Oorspronkelijk geplaatst door Wouter van Besien in DS
Vlamingen, Belgen en Groen!
Als Groen! weer trendsettend wil zijn, moet het niet bang zijn om het debat over identiteit en Vlaanderen te voeren, vindt Wouter Van Besien
De Belgische regeringsonderhandeling kreunt onder de tegenstelling Vlamingen-Franstaligen. In onze steden zet extreemrechts campagnes op tegen 'de islamisering als bedreiging voor onze Vlaamse identiteit'. Er is de hoogspanning tussen Turkije en de Koerden en een aanvaardbare oplossing voor het statuut van Kosovo komt voorlopig niet uit de bus.
'Nationale identiteit' speelt deze dagen een politieke glansrol. Groen! heeft nooit goed geweten hoe daarmee om te gaan. We vervielen snel in verdachtmakingen ('nationalisme' kan enkel leiden tot 'racisme') of in moralisme (Vlamingen en Walen moeten maar eens leren volwassen met elkaar om te gaan). Tegelijkertijd steunden we enthousiast het volksnationalisme van de Palestijnen, waardoor een coherent en duidelijk standpunt ook niet echt dichterbij kwam.
Die verschillende benaderingen worden nu uitgekristalliseerd in de voorzittersverkiezingen. Er is de antinationalist Ludo Dierckx, er is Mieke Vogels die onder meer in haar steun voor 'Red de solidariteit' het moralisme beroert en er is Bart Staes, ex-Volksunie, die de petitie niet tekent.
De voorzittersverkiezingen van Groen! gaan onder meer over de vraag: hoe kan Groen! weer trendsetter worden in het politieke landschap? Dat kan pas als we goed onderbouwde standpunten en inzichten naar voren kunnen brengen over thema's die relevant zijn. Identiteit is absoluut een relevant thema.
De identificatie met een natie lijkt een revival te beleven. Dat heeft te maken met globalisering, individualisering en multiculturalisering. Oudere mensen die al heel hun leven in Borgerhout wonen, hebben een diepgaande verandering van hun woonomgeving meegemaakt. Ze zijn op zoek naar houvast.
.
De bevolking in Vlaanderen wordt steeds heterogener, zeker in de steden. Het lijkt alsof onze samenleving verbrokkelt en er enkel kleine groepjes en individuen overblijven met elk een eigen socio-culturele, religieuze, taalkundige achtergrond. Het opbouwen van solidariteit begint daar, bij de zoektocht naar sociale samenhang, naar de opbouw van 'een gemeenschap' waar mensen zich met elkaar verbonden voelen. Een van de manieren om dat te doen, is de nationale identiteit versterken.
De groenen moeten in die discussie stappen. Hoe zien wij gemeenschapsvorming? Wat verstaan wij onder nationale identiteit? Het is een discussie die we in het verleden te veel aan rechts hebben overgelaten.
Een nationale identiteit kan nooit gedefinieerd worden op basis van individuele persoonlijke kenmerken, genre 'de Vlaming is hardwerkend en meertalig'. Er zijn namelijk ook luie en eentalige Vlamingen. Een andere route die vaak gekozen wordt, is het zoeken naar elementen uit de geschiedenis en de tradities om op basis daarvan de nationale identiteit te bepalen. Ook dat loopt dood. Je komt dan automatisch terecht bij een verouderd, statisch en gesloten concept. Er kan enkel de vraag ontstaan op welke manier nieuwkomers zich moeten aanpassen. Er is geen manier om samen met nieuwkomers een nieuwe gemeenschap en gemeenschappelijke identiteit te vormen.
Ik pleit voor een grondige perspectiefwissel: het gaat niet om (de inhoud van onze) identiteit, het gaat om identificatie. We willen dat mensen zich onderdeel voelen van een ruimere gemeenschap, dat ze zich verbonden voelen met de plaats waar ze wonen en met de andere mensen die op die plaats wonen. Het is duidelijk dat zo'n identiteit niet exclusief kan zijn. Iedereen mag en zal zich met verschillende zaken identificeren. Het heeft geen zin mensen voor keuzes te plaatsen. Ben je nu Vlaming of Belg? Ben je nu Brusselaar of Marokkaan?
Op elke schaal is het belangrijk om die identificatie op te bouwen. Dit moet zeker op lokaal en stedelijk niveau. Maar we hebben het dus ook over het Vlaamse niveau. Daar mogen we geen schrik van hebben. Vlaanderen is een sterke bron van identificatie, met als belangrijkste grondstoffen daarvoor de gemeenschappelijke taal, het gemeenschappelijke onderwijsbestel en het gemeenschappelijke medialandschap. We moeten ervoor zorgen dat 'Vlaams' geen basis voor beoordeling of uitsluiting wordt, maar wel een basis voor verbondenheid. 'Vlaming zijn' gaat niet over afkomst of culturele achtergrond, maar over woonplaats en burgerschap. Moslims in Vlaanderen kunnen geen bedreiging zijn voor Vlaanderen, want ze zijn er een onderdeel van. Niemand kan het etiket 'Vlaams' claimen, niemand kan goede en slechte Vlamingen aanduiden. In die zin is 'Vlaming zijn' ook geen statement tegen België. Het is overduidelijk dat we België nodig hebben, onder meer voor het organiseren van een ruimere materiële solidariteit in het kader van de sociale zekerheid.
Als Groen! het aandurft om op basis van gemeenschapsvorming en identificatie het debat over identiteit en Vlaanderen te voeren, kunnen we op dat vlak een nieuwe trend zetten.
|
