een oefening in nederigheid

[redwasp]

vrede,

we leven in een tijd waarin ego misschien wel de belangrijkste afgod is. de meeste mensen doen alles om hem te dienen, pompen het afgodsbeeld tot groteske proporties op en geloven dat dit de weg is die hen gelukkig zal maken. dit is een illusie. ego doet ons geloven dat we meer zijn dan een zak van huid waarin botten, organen, bloed, etter en spieren zitten. alleen wanneer we nederig zien dat we maar een klein stukje mensbaksel in een immense schepping zijn, kunnen we vrede vinden. pas dan kunnen we vreugde en geluk proeven. nederigheid is het medicijn tegen onze egoïsche waanbeelden.

ondanks de vele theologische meningsverschillen die ik met de meeste blavatskyanen heb, vind ik dat veel mensen in die traditie een oprecht spiritueel pad proberen te bewandelen. zij weten dat dit alleen maar kan door ego steeds verder te vernederen en alleen de godheid (om het eens in het theosofisch te zeggen) te dienen. een schitterende oefening in nederigheid wordt ons aangeboden door w.q.judge in zijn 'brieven die me geholpen hebben' (brief 26, over occulte filosofie). ik citeer de versie die in het tijdschrift 'de theosoof' van november 1979 verscheen op p. 12.

Oorspronkelijk geplaatst door William Quan Judge

Begin met te trachten de vrijwel algemene gewoonte uzelf op de voorgrond te plaatsen, te overwinnen. Dit komt uit de persoonlijkheid voort. Maak u niet meester van het gesprek. Blijf op de achtergrond. Als iemand u begint te vertellen over zichzelf en over zijn doen en laten, grijp dan niet de eerste de beste gelegenheid aan om over uzelf te beginnen, maar luister naar hem en praat alleen om het gesprek gaande te houden. En als hij klaar is, onderdruk dan het verlangen om over uzelf te beginnen. Doe geen vraag, tenzij u van plan bent om naar het antwoord te luisteren en zijn waarde na te gaan. Tracht eraan te denken, dat u iets heel onbelangrijks in de wereld bent en uw omgeving weinig waarde aan u hecht en er zich weinig om bekreunt, of u er al dan niet bent. Uw enige ware grootheid ligt in uw innerlijke ware zelf en dat haakt er niet naar, de instemming van anderen te ontvangen. Als u deze aanwijzingen eens één week wilde volgen, dan zou u merken, dat zij heel wat inspanningen vergen en zou u beginnen ten dele de betekenis te beseffen van het gezegde: "Mens, ken uzelf."

ah had ik maar de kracht om die simpele oefening een week vol te houden.

vrede,

redwasp

[Flanelcondoom]

Goed kunnen luisteren en oprecht geinteresseerd zijn in anderen is een voldoende voorwaarde om het vertrouwen en de appreciatie van mensen te winnen.

Pas doch op.

[Erwinvds]

Een andere goede oefening, een maand of zo proberen om geen enkele zin te beginnen met "Ik"

En dan combineren met het vorige.

[liberalist_NL]

Neen Redwasp. We moeten niet denken beter te zijn dan we zijn, we moeten evenmin minder van onszelf denken dan we zijn. Dat de bevolking maar eens een flinke cursus zelfreflectie krijgt.

[Flanelcondoom]

Oorspronkelijk geplaatst door liberalist_NL

Neen Redwasp. We moeten niet denken beter te zijn dan we zijn, we moeten evenmin minder van onszelf denken dan we zijn. Dat de bevolking maar eens een flinke cursus zelfreflectie krijgt.

Je begrijpt er weeral niet zo veel van.

[kiko]

Oorspronkelijk geplaatst door Erwinvds

Een andere goede oefening, een maand of zo proberen om geen enkele zin te beginnen met "Ik"

Ik vind dat ook.

[Erwinvds]

Oorspronkelijk geplaatst door kiko

Ik vind dat ook.

Wat bedoel je Kiko??
Dit is dus wel een echte oefening hé. Als je dit uitvoert verander dit je kijk op de mensen en het leven wel degelijk zulle. Vooral je eigen leven word redelijk serieus in vraag gesteld gaandeweg.

[Erwinvds]

Oorspronkelijk geplaatst door Erwinvds

Een andere goede oefening, een maand of zo proberen om geen enkele zin te beginnen met "Ik" edit: moest eigenlijk zijn "Ik of een Ik vorm"

En dan combineren met het vorige.

[Johan Bollen]

zij weten dat dit alleen maar kan door ego steeds verder te vernederen en alleen de godheid (om het eens in het theosofisch te zeggen) te dienen

Laten we nederigheid niet verwarren met onderwerping.

[redwasp]

vrede,

Oorspronkelijk geplaatst door Johan Bollen

Laten we nederigheid niet verwarren met onderwerping.

nederigheid is het besef dat we sowieso onderworpen zijn aan dat wat zoveel groter is dan wijzelf.

vrede,

redwasp

[Johan Bollen]

Oorspronkelijk geplaatst door redwasp

vrede,



nederigheid is het besef dat we sowieso onderworpen zijn aan dat wat zoveel groter is dan wijzelf.

vrede,

redwasp

Als dat wat groter is dan onszelf slechts als een 'Godheid' gezien wordt dan is er geen sprake meer van nederigheid. Dan meent men namelijk al te weten wat datgene is dat de mens overstijgt. Hoe pretentieus.

[redwasp]

vrede,

het concept 'god' is iets wat bij gebrek aan beter wordt gehanteerd.

er is geen god,
dan god

vrede,

redwasp

[Johan Bollen]

Oorspronkelijk geplaatst door redwasp

vrede,

het concept 'god' is iets wat bij gebrek aan beter wordt gehanteerd.

er is geen god,
dan god

vrede,

redwasp

Het probleem begint als je denkt die God of datgene wat de mens overstijgt te kennen. Dit kennen ontaart nogal gemakkelijk in de pretentie de enige ware god te kennen. Kan je nog van nederigheid spreken als je meent dat wat jij als god beschouwd waarlijker is dan dat wat je naaste als god beschouwd, indien dat niet hetzelfde is als jouw beschouwing?

Het niet pretenderen God te kennen getuigt van een grotere nederigheid dan menen te weten de identiteit en de wensen van God. Al wat we via mensen of hun producten over God horen kan niet anders dan met die nederigheid bejegend te worden. Dat is God eer aandoen.

[redwasp]

vrede,

binnen de christelijke traditie kennen we de theologie van de negatieve weg. deze theologen gaan er van uit dat het goddelijke uiteindelijk niet kenbaar is. de enige manier om zinvol over dat goddelijke te spreken is dan een negatieve manier. alle bevestigende uitspraken over god zijn eigenlijk a priori fout. als we zeggen 'god is goed' dan doen we god oneer aan doordat we claimen iets over hem te weten. de negatieve theologie zegt in plaats daarvan: "god is niet slecht".

we zouden ook kunnen zeggen dat ons zeer beperkte verstand niet in staat is om de absolute betekenis van bevestigende uitspraken te snappen. als we zeggen "god is groot", wat bedoelen we hier dan met de term 'groot'? niets van al hetgeen dat we normaal gezien 'groot' noemen kan ook maar tippen aan de grootheid van god.

we kunnen proberen om die termen relatief te interpreteren in de plaats van ons te focusen op het onkenbare deel (op god, op het absoluut transcendente van zijn eigenschappen) kunnen we onze aandacht richten op het min of meer kenbare (op onszelf, op de schepselen). "god is groot" krijgt dan de betekenis "ikzelf ben klein". dat besef van onze eigen nietigheid in vergelijking met de oneindige grootheid, goedheid, barmhartigheid... van het goddelijke noem ik 'nederidheid'.

vrede,

redwasp

[1207]

Oorspronkelijk geplaatst door redwasp

"god is groot" krijgt dan de betekenis "ikzelf ben klein". dat besef van onze eigen nietigheid in vergelijking met de oneindige grootheid, goedheid, barmhartigheid... van het goddelijke noem ik 'nederidheid'.

ik noem dat onnodige onderdanigheid. jezelf kleineren als het ware
als je zegt dat jouw god transcedent is dan kun je er niets over zeggen. dan is het in weze onzin om te discussiëren over betekenissen en begrippen.

[redwasp]

vrede,

iedereen die met spiritualiteit en mystiek bezig is kent dit dilemma. enerzijds beseft ze maar al te goed dat haar mystieke ervaringen (haar ervaring van de nabijheid bij het goddelijke) niet uitspreekbaar zijn. anderzijds beseft ze dat ze zonder te spreken helemaal niets gezegd krijgt.

de oplossing ligt in een spreken dat geen spreken is, in een omschrijving van de ervaring die een directe beschrijving vermijdt. de mystica of de mystagoge spreekt in beelden, in metaforen.

Oorspronkelijk geplaatst door Dante Aleghieri, Paradiso XXXIII:55-63

Da quinci innanzi il mio veder fu maggio
che 'l parlar mostra, ch'a tal vista cede,
e cede la memoria a tanto oltraggio.

Qual è colüi che sognando vede,
che dopo 'l sogno la passione impressa
rimane, e l'altro a la mente non riede,

cotal son io, ché quasi tutta cessa
mia visïone, e ancor mi distilla
nel core il dolce che nacque da essa.


van toen af was mijn zien groter dan ik in woorden zou kunnen uitleggen en wat ik gezien had, kon mijn geest niet bevatten. zoals iemand die uit een droom ontwaakt en merkt dat het gevoel uit de droom nog steeds is blijven hangen. zo ben ik, ook al is mijn zicht weer volledig uitgedoofd, ik blijf de zoetheid die eruit ontstond voelen in min hart.

vrede,

redwasp

ps. sorry voor mijn slechte ad hoc vertaling, ik ben net verhuisd en de meeste van mijn boeken zitten nog in grote dozen. ik kon mijn nederlandse vertaling van de paradiso er dus niet rap even mij nemen.

[Johan Bollen]

Oorspronkelijk geplaatst door redwasp

Dat besef van onze eigen nietigheid in vergelijking met de oneindige grootheid, goedheid, barmhartigheid... van het goddelijke noem ik 'nederidheid'.

Dat besef van 'nietigheid' voel ik ook aan als nederigheid. Dat besef kan zo overweldigend zijn dat je niet de pretentie koestert het te willen onderzoeken. Slechts dank en bewondering zijn gepast. Ik bezie met teleurstelling de mens die van deze nederigheid gebruik maakt om in naam van God te menen spreken.

[1207]

Oorspronkelijk geplaatst door redwasp

de oplossing ligt in een spreken dat geen spreken is, in een omschrijving van de ervaring die een directe beschrijving vermijdt. de mystica of de mystagoge spreekt in beelden, in metaforen. .

je spreekt over iets waar je niets over kunt zeggen. een paar semantische goocheltrucs zoals beeldspraak veranderen toch niets aan de essentie? allé, ik ga ervan uit dat jij het nu over een transcedente god hebt.

[redwasp]

vrede,

Oorspronkelijk geplaatst door 1207

je spreekt over iets waar je niets over kunt zeggen. een paar semantische goocheltrucs zoals beeldspraak veranderen toch niets aan de essentie? allé, ik ga ervan uit dat jij het nu over een transcedente god hebt.

traditioneel kent de taal van de mysticus drie vormen.

1. uit het besef dat we niets bevestigends over het goddelijke kunnen zeggen, ontstaat het ontkennend spreken (apofanie, via negativa). dit spreken in ontkenningen vinden we bijvoorbeeld terug bij rumi:

Oorspronkelijk geplaatst door Djelaleddin Rumi, Diwan

Wat te doen, o moslims? Want ik ken mezelf niet. Ik ben geen christen, geen jood, geen pers, geen muzelman. Ik ben niet uit het oosten en niet uit het westen, niet van het land en niet vanuit de zee. Ik ben niet van de werkplaats van de natuur, niet van de cirkelende hemelen. Ik ben niet van aarde, niet van water, niet van lucht en niet van vuur. (...) Ik ben niet van deze wereld, niet van de anderen, niet van Eden en Edens engelen. Mijn plaats is het plaatsloze, mijn spoor is het spoorloze. Het is noch lichaam noch ziel, want ik behoor aan de ziel van de Geliefde. Ik heb tweeheid afgelegd. Ik heb gezien dat de twee werelden één zijn.

de bekendste vertegenwoordiger van deze negatieve weg is waarschijnlijk de anonieme middeleeuwse auteur die onder het pseudoniem 'dionysius' (vandaar dat hij nu als 'pseudo-dionysius de aeropagiet' bekend staat) een boekje uitgaf over de hemelse hierarchie. bij hem lezen we:

Oorspronkelijk geplaatst door Pseudo-Dionysius, Mystieke Theologie V

En Hij heeft geen kracht en is ook geen licht. En Hij leeft niet en is ook niet het leven. En Hij is niet het zijn en niet de eeuwigheid en niet de tijd. En Hij is niet het weten en ook niet de waarheid en ook niet de koninklijke macht en ook niet de wijsheid. En ook niet één en ook niet éénheid en ook niet Godheid.

dit negerend spreken over het goddelijke vinden we in een sterk uitgewerkte vorm terug in de madhiyamaka-school van de boeddhistische denker nagarjuna. hij ontwikkelde een dialektiek van de viervoudige negatie. deze viervoudige negatie ontkent van een uitspraak dat ze waar is, dat ze niet waar is, dat ze zowel waar als niet waar is en dat ze noch waar noch onwaar is. op die manier put hij onze mogelijke waarheidswaarden uit en stelt ultiem dat er over de waarheid van uitspraken eigenlijk niets definitiefs gezegd kan worden.

2. naast het negerend spreken, behoort ook het oxymoron of de paradox. de mysticus spreekt over 'traurigfroh' (vgl hölderin) over een 'gevulde leegte' of over een 'stil geschreeuw'. een middeleeuwse mystica had het over 'de zoete pijn van de liefde voor god', franciscus benadrukte meermaals de rijkdom van de vrijwillige armoede.

door het samenplakken van twee contradictorische begrippen, wordt zowel de ontoereikendheid van die twee polen van de contradictie als de ultieme eenheid van de (mystieke) godservaring geëvoceerd. de tegenpolen vallen in het goddelijke samen, het ultieme is de coïncidentia oppositorum, het wegvallen van het onderscheid.

meister eckhart schreef:

Oorspronkelijk geplaatst door Meister Eckhart

Toen hoorde ik zonder geluid, toen zag ik zonder licht, toen rook ik zonder bewegen, toen smaakte ik dat wat niet was, toen bespeurde ik wat niet bestond. Toen werd mijn hart grondloos, mijn ziel liefdeloos, mijn geest vormloos en mijn natuur wezenloos.

3.
de belangrijkste vorm waarin de taal van de mysticus voorkomt is die van het zwijgen. de duitse benedictijnermonnik anselm grün citeert in zijn boekje 'vasten voor de heer' (uitgegeven bij carmelitana) de woestijnvader abba poimen die over de discipline van het zwijgen het volgende zegt:

Oorspronkelijk geplaatst door Abba Poimen

Gij zijt een lege kruik. Als iemand hem vult met slangen, hagedissen en schorpioenen en als hij deze kruik zo gevuld en gesloten laat, zullen dan niet alle reptielen sterven? En wanneer hij de kruik opent, zullen dan niet al deze levende wezens eruit kruipen en de mensen bijten? Bij de mens gaat het evenzo. Wanneer hij zijn tong bewaakt en zijn mond sluit, dan blijven alle dieren beneden. Wanneer hij echter zijn mond laat werken en spreekt, dan kruipen de dieren eruit en bijtn de bbroeder en de heer zal vertoornd op hem worden.

in de woestijntraditie was zwijgen dus in de eerste plaats een geneesmiddel ter voorkoming van kwetsende uitspraken. maar het gaat dieper. verschillende mystieke tradities wezen erop dat er 'niveaus van het zwijgen' bestaan. de gevorderde mystica zwijgt niet alleen om te voorkomen dat ze schadelijke uitspraken zou doen, ze zwijgt vooral uit rijkdom. haar zwijgen is als het bewaken van een schatkamer. een echte mystica kent datgene waarover ze zwijgt maar al te goed.

weer bij rumi lezen we het volgende:

Oorspronkelijk geplaatst door Djelaleddin Rumi, Diwan

Spreek niet, dat je van sprekers graag wilt horen
wat niet gesproken, niet beschreven worden mag.
Spreek niet, dat voor jou spreken mag de geest;
trek je, drijvend, in Noachs ark terug.

het zwijgen uit rijkdom is een krachtige vorm van innerlijk gebed. in de stilte van ons hart laten we het goddelijke tot ons spreken. dit innerlijke stiltegebed was één van de steunpilaren van de karmelietaanse hervormingsbeweging die theresa van avilla op gang bracht. nog steeds is het stilzwijgend gebed heel belangrijk in bijna alle christelijke monastieke tradities, zeker in de beweging van karmel.

dit zwijgen is niet zo evident als het lijkt. abba poimen waarschuwde:

Oorspronkelijk geplaatst door abba poimen

Iemand kan schijnen te zwijgen, alhoewel zijn hart anderen veroordeelt. Zo iemand spreekt ononderbroken. En iemand anders spreekt van 's morgens tot 's avonds en toch bewaart hij de stilte, namelijk hij zegt niets nutteloos.

door het spreken in negaties, het gebruik van oxymoron en paradox en door het zwijgen probeert de mysticus een spreken te ontwikkelen dat geen spreken is. hij probeert het niet communiceerbare toch te communiceren, zonder daarbij te zeggen wat niet gezegd kan worden. iedere mystica weet dat dit slechts gestamel is, dat elke beschrijving in het niets verzinkt in vergelijking met de echte godservaring. iedere mystica beseft echter ook dat dit spreken dat geen spreken is de enige manier vormt om anderen te helpen om zelf een meer spirituele manier van leven aan te nemen.

we kunnen misschien zeggen dat de woorden van de mysticus geen afbeeldingen zijn van dat waarover hij spreekt (een zin van een mysticus is geen afbeelding van een feit, om het met wittgenstein te zeggen) maar eerder een soort wegwijzers. in het beste geval staat er op die wegwijzer een soort pictogram dat een klein beetje lijkt op datgene waar de weg naar gewezen wordt, maar bijna altijd zul je zien dat de werkelijkheid de wegwijzer ongelofelijk overtreft.

vrede,

redwasp

[redwasp]

vrede,

zoals sommige vrouwen er voor kiezen om hun schoonheid door een sluier aan het zicht te onttrekken, omdat ze weten dat sommige mannen hier niet mee kunnen omgaan, onttrekt de mystica haar inzichten door het zwijgen aan het gehoor. zij weet namelijk dat de meeste mensen niet kunnen omgaan met de inzichten die zij in haar zoektocht heeft verworven. haar zwijgen sluiert haar innerlijke schoonheid, om die te bewaren voor de ultieme geliefde, de eeuwige bruidegom.

vrede,

redwasp