd dat we het systeem kunnen veranderen in een echte democratie, en doet er dan ook geen poging voor. Zelfs een discussie er over kan vrijwel niet worden gevoerd.

[N-Vb]

België was in 1831 bijna een republiek

De vergeten strijders van de Belgische revolutie: 'Natuurlijk waren de onlusten in scène gezet'
Uit Knack van 04/03/2020

Bijgewerkt op 06/03/20 om 17:16
Bron : Knack
Tom Pardoen
Vergeet De stomme van Portici nu maar. De Belgische Revolutie van 1830 was heus niet zo spontaan als wordt gedacht. In haar nieuwe boek stelt Els Witte een vraag die zelden gesteld wordt: 'Waarom is België geen republiek?'

5
Keer gedeeld





1830. 'De Belgische radicale republikeinen behoorden tot de harde kern van de Europese revolutionairen.' © BELGAIMAGES/ DE BELGISCHE REVOLUTIE, GUSTAAF WAPPERS
In het boek Belgische republikeinen schetst historica Els Witte een portret van een kleine maar fanatieke club hemelbestormers, die - aangevuurd door de idealen van de Franse Republiek - niet vies waren van gespierde taal, opruiing en fysiek geweld, en popelden om de gevestigde orde omver te werpen. Het gezicht van die gevestigde orde was Willem I, die sinds 1815 aan het hoofd stond van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Dat restauratieregime werd in sommige Belgische kringen niet bepaald op enthousiasme onthaald. Het waren de radicale republikeinen die vooropgingen in de strijd.
Ze hebben een cruciale rol gespeeld in onze geschiedenis, en toch zijn de meesten volstrekt vergeten.
Els Witte: Klopt, het boek vertelt een belangrijk maar onbekend hoofdstuk uit onze geschiedenis. Namen als Alexandre Gendebien en Louis de Potter doen misschien een belletje rinkelen, maar zij waren maar twee figuren uit een groep van een honderdtal activisten, met een achterban van duizenden mannen.

ADVERTENTIE


Dat de Oranje-Nassaus in de grondwet voor eeuwig uitgesloten werden van de Belgische troon was een republikeinse overwinning.
Het leeuwendeel van de republikeinen was behoorlijk jong tijdens de Belgische Revolutie.
Witte: De meesten waren twintigers en dertigers. Dat is niet verwonderlijk: jonge mannen zijn strijdbaar en ambitieus, ze hebben geen gezin dat hen voor de voeten loopt. Maar er was ook een splintergroep van oudere mannen die ideologisch het voortouw namen. Die oude garde had de bezetting door de Franse Republiek meegemaakt en was toen in de ban geraakt van de republikeinse idealen. Sommigen hadden zelfs een actieve rol gespeeld: Pierre Seron, de burgemeester van Philippeville, was secretaris van Georges Danton (minister van Justitie ten tijde van de Franse Revolutie, nvdr) geweest. Het spreekt dat die mannen met hun bagage een belangrijke rol spelen tijdens de revolutie.
Die link met Frankrijk is belangrijk. Ik noem de Belgische republikeinen zelfs een Franse dependance. Het verlichtingsdenken had zowat overal in Europa voet aan de grond gekregen, maar nergens ging men zo ver als in Frankrijk en bij ons. Nergens anders werd de monarchie ter discussie gesteld. De Belgische radicale republikeinen behoorden tot de harde kern van de Europese revolutionairen.
Hoe waren de jongere radicalen in de ban geraakt van het republikeinse ideaal?
Witte: Via Franse republikeinen. Het waren vooral middenklassers: advocaten, journalisten en onderwijzers. Ze waren in veel gevallen de eerste telgen uit de familie die naar de universiteit trokken.
Nu zouden we hun ideeën extreemlinks noemen.
Witte: Zeker voor die tijd. Wat die groep bond, was een radicale, linkse invulling van de ideeën van de verlichting. Universele mensenrechten, persvrijheid, de vrijheid van godsdienst en onderwijs. En natuurlijk: gelijkheid. Onder koning Willem sijpelde de moderniteit al door - er was een grondwet - maar voor de radicale republikeinen ging dat niet ver genoeg. Ze wilden gelijkheid voor alle lagen van de bevolking, en wilden meer mensen betrekken bij de politiek. Zo ver als het algemeen enkelvoudig stemrecht wilden ze niet gaan, laat staan dat ze vrouwen stemrecht wilden geven, maar het moest algemener dan het was.
Het moet gezegd: er duiken weinig vrouwen op in uw boek.
Witte: Ik heb mijn best gedaan om de vrouwen die een rol hebben gespeeld de aandacht te geven die ze verdienen. Zoë Gatti de Gamond, bijvoorbeeld, de dochter van een aristocraat, die opkwam voor de gelijkheid van man en vrouw. Een héél gevaarlijke gedachte in die tijd, want zelfs de meest progressieve elementen onder de republikeinen vonden dat iedereen gelijk was voor de wet, behalve vrouwen.
Hun sociale programma ging dan weer behoorlijk ver.
Witte: Eigenlijk streefden ze naar een verzorgingsstaat avant la lettre, en naar een overheid die al te grote ongelijkheden zou wegwerken. Ze maakten ook een scherpe analyse van het nog jonge kapitalisme. In Engeland was de textielindustrie in sneltreinvaart gemechaniseerd, waardoor onze traditionele vlasnijverheid werd weggeconcurreerd, met een zware economische crisis en armoede tot gevolg. Er vielen zelfs hongerdoden. De republikeinen pleitten voor het recht op arbeid en sociale woningen. Met coöperatieven wilden ze de koopkracht opkrikken. Ze waren trouwens de eersten die - volkomen terecht - opmerkten dat de volksopstand tegen Willem vooral gericht was tegen het onrechtvaardige belastingsysteem. Ze waren er vroeg bij om te pleiten voor de herverdeling van rijkdom via de belastingen. Hoe meer je hun analyses en oplossingen bestudeert, hoe meer je ziet dat ze steek hielden.
Ze gingen wel in de clinch met Karl Marx, die indertijd ook in Brussel rondliep.
Witte: Juist. Ze waren de idee van de klassenstrijd niet genegen. Ze pleitten voor een harmonieus model, waarin de overheid het heft in handen neemt en niet de arbeidersklasse.
Zelfs de meest progressieve elementen onder de republikeinen vonden dat iedereen gelijk was voor de wet, behalve vrouwen.
Een van de figuren van de Belgische Revolutie die tot de verbeelding spreken, is Louis de Potter. Hij was van adel, deed later afstand van zijn titel maar zelfs zijn aristocratische familie was de verlichting genegen.
Witte: Ze waren niet de enigen, hoor. Maar je moet het ook niet overschatten: de republiek, waarmee hun zoon zo hoog opliep, vonden ze meer dan één stap te ver. De republiek stond in een kwaad daglicht door het bloedvergieten en de chaos tijdens de Rode Terreur van Maximilien de Robespierre (1792-1793), een donkere bladzijde van de Franse Revolutie.
De Potter was een van de meest uitgesproken opposanten van Willem I. Die oppositie voerden hij en zijn medestanders niet in het parlement, want daar waren ze niet vertegenwoordigd. Hun wapen was de pen: met pamfletten en polemische teksten bespeelden ze de publieke opinie.
Witte: Je zou kunnen zeggen dat ze de eersten waren die dat deden, en zeker De Potter deed het meesterlijk. Nog voor het eerste schot van de revolutie gelost was, was hij al uitgegroeid tot een cultfiguur.
In een vlammend artikel viel hij de koning aan. Een hachelijke onderneming.
Witte: Dat was een provocatie van het zuiverste water. Het was niet verboden om oppositie te voeren, maar je mocht geen personen aanvallen, laat staan de koning. En dus werd De Potter vervolgd, maar dat kwam hem goed uit: hij heeft zijn proces aangegrepen om het radicale republikeinse gedachtegoed te verspreiden. Het was goed georkestreerd. Tijdens het proces keek - welja, las - het hele land mee.
Sommigen zeggen dat de slotpleidooien op het proces het echte begin van de revolutie waren.
Witte: De Potter en zijn vrienden Jean-François Tielemans en Adolphe Bartels, die ook terechtstonden, zijn veroordeeld en verbannen naar Frankrijk. In Parijs hebben ze contacten gelegd met de Franse republikeinen die later zouden meestrijden in Brussel. In die zin zou je het proces-De Potter kunnen zien als een opstap naar de revolutie.
Maar toen de esbattementen losbarstten in Brussel, zat De Potter ver weg in Frankrijk.
Witte: Ja, maar er waren genoeg medestanders achtergebleven in Brussel. Radicale republikeinen zoals Alexandre Gendebien en Charles Rogier hebben die eerste dagen mee geregisseerd.
Historici hebben lang gedacht dat de volksopstand na de voorstelling van de opera De stomme van Portici spontaan losbarstte. Intussen weten we dus beter?
Witte: In de politiek komt niets uit de lucht vallen. Natuurlijk zijn die onlusten in scène gezet. Er waren drukkersgasten betrokken bij de vernieling van de drukkerijen van de regeringsgezinde kranten. Die mannen waren op voorhand gerekruteerd. Iemand heeft de arbeiders die de woning van minister van Justitie Cornelis Felix van Maanen vernielden de weg gewezen.
In de weken na de eerste relletjes traden de republikeinen nog meer op het voorplan.
Witte: Augustus 1830 was de aanhef, in september volgde de veel belangrijkere onderhandelingsfase. Willem heeft zich toen een heel slechte crisismanager getoond, want na de eerste schermutselingen haalde hij de gematigde krachten voor overleg naar Den Haag. Zo is een machtsvacuüm ontstaan, waar de radicalen zich enthousiast in hebben geworpen. Ze richtten de Réunion Centrale op, een republikeinse club naar Frans model, het kloppend hart van de revolutie. Er werd elke dag met retorische galm gespeecht en gedebatteerd. Daar werd het revolutionaire vuur aangewakkerd. Tegelijk werden de gevechten er voorbereid en werd er stevig gerekruteerd voor de vrijwilligerskorpsen.
Tot dan hadden de republikeinen de touwtjes in handen. Ze hadden ook het voortouw genomen in de stadsguerrilla tegen het leger van Willem. Maar daarna lieten ze zich de kaas van het brood eten, op een haast onnozele manier.

Witte: Ach, onnozel... Als je revoluties bestudeert, merk je dat het complexe processen zijn, de situatie verandert van dag tot dag en nooit lineair. Maar het klopt dat de gematigde krachten, noem ze voor mijn part de realo's, heel snel op de voorgrond zijn getreden nadat het leger was verjaagd. Het Voorlopig Bewind had meteen verkiezingen georganiseerd, maar er was te weinig tijd en animo bij de realo's om het kiesrecht uit te breiden. Eén procent van de mannelijke bevolking mocht stemmen, en de uitslag van de verkiezingen van november 1830 laat zich raden: slechts enkele radicalen werden verkozen. Daardoor hadden de republikeinen het gevoel dat de revolutie nog niet ten einde was, en dat ze verder moesten vechten. Dat hebben ze letterlijk gedaan.

Els Witte, Belgische republikeinen. Radicalen tussen twee revoluties, Polis, 432 blz., 27,50 euro.
In 1831 belandde de revolutie in een crisis. De zoon van de Franse koning weigerde de kroon. Daarna probeerden de orangisten tot twee keer toe om de prins van Oranje op de troon te hijsen.
Witte: Maar ze mislukten. Dankzij de radicale republikeinen, die de couppogingen hielpen neerslaan en in juli - dat is weinig bekend - zelf óók een staatsgreep pleegden. Over de concrete plannen weten we niet veel. Coupplegers hebben niet de gewoonte om notities bij te houden, maar het doel was duidelijk: de orangisten onder de knoet houden en in een moeite de republiek vestigen. Het moest snel gaan, want intussen waren de realo's in Londen aan het onderhandelen met Leopold van Saksen-Coburg. Van die man wilden de republikeinen natuurlijk ook niet weten. Maar hun staatsgreep mislukte en ze haalden ook bakzeil in het congres: een grote meerderheid - ze waren de chaos moe - stemde in met Leopold I.
Dat is het bekende verhaal. Veel minder bekend is dat er bij de daaropvolgende verkiezingen 42 republikeinen in het parlement belandden.
Die voerden van dan af furieus oppositie tegen koning en regering.
Witte: Partijen bestonden toen nog niet, maar je zou het een parlementaire fractie kunnen noemen. Het was een homogene groep die een consequente lijn aanhield. Ze baarden opzien met brutale interventies, scheldkanonnades, vaak ad hominem. Wat premier Joseph Lebeau toen allemaal heeft moeten slikken... Verraad aan de revolutie was zowat het ergste wat je in hun ogen verweten kon worden.
Hebben ze tijdens die jaren op het beleid gewogen?
Witte: Dat is een goeie vraag. Ze waren in de minderheid, maar ze hebben zich kranig verweerd. Dat de Oranje-Nassaus in de grondwet voor eeuwig uitgesloten werden van de Belgische troon was een republikeinse overwinning. Samen met enkele linkse liberalen hebben ze ook de vleugels van de adel geknipt. De verkozen Senaat hadden we aan hen te danken, net als de versterkte controlerende functie van het parlement.
Hebben ze via parlementaire weg geprobeerd om de republiek te vestigen?
Witte: Die ambitie hebben ze nooit laten varen. Niet in het parlement, en ook niet erbuiten. In 1839 hebben ze nog eens een staatsgreep gepleegd, maar ook die poging mislukte. En dan moest 1848 nog komen.
Hét revolutiejaar: de opstanden rolden in golven door Europa.
Witte: Er wordt altijd gezegd dat de revolutie in 1848 aan de Belgische deur is voorbijgegaan. Ze was niet nodig, redeneert men, omdat onze grondwet en ons regime al erg liberaal waren. Ik heb voor de eerste keer duidelijk kunnen aantonen dat een groep radicale republikeinen van plan was om met geweld de Rode Republiek te vestigen in België. Die mensen stonden in nauw contact met de Parijse revolutionairen. Maar die waren het intern oneens over de wenselijkheid van een Belgische Revolutie: het zou hun eigen plannen kunnen doorkruisen. Door die aarzeling liepen de geplande wapenleveringen vertraging op. Toen de revolutionairen eindelijk hun wapens in handen hadden, hadden de Belgische ordediensten zich kunnen organiseren. Ze hebben de coup met harde hand onderdrukt.
In het daaropvolgende jaar hebben de republikeinen zich nog georganiseerd in republikeinse clubs, waar in een strijdbare ambiance toespraken werden gehouden en republikeinse gezangen werden gebracht. Maar ook dat is uiteindelijk allemaal in elkaar geklapt. Het Belgische apparaat heeft de republikeinen onthoofd. Mensen werden opgepakt, opgesloten en verbannen. Dat was de genadeslag: bij de volgende verkiezingen werd de radicale republikeinse beweging van de kaart geveegd. In 1850 was haar liedje helemaal uit.
Waarom heeft het republikeinse ideaal in België nooit vaste voet aan de grond gekregen?
Witte: Het heeft met een combinatie van factoren te maken. De republikeinen waren vanzelfsprekend in de minderheid. Daardoor konden de conservatieve krachten de republikeinen al snel na het begin van de revolutie van het voorplan wegduwen. Dat de republiek door het schrikbewind van Robespierre beladen was met negatieve connotaties, speelde ook in hun nadeel. Maar de belangrijkste reden is dat de Europese mogendheden nooit een Belgische republiek aanvaard zouden hebben. Dat snapten de gematigde republikeinen ook.
Maar hun strijd, schrijft u in uw epiloog, is niet vergeefs geweest.
Witte: Hun ideeën keerden terug. Ik had het al over de verzorgingsstaat en sociale huisvesting. Toen op het eind van de negentiende eeuw de sociale strijd werd gevoerd, gebruikten de voorstanders dezelfde argumenten als de republikeinen veertig jaar eerder.

Els De Witte in Knack