Oorspronkelijk geplaatst door Amigoe
Vorm aan status kleine eilanden
KRALENDIJK — De drie kleine eilanden lijken niet te stoppen. De eilanden, door Nederland al K3 genoemd, zijn vastbesloten niet te wachten totdat Curaçao en St. Maarten hun plannen voor een landsstatus binnen het Koninkrijk hebben uitgewerkt. De nieuwe relatie van Bonaire, Saba en St. Eustatius met Nederland begint na de besprekingen begin deze week op Bonaire steeds meer vorm te krijgen. De partijen bereiden een document voor dat op de minitop die volgende week in Den Haag aan de orde komt.
door Suzanne Koelega
Bonaire opteert daarbij voor een status als gemeente, maar dan onder bijzondere omstandigheden en aangepast aan de lokale situatie. Bonaire spreekt liever niet van integratie of associatie maar geeft de voorkeur aan de term sui generis. Saba voelt zich daarentegen beter met een geassocieerde status. St. Eustatius benoemt de status nog niet, maar stemt in met het advies van de Nederlandse Raad van State die een structuur voorstelt van een buitengewone publieke entiteit op maat gemaakt voor de lokale situatie van de eilanden.
Hoe het ook wordt genoemd of geformaliseerd, belangrijk voor de drie eilanden is dat de directe band met Nederland in het voordeel is van de bevolking. De drie gedeputeerden van Constitutionele Zaken Reginald ‘Yonchi’ Dortalina van Bonaire, Will Johnson van Saba en Roy Hooker van St. Eustatius vinden dat het ‘lijden aan de hand van Willemstad’ maar eens afgelopen moet zijn en brachten die boodschap duidelijk over aan de Nederlandse delegatie onder leiding van minister van Staatkundige Vernieuwing en Koninkrijksrelaties Atzo Nicolaï (VVD).
Bonaire sprak maandagmiddag met Nederland, Saba en St. Eustatius hadden individuele gesprekken op dinsdagochtend. Volgens gedeputeerde Johnson zijn er verschillende zaken besproken met de Nederlanders. Hij noemde onder meer Saba’s financiële problemen, de structuur van de nieuwe relatie en het recht van de eilanden op zelfbeschikking waar volgens Saba en St. Eustatius niet teveel aan getornd mag worden.
UITFILTEREN
Johnson zei dat de besprekingen op Bonaire vooral bedoeld waren om vooruitlopend op de minitop van volgende week een aantal zaken ‘uit te filteren’ en een gevoel te ontwikkelen voor wat de kleine eilanden willen. “We vragen alleen om een gelijke behandeling”, zei hij. Hij vindt dat de kleine eilanden Den Haag nodig hebben om te interveniëren. Nederland heeft op basis van het Koninkrijksstatuut voldoende autoriteit om dat te doen, voegde hij eraan toe.
Gedeputeerde Hooker was positief over de besprekingen. Hij vindt dat de tijd rijp is om de zaak af te ronden. “Als er iemand is die geprobeerd heeft de Antillen bijeen te houden, is het Statia wel. Maar er komt een tijd dat je door moet gaan, dat je kansen moet grijpen die er zijn en iets moet opbouwen voor de bevolking. We hebben duidelijk gemaakt dat niemand onze ontwikkeling mag tegenhouden”, aldus Hooker.
Hooker zei dat de afspraken die tijdens de gesprekken op Bonaire en in Nederland zijn gemaakt, moeten gelden als praatdocument die richting moet geven aan de nieuwe status, een ‘vrijbrief om door te gaan’.
ACTIEVE ROL
Volgens Hooker hebben de kleine eilanden besloten een actieve rol te gaan spelen waardoor Nederland wordt uitgedaagd te reageren. “Moeten wachten op anderen en aanhoren wat zij te zeggen hebben, is niet langer acceptabel. We hebben verandering nodig. Met al dat praten en praten zijn de zaken er alleen maar slechter op geworden”, zei hij, verwijzend naar wat door de kleine eilanden wordt beschouwd als verwaarlozing door de centrale regering.
De eilanden zoeken naar een evenwichtige verdeling van verantwoordelijkheden tussen henzelf en Nederland. Gedeputeerde Dortalina noemde de garantiefunctie van Den Haag. Anderzijds zouden de eilanden een aantal zaken in eigen hand moeten kunnen houden, zoals infrastructuur en dagelijks bestuur.
Verantwoordelijkheden die voor de eilanden te zwaar zijn om zelf te dragen, zoals financiën, politie, douane, onderwijs en gezondheidszorg, zouden vallen onder Nederland/het Koninkrijk.
Bonaire stelt een onderzoek voor naar het niveau van faciliteiten op de eilanden om te bepalen welke investeringen nodig zijn. Hij benadrukte dat Bonaire heel anders is dan Nederlandse gemeenten, voornamelijk vanwege de locatie en cultuur van het eiland. “We kunnen niet gelijk zijn aan een gemeente”, zei hij. De structuur voor Bonaire zou moeten worden aangepast aan de lokale situatie maar gebruik makend van elementen uit de Nederlandse gemeenten.
Eilandsraadslid voor Bonaire Ramonsito Booi zei dat het eiland in principe instemt met het inlijven van Bonaire in de Nederlandse structuur, gebruik makend van artikel 134 van het Statuut. De gemeente volgens het sui generis’ principe zou verschillende mogelijkheden bieden. Vervolgens moet het niveau van de faciliteiten worden bepaald en vastgelegd in een budget. Schulden moeten worden afbetaald en investeringen gedaan om een duurzame economische en sociale ontwikkeling te creëren, aldus Booi. Hij zei dat Bonaire het voor 80 procent eens is met de Raad van State.
GEEN BEPERKINGEN
De drie eilanden delen de mening dat hun relatie met Nederland geen beperking moet zijn maar ruimte moet bieden voor economische en staatkundige groei. “Er moet geen plafond zijn. We moeten ons kunnen ontwikkelen en onze capaciteiten volledig benutten. De mensen moeten inzien dat er mogelijkheden zijn”, zei Hooker. Johnson vindt dat als de bevolking daar in de toekomst voor zou kiezen er zelfs de mogelijkheid moet zijn onafhankelijk te worden.
De eilanden zijn het erover eens dat het Koninkrijk/Nederland over een bepaalde vorm van autoriteit moet kunnen beschikken, een bepaalde vertegenwoordiging. De Raad van State suggereert een regeringsgedeputeerde, een raad om de integratie te bewerkstelligen en een gezamenlijke gezaghebber die de rol van commissaris van de koningin kan vervullen.
Volgens Johnson heeft Saba een ‘probleem met dat gezaghebbersgedoe’. Hij stelde een direct contact voor met de Nederlandse minister van Binnenlandse Zaken, zoals het systeem dat de Engelse eilanden kennen.
De besprekingen op Bonaire worden vandaag afgerond met een plenaire vergadering. Nicolaï reist daarna met zijn delegatie door naar Curaçao voor een ontmoeting met premier Emily de Jongh-Elhage en gouverneur Frits Goedgedrag. De delegatie vliegt vanavond terug naar Nederland.
|
