*kuch*kuch*

[Maikel Joosten]

Op 14 oktober weten we of de peilers gelijk krijgen en de N-VA een grote doorbraak forceert. Dat zal wellicht zo zijn,zegt PETER VAN AELST, al was het maar omdat de partij zes jaar geleden gewoon nergens was. En paradoxaal genoegspeelt het Belgisch model in de kaart van Bart De Wever & co.


Of je nu gelooft in peilingen of niet, niemand twijfelt eraan dat de N-VA op 14 oktober een serieuze stap voorwaarts zal zetten. De spannende vraag is eerder hoe groot de stap zal zijn. De winst die de afgelopen jaren op regionaal en nationaal niveau is geboekt, zal zich nu ook lokaal vertalen in heel wat N-VA-zitjes in de Vlaamse gemeenteraden. Vooral om lokale redenen zullen heel wat andere partijen ‘stand houden', maar dat neemt niet weg dat de gele balkjes op verkiezingsavond als paddenstoelen uit de grond zullen schieten. Te meer omdat de N-VA in 2006 in kartel opkwam en er dus gewoon geen gele balkjes z�*jn om mee te vergelijken.

Slogans of beleid

De afgelopen weken hebben heel wat buitenlandse collega's me gevraagd hoe dit fenomeen valt te verklaren. Dat is niet evident, onder meer omdat de discussie over ‘meer Vlaanderen' op lokaal niveau nauwelijks van tel is. Het korte antwoord is meestal: ‘N-VA-boegbeeld Bart De Wever is de populairste politicus van Vlaanderen, een meester in politieke communicatie'. Het langere antwoord is complexer en heeft vooral te maken met het toepassen van enkele basisregels uit de politieke wetenschap op de ongewone Belgische context.

Volgens de betere politicologische literatuur moet – simpel gesteld – een partij die kiezers aan zich wil binden in principe twee dingen doen. Vooreerst moet ze de bezorgdheden van haar kiezers delen. Politicologen noemen dat ‘responsiviteit' (responsiveness). Een partij probeert in haar woorden en daden te vertalen wat er leeft onder de bevolking, of toch een deel daarvan. Om die bezorgdheden om te zetten in echt beleid wil een partij ook meebesturen. Tijdens dat besturen merkt ze al snel dat ze compromissen moet sluiten én zaken moet aanpakken die plots op haar afkomen. Of denkt u dat sommige partijen het leuk vinden om de Griekse begroting te depanneren? Maar de politieke realiteit schreeuwt om actie, dus heeft een regeringspartij zelden een echte keuze. Hier spreken we over ‘verantwoordelijkheid' nemen (responsibility). De geschiedenis leert dat partijen zelden tegelijk kunnen scoren op responsiviteit en verantwoordelijkheid. Toch niet in de perceptie van de kiezer. Wie bestuurt, moet vaak bewust tegen de eigen aanhang ingaan en wie aan de kant staat, kan minder wegen op het beleid. Het is net in deze combinatie dat de N-VA wel slaagt, met dank aan België.

België rolt de loper uit

Door ons federaal model kan de N-VA volop de oppositietrom bespelen op federaal niveau, maar tegelijk tonen dat ze een betrouwbare en verantwoordelijke partner is op Vlaams niveau. Als mensen de N-VA in de hoek duwen van de populistische roepers langs de kant, dan kan dat vrij eenvoudig worden gecounterd door te wijzen naar de Vlaamse regering. ‘Wij zijn Vlaams Belang niet, wij doen mee', klinkt het niet ten onrechte. Als Patrick Janssens in Antwerpen De Wever aanvalt omdat hij steeds aan de kant blijft staan, dan gaat die kritiek natuurlijk wel op voor hem, maar niet voor zijn partij. Tegelijk kan De Wever zich voor het volle pond afzetten tegen de federale regering van Elio Di Rupo, een Franstalige socialist waar geen Vlaming ooit voor (of tegen) heeft kunnen stemmen.

Het ‘Belgisch model' is op die manier een godsgeschenk voor de N-VA. Het laat niet alleen een combinatie toe van oppositie voeren en besturen, wat ook Yves Leterme al eens eerder succesvol deed, maar het sluit ook perfect aan bij het discours van de partij: het nationale niveau werkt niet, het Vlaamse wel. Dat verklaart allicht ook waarom de omgekeerde oefening van federaal besturen en regionaal oppositie voeren niet werkt. Dat mag vandaag Open VLD aan den lijve ondervinden. De partij moet met zes partijen tonen dat ze verantwoordelijkheid wil en kan nemen, maar tegelijk oppositie voeren tegen een beleid op regionaal niveau dat op heel wat punten dichter bij haar kiezers staat dan het federale. Deze spreidstand is mogelijk van groter belang voor de electorale achteruitgang van Open VLD dan het leiderschap van die partij. Ik zie het ook De Wever niet doen: de Vlaamse regering verketteren en tegelijk de federale regering ophemelen.

Lokaal schot voor de boeg

Omdat het succes van de N-VA structureel samenhangt met het Belgisch model zal haar succes ook niet meteen verdwijnen. Op 14 oktober zal de N-VA zich lokaal al zeker verankeren. Iets wat cruciaal is voor het voortbestaan van een partij op de lange termijn, en waar bijvoorbeeld Lijst Dedecker nooit in geslaagd is. Bovendien zal de partij wellicht ook in meer gemeenten meebesturen dan vandaag het geval is, en daarmee het beeld versterken dat de partij meer doet dan roepen aan de zijkant, en niet vies is om mee ‘verantwoordelijkheid' te dragen. Die perceptie zal in de campagne van 2014 geen onbelangrijk gegeven zijn.

Wie? Politicoloog aan de Universiteit Antwerpen.

Wat? Door het vermoedelijke succes van N-VA alleen aan haar voorzitter toe te schrijven negeer je het effect van Vlaams regeren en federaal oppositie voeren.

Waarom? Het omgekeerde geval zou voor Bart De Wever net zo moeilijk te verdedigen zijn als voor Alexander De Croo.

http://www.standaard.be/artikel/deta...21001_00318645

[Maikel Joosten]

*dubbel* zie binneland