De economische meltdown. Een voorstel tot herstel

[ericferemans]

De Meltdown en zijn gevolgen zijn voorspelbaar:

- stagnatie van de productieve sektor, recessie nadien. Het afnemen van de productie, van de dienstensector, van de werkgelegenheid, van de mogelijkheid om te werken of om de materiële welvaart te behouden voor 95 procent van de bevolking.
- Een jarenlang politiek gehakketak over de verantwoordelijkheid, over de remedie, over de kwaal.
- Het ontstaan van politieke stromingen
Eén die het zoekt in een authoritaire staatsvorm met een centraal beleid, met isolatie, met het geloof in een "Leider", of in een centraal geleide diktatuur.
Eén die het zoekt in het krampachtig terug opstarten van het systeem, met een paar kleine veranderingen (minimale controle) maar die fundamenteel probleem van het falen van het liberalisme ontkent
Een reeks politieke bewegingen die het systeem willen veranderen door met fundamentele hervormingen te komen en die dit doen door een globale, universele oplossing te zoeken die duurzaam is, aanvaardbaar voor de meerderheid van de mensen, die de koopkracht behoud maar de onstabiliteit en oneerlijkheid uitsluit.

Om de meltdown te stoppen is het mijns inziens te laat. Elke poging om het liberaal-economisch systeem te redden had jaren geleden moeten worden geïmplementeerd. De nu opgenoemde methoden die de klassieke neo-liberale denkers zo vlot kunnen opsommen hebben jarenlang gewerkt, waarbij toch dient te worden opgemerkt dat ze niet hebben belet dat een wereldoorlog met miljoenen slachtoffers, en tientallen oorlogen in Azië en Africa niet wijzen op een totaal succes: het neo-liberalisme werkte in de sterkste landen, en de arme landen die onder het kapitalisme vielen, onder de sacro-sainte vrijemarkt ideologie bleven in de grootst mogelijke ellende voortploeteren.
Door het afschaffen van de remmen op het systeem (minimale controle door de overheden, minimale reserves bij de banken, minimale hoeveelheid staatsbedrijven) zal de financiële sektor die volledig verwilderd is (gedereguleerd=vewilderd) het eerts laten afweten, daarna de geliberaliseerde economische productie, vooral in die landen zoals de VS waar de opheffing van de overheidsbedrijven (of het nooit oprichten ervan) en van het overheidsinitiatief het verst is gevorderd.

De politiek die een andere weg in slaat implementeren vergt een drastische verandering.
-Men moet de werkloosheid die ontstaat opvangen door overheidsinitiatieven.
Vrijgekomen werkkracht moet aan de slag worden gehouden in door de overheid ondersteunde en gefinancierde bedrijven. Openbare werken zoals het aanleggen van een gedecentraliseerd hernieuwbaar energiepark is een eerste oplossing. Verbeteren van waterwegen om de wegen te ontlasten en om energiebesparing in te voeren een tweede (kolossaal) projekt. Maar ook in de dienstensektor is het uitbouwen van bejaardenverzorging een dringende opdracht. Ook de scholing kan worden flink verbeterd door vrijgekomen ingenieus en experten in te schakelen in het opleiden van een grotere hoeveelheid studenten tot een hoger niveau, door herscholing van werklozen (ook op hoog niveau) te verzorgen. Men kan het wetenschappelijk onderzoek op peil brengen door grote research projecten op te zetten rond kernfusie, alternatieve bronnen van winning van energie uit water, geothermie en te zoeken naar manieren om koostofdioxide op te slaan.

- Door bedrijven te steunen, door ze over te nemen dus, door ze op te richten die minimale winstmarges nastreven maar maximale nuttigheid kan de overheid bijdragen aan het verschaffen van goedkope consumptie goederen en investeringsgoederen, en zo de economische activiteit bestendigen en kwalitatief verhogen.
- Door de distributie over te nemen kan men de ellende bij de winkeliers vermijden, kan men ook de profiteursklasse van de tussenpersonen, merk-monopolies, de overdreven winstmarges in de groothandel uitgaande van patenten, merknamen en andere vormen van monopolievorming doen verdwijnen.

- Door geprivatiseerde diensten terug over te nemen kan de overheid zorgen voor een verbetering van de levensstandaard door het drukken van de prijzen in energievoorziening, postbedeling, transport in het algemeen.

- De controle over wat geproduceerd wordt moet niet langer bepaald worden door een minderheid. Het marktmechanisme dat we nu kennen liet alles over aan de aandeelhouders en financiële kringen. Die het globale economische gebeuren niet regelden maar dit juist wilden vermijden uit winstbejag. Uit kortetermijn denken.
De zogenaamde "markten" waren ondemocratische, door een kleine groep profiteurs geleidde machtscentra die geen enkele politiek hadden dan "laisser aller".
Die controle moet worden uitgeoefend door een meerderheid van de mensen: economische democratie. Die controle moet ook niet door een maoïstische of leninistische kleine kliek worden overgenomen, door een dictatoriale elite van bureaucraten. Het is van de regen in de drup of omgekeerd.
Dit vergt het uitbreiden van de macht van bedrijfsraden, van industriele organisaties, van parlementen, gemeenteraden, provincieraden tot het economische op een RECHTSSTREEKSE manier. De vrees dat ongeschoolden de bedrijven zouden gaan besturen is natuurlijk een klassiek "urban legend", gelanceerd door hardnekkige liberalen. Zowel de werknemers van een bedrijf, de vakbonden, overheidsverantwoordelijken als experten en vooral ook bestuurders uit de industrietak die voor coördinatie tussen de verschillende bedrijven en doorstroming van informatie doorspelen moeten zorgen voor een beter gerunde bedrijfscultuur.

- De banksector moet op dezelfde manier worden bekeken: wat men ontleent aan bedrijven om te investeren moet afhangen van het nut voor de ganse bevolking, niet van de bankiers of van de ontleners-kapitalisten.

Kansen tijdens een meltdown

De vooruitzichten tijdens een totale recessie, tijdens het instorten van de productie als gevolg van de teloorgang van het neo-liberale marktsysteem zijn angstaanjagend.
Indien de productie instort, indien deze ook stopt, ontstaat een tekort aan alles. Ook aan levensmiddelen, aan transport, aan energie.
Het geld, de aandelen die in omloop zijn worden waardeloos. Niet enkel omdat ze in waarde daalden, maar omdat de prijzen van de goederen en diensten van de overgebleven productiesectoren uit de pan swingen. Een miljard Euro voor een pak friet maakt van een miljardair een proletarier, qua koopkracht.

Natuurlijk zullen eerst degenen die van vaste lonen leven en van leeflonen het slachtoffer zijn van een kolossale ontwaarding van het geld, van het duurder worden van de producten. Maar ook degenen die buiten hun rente, van hun aandelen en bankaire tegoeden en intresten geen inkomsten hebben, de superrijken zullen plots zonder middelen van bestaan vallen.

Dit maakt het mogelijk om een mobilisatie te hebben om een oplossing te zoeken die alle mensen garandeert dat er geen terugkeer komt van het vorige, neo-liberale systeem. Het georganiseerd en rechtvaardig maken van onze economieën is hierdoor geen strijd tussen machtig en zwak maar een must voor allen.

Het is mogelijk dat op het ogenblik dat de werkende bevolking merkt hoe zij in het verleden werd uitgebuit, doordat journalisten, media en politici een boekje open doen dat al decennia dicht was: de schatrijkdom van een kleine toplaag tot bloedige vergeldingen leidt. Dit is te vergelijken met de bloedige repressie na de tweede wereldoorlog. Enige oplossing voor de economische problematiek van de gedupeerde bevolking levert dit niet op en het is moreel verwerpelijk.

Het is ook mogelijk dat populisten en fascistoïde organisaties rond racistische waanbeelden een minderheid van de bevolking gaan aanduiden als de daders, ik zal als voorbeeld maar "De Ijslanders" noemen. Hetgeen weerom geen enkele zode aan de dijk zal brengen buiten gruweldaden en nationalistische nepmethoden.

Een beter perspectief is dat de problematiek van de intercontinentale economische oorlogen, van de concurentie tussen volkeren en klassen vervangen wordt door een samenwerkings- en planningsysteem dat ons definitief verlost van de ellende in ontwikkelingslanden, de steeds terugkerende crises en de druk en stress als gevolg van de concurrentie, lees economische oorlog.

Democratische controle, het in gang houden van de economie door overheidsinterventie, het democratiseren en regionaliseren, decentraliseren van onze economie en het overleg tuseen industrieën, tussen landen op een democratische wijze is de enige duurzame oplossing die ons trouwens al lang werd opgedrongen door de uitputting van de werelsvoorraad grondstoffen, door de energiecrises, door de globale vervuiling, door de globale opwarming, door het blijven bestaan van oorlogen ten gevolge van economische grote verschillen.

Na een meltdown heeft het liberale denken geen kans meer bij de bevolking. Maar men moet nu de reconstructie voorbereiden, voor redeloosheid, ontreddering en paniek de overhand neemt op het redelijke denken.

Eric Feremans