Voor De Standaard schreef Tinneke Beeckman in een publieke tribune, dat het historische lot van joden niet over één kam mag worden geschoren met wat moslims nu ondervinden. Zij beriep zich daarbij nadrukkelijk op Hannah Arendt. Anya Topolski, kenner van Arendts oeuvre reageert – en kraakt een paar harde noten.
Het verbaast mij dat een filosoof een opiniestuk schrijft dat getuigt van een groot gebrek aan historische correctheid en filosofische nuance.
Tinneke Beeckman suggereert dat we het slachtofferschap van joden en moslims niet kunnen vergelijken omdat ze niet gelijk zijn. Maar is dat terecht? Niemand heeft ooit gezegd dat er geen verschillen zijn, maar het mag ons niet verbazen dat vergelijkingen tussen het slachtofferschap van joden in de negentiende eeuw en moslims vandaag aan populariteit winnen.
De vergelijking die mensen maken is niet tussen joden tijdens de Shoah en moslims vandaag, maar tussen joden in de negentiende eeuw en moslims vandaag. Deze vergelijkingen zouden leiden tot haat en ressentiment. Maar voor wie? Voor mij als Jodin met Europese wortels is deze vergelijking een zeer belangrijke vorm van solidariteit. Er moet meer solidariteit zijn tussen joden en moslims overal ter wereld – en niet minder.
Dehumanisering
Hannah Arendt, een uitstekend filosoof, heeft zelf heel duidelijk het verschil gemaakt tussen antisemitisme als element of antisemitisme als origine van het totalitarisme. Antisemitisme is niet de Shoah – ik schrijf niet Holocaust, want dit betekent verbrand offer en joden, zoals moslims vandaag, zien zichzelf niet als offer. Evenmin leidt islamofobie automatisch tot een nieuwe Shoah op moslims.
Desalniettemin kunnen wij niet ontkennen dat de discriminatie, uitsluiting en dehumanisering van moslims vandaag in ons milieu vergelijkbaar zijn met de discriminatie, uitsluiting en dehumanisering van joden in de negentiende eeuw.
Beeckman stelt: “Arendt vermeldt nergens de discriminatie van moslims als kern van het koloniale probleem”. Ook als Arendt een prima kritische filosofe was, heeft ze vast en zeker niet het laatste woord over moslims en kolonialisme.
Arendt was spijtig genoeg een eurocentrist, germanofiel en raciste. Ze was ook, net als Beeckman, geen goede historicus. Dit blijkt duidelijk uit haar boeken over de Shoah, Eichmann, en de Franse en Amerikaanse revoluties. Om de ingewikkelde ideologische link tussen Europese racisme, moslims en kolonialisme te begrijpen, is het beter zich te wenden tot auteurs als de Palestijnse filosoof Edward Said en zijn boek Oriëntalisme.
Inquisitie
Daarnaast maakt Beeckman het volgende punt: “Dan is er het vermeende gedeelde racistische slachtofferschap. In 1935 kondigde nazi-Duitsland de Nurnberg-wetten af, die raciaal discrimineerden. Ze betroffen geen religieuze discriminatie.” Wederom mis ik hier de nuance en de historische correctheid. Religie en ras kunnen niet zo gemakkelijk van elkaar gescheiden worden en zeker niet in Europa. De relatie tussen ras en religie komt op in de negentiende eeuw door het misbruiken van de filologie, maar heeft wortels in de Spaanse inquisitie.
Om deze ingewikkelde relatie te kunnen begrijpen moet je het werk lezen van Ernest Renan, theoloog, filoloog en politicus, alsook de hedendaagse auteur Gil Anidjar. Duidelijk is dat de joden en moslims allebei gezien werden als Semieten (of Oriëntalen). Het verschil was geografisch. De joden waren de Semieten binnen de grenzen van Europa en de moslims waren de Semieten buiten die grenzen.
Dit is nu anders. Spijtig genoeg zijn er sinds de Shoah weinig joden in Europa (zeker niet in vergelijking met 1933), maar er zijn wel meer moslims. Ze waren nodig om België te herbouwen en economisch sterker te maken in de jaren na de oorlog. Deze demografische verandering heeft ook een impact op uitsluiting.
Islamofobisch
Ten slotte valt de impliciete en islamofobische link die Tinneke Beeckman legt tussen moslims in Europa en Hamas, niet te tolereren.
Waarom is het nodig over Hamas te spreken in een stuk over moslims in Europa? Zijn alle moslims vergelijkbaar (net zoals ooit mensen over joden dachten)?
Het is belangrijk dat een academicus die het publieke domein betreedt, meer historische en filosofische nuance gebruikt en zich bewust is van haar verantwoordelijkheid. Want zoals Said schrijft: “Perhaps if we remember that the study of human experience usually has an ethical, to say nothing of a political, consequence in either the best or worst sense, we will not be indifferent to what we do as scholars.”
http://www.dewereldmorgen.be/artikel...g-zijn-terecht