| Wisord |
13 januari 2010 13:30 |
Franse r rukt op in vlaanderen
Franse r rukt op in VlaanderenDe huig-r, in de volksmond ook bekend als de ‘Franse r’, maakt opgang in Vlaanderen, ten koste van de tongpunt-r, die tot voor kort de enige norm was.
De huig-r (die achterin de keel gemaakt wordt) verovert Vlaanderen in hoog tempo: in steeds meer gemeenten wordt de zogenaamde ‘Franse r’ gehoord, met name onder jongeren. De steden lopen voorop in deze taalverandering maar ook kleinere gemeenten volgen. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van Evie Tops van de Vrije Universiteit Brussel: een onderzoek naar de Variatie en verandering van de /r/ in Vlaanderen. Voor haar onderzoek interviewde ze 1.912 sprekers uit 89 gemeenten verspreid over heel Vlaanderen.
Trillende r neemt af
De meerderheid van de sprekers (66%) gebruikt nog wel een tongpunt-r, een minderheid maakt een huig-r (28%). Toch komt de zuivere tongpunttrilklank nog maar zelden voor. De trend lijkt ten gunste van de huig-r te zijn: steeds meer jongeren gebruiken deze variant. In dit onderzoek werd geen verschil gevonden tussen het r-gebruik van mannen en vrouwen. Wel blijkt sociale klasse van invloed te zijn op het r-gebruik. Jongeren van de hogere klassen laten een frequenter gebruik van de huig-r zien dan leeftijdsgenoten van de lagere klassen.
wit= tongpunt-r, zwart= huig-r (bron: Evie Tops)
Van stad naar platteland
Hoewel de tongpunt- en huig-varianten in de meeste gebieden door elkaar gebruikt worden is er toch een patroon te ontdekken in het r-gebruik. De huig-r is dominant in de stedelijke gebieden: in Oost-Limburg, rond Brussel, Gent en Ronse en in een aantal steden in Vlaams-Brabant (Leuven, Tienen). Vanuit deze steden verspreidt de huig-r zich langzaam naar de omringende kleinere gemeenten. De toename van de huig-r geldt bijna voor heel Vlaanderen, behalve voor sommige plattelandsgemeenten in West-Vlaanderen. Er is dus een duidelijk stedelijke hiërarchie zichtbaar in de verspeiding van de huig-r: de taalverandering begint in de grote steden en wordt in eerste instantie overgenomen door de regionale steden, vervolgens door de kleine steden en als laatste door de niet-stedelijke gemeenten.
Met de Franse slag
Bij de opkomst van de huig-r zijn nog een aantal vraagtekens te plaatsen. Aangenomen wordt dat de huig-r zich in West-Europa verspreid heeft onder invloed van het Frans. In Vlaanderen is de invloed van het Frans onafwendbaar. Vooral de steden met sterk huig-r gebruik zoals Leuven en Tienen hebben vroeger grote concentraties van Franstaligen gehad. Toch is het nog niet duidelijk hoe de huig-r in het Frans zelf terecht is gekomen.
De oudste Nederlandse r is de tongpunt-r. Maar deze is allang verdrongen door de huig-r. Naast de tongpunt-r en de huig-r bestaat er een andere variant: de Gooise r. Deze r wordt vooral geassocieerd met de r die je hoort op de cd’s van Kinderen voor Kinderen. De Gooise r klinkt ongeveer als een Amerikaanse r en wordt alleen uitgesproken na klinkers, dus wel in koor maar niet in rook. Deze uitspraak komt veel voor in de Randstad en is vooral onder vrouwen populair. In Vlaanderen komt de Gooise r niet voor.
zie ook:
Uitspraak van de r (wikipedia)
De volgende generatie zuid en noord belgen zullen al dichter bij elkaar staan.;-)
|
