Het rijnlandmodel: de nieuwe filosofie van de CD&V- Sp.a staat.

[ericferemans]

Het rijnlandmodel: de nieuwe filosofie van de CD&V- Sp.a staat.

De opmerkelijkste uitspraak tijdens de Gentse Feestendebatten kwam van Dirk Van der Maelen. Hij omhelsde er het Rijnlandmodel.
Niet dat hij dat de perfectie vond, neen, neen. Maar hij was realist, zo poneerde hij.

De kleiner linkse mede debaters gingen dan ook diplomatie bedrijven en vertrouwden, indien je dan toch “realistisch” MOET zijn eerder het Scandinavische model.

Al deze uitspraken verdienen uw belangstelling, geachte lezer, want ze zijn van immens belang voor uw toekomst. Er hangt van af welke boterham je krijgt, en hoe je die zal verdienen. Het bepaalt ook voor het grootste gedeelte het politieke landschap: zonder de liberalen.

Laat ons de geschiedenis van de laatste eeuw eens bekijken om te zien hoe het rijnlandmodel en zijn tegenhangers (eerder broeders en zusters) ontstonden.

Tijdens de tweede wereldoorlog en de jaren er voor werd na een crisis van de dertiger jaren een autoritaire vorm van het kapitalisme ingevoerd in quasi de ganse westers wereld. Dictators als Hitler in Duitsland, maar ook de regeringen in de VS, in Japan en in het (toen nog dominerende) Groot-Brittannië voerden een beleid waarbij de aandeelhouders weliswaar hun eigendomsrechten behielden, maar waarbij de Staat hen rigoureus voorschreef hoe te produceren. Deze oorlogseconomie werd geleid door economen die, zoals Stalin dat deed in het “communistisch” Rusland, zich voorbereiden op een mondiaal conflict. Zowel het bankwezen als de industrie, en later, via bonnen, de consumptie werden centraal bestuurd. Hierdoor werd de crisis beëindigd maar ook de wereldoorlog onherroepelijk voorbereid en uitgevoerd.
Het spreekt vanzelf dat door deze totale onvrijheid een tegenreactie ontstond bij andere economen, Von Hayek en een hele school economisten, die vanuit het verzet of vanuit de oppositie riposteerden, wensten een totaal vrije, libertarische economie �* la Boudewijn Bouckaert en LDD op te richten.

Na de oorlog ontstond een situatie waarbij men tot een compromis kwam tussen de autoritaire staatseconomie (met behoud van de winsten voor de aandeelhouders) en de anarchie door het creëren van het rijnlandmodel in Duitsland, en later in de rest van Europa. Engeland en de Verenigde Staten kozen voor een drastischer liberaal concept, het zogenaamde Angelsaksische model. De overheid verloor in deze landen en hun satellietstaten (koloniën) haar totalitaire rol en liet die zoveel als mogelijk over aan het privé initiatief, aan de investeerders met hun grote maatschappijen, holdings en monopolies.
Het rijnlandmodel is een model waarbij de nationale staten een bemiddelingsrol spelen. Het streefde zogenaamd naar een compromis tussen rijk en arm, tussen arbeiders en kapitaalbezitters als een “boven de partijen staand gezaghebbend en gerespecteerd lichaam”. Deze staat zou maatregelen afkondigen die een redelijk draagvlak hadden bij een meerderheid van de bevolking, waar iedereen zich dan moest houden.
Deze nationaal ingerichte economieën van het Rijnlandmodel hadden natuurlijk het probleem dat ze onderling in competitie waren, later werden dan het Europese rijnlandmodel, de E.G. opgericht om dit nadeel glad te strijken. Een model dat op zijn beurt evolueerde naar het Angelsaksische model, met de toenemende liberalisering, het afbouwen van de rol van de overheid en uiteindelijk met de economische crisis die we nu kennen.

In de Scandinavische landen werd het Rijnlandmodel verfijnd tot een sociaal democratisch(er) model. Hier werd een politiek gevoerd die het aandeel van de werkende bevolking in de welvaart totaal centraal stelde. Het welvaartspeil dat hier bereikt werd bleek onhoudbaar omdat geïsoleerde economische systemen niet opkunnen tegen de globalisering. Een “soft” versie ervan overleefde maar is nog nauwelijks te onderscheiden van de andere, meer sociale landen.
Het Scandinavisch model is een turbo versie van het Rijnlandmodel.

Het Reaganisme, het verder afbouwen van de overheidseconomie, in de Verenigde Staten, dat onder Clinton zijn top bereikte door het loslaten van de meest elementaire beperkingen van het financiewezen en het Thatcherisme, zijn de “hoogtepunten” van het Angelsaksische economisch experiment. Zij waren dan ook het begin van het einde van dit model, dat nochtans een mondiale doorbraak kende. Eerst Japan, dan de VS en binnenkort Europa waren en zijn de slachtoffers van het ongebreideld overlaten van sleutelsectoren in de economie aan willekeur. Het leidde en leidt tot een sociale, economische, ecologische catastrofe.

Dus lijkt het logisch om een stapje terug te zetten: om het verzorgende en “socialere” Rijnlandmodel in te voeren, en zou men het realisme van Van der Maelen moeten respecteren. De overheid, die als goede huisvader de kantjes afrond van het anarchisme in de economie lijkt een goed alternatief te zijn voor hen die menen dat het “back to the future”, met de illusie van solidariteit een goed alternatief is voor de corrupte bankiers en de radeloze industrie.

Het getuigt van grote naïviteit om niet in te zien dat indien men de kleine broer (de overheid) de grote broer (het patronaat) laat “controleren” er al gauw gelachen wordt met de macht van de Staat. De oproepen om solidariteit tussen vos en kippen is zo oud als de wereld, het werd ooit een geloofspunt toen pausen het “solidarisme” als oplossing voor het socialisme zagen, dat met zijn klassenstrijd de gevestigde orde bedreigde.

De kool en de geit sparen lijkt altijd theoretisch verstandig. Maar in de praktijk is het onmogelijk. Terugkeren naar de CVP staat van voor de jaren tachtig, toen het hyper kapitalisme doorbrak is niet mogelijk. Het ontwijkt het grootste probleem van de eenentwintigste eeuw: dat globale honger opduikt, dat globaal watertekort voor de deur staat, dat globaal energietekort, globale opwarming ons bedreigen.
Ons terugtrekken op een eiland in het midden van een wassende oceaan is pietluttig, zielig en onpraktisch.
Het rijnlandmodel heeft zijn tijd gehad, en nostalgie is voor romans, niet voor een hervorming van de staat geschikt.

De tjeven kunnen ons dan weer wijsmaken dat het voor de één en voor de andere allemaal beter wordt.
Dat zal wel gelden voor de één. De anderen hebben het sowieso weer zitten.