Waarom arme mensen domme dingen doen

[Nexer]

Een redelijk lang artikel van een Nederlandse journalist, maar absoluut het lezen waard.

https://decorrespondent.nl/511/waaro...96930-19e51e64

De journalist interviewde Eldar Shafir.

Eldar Shafir is psycholoog aan de prestigieuze Universiteit van Princeton. Samen met Sendhil Mullainathan, econoom aan de Universiteit van Harvard, publiceerde hij onlangs een nieuwe, baanbrekende theorie over armoede.

En Eldar Shafir is niet zomaar iemand. Het toonaangevende tijdschrift Foreign Policy riep hem uit tot één van de honderd invloedrijkste denkers van dit moment. President Obama vroeg hem als adviseur en onlangs sprak hij nog op het World Economic Forum. Shafirs ambitie is dan ook niet gering: het grondvesten van een geheel nieuwe wetenschap. De wetenschap van de schaarste.

PDF daarvan hier te vinden: http://www2.warwick.ac.uk/fac/soc/ec...e_976.full.pdf


Shafir denkt in termen van bandbreedte en schaarste. Mensen hebben een bandbreedte en die kan vol komen te zitten als ze veel tegelijk moeten doen, zeker op korte termijn.

Het maakt niet zo gek veel uit wat dat gebrek is: te weinig tijd, geld, vrienden, calorieën – het zorgt allemaal voor een ‘schaarstementaliteit’. En dat brengt voordelen met zich mee. Mensen die schaarste ervaren, zijn goed in het managen van hun kortetermijnproblemen. Armen slagen er verrassend goed in de touwtjes - op korte termijn - aan elkaar te knopen, evenals overwerkte CEO’s bedreven zijn in het halen van hun laatste target.

Toch zijn de nadelen van de ‘schaarstementaliteit’ groter dan de voordelen. Schaarste laat je focussen op je directe gebrek: de rekening die morgen moet worden betaald of de vergadering die over een paar minuten begint. Zo verdwijnt het langetermijnperspectief. ‘Schaarste slokt je op’, zegt Shafir. ‘Je hebt minder aandacht voor dingen die je eigenlijk ook belangrijk vindt.’

Maar er is wel een cruciaal verschil tussen drukke en arme mensen: van armoede kun je niet vrij nemen.

Je besteed zoveel aandacht aan de korte termijn, dat je bandbreedte vol komt. Je denkt slechter en neemt domme beslissingen.

Even concreet: hoeveel dommer word je van armoede?

‘Ons onderzoek wijst uit dat je zo’n 13 punten aan IQ verliest,’ zegt Shafir. ‘Dat is vergelijkbaar met een nacht niet slapen, of verslaafd zijn aan alcohol.’ En het fascinerende is: dit had dertig jaar geleden al ontdekt kunnen worden. ‘We maken geen gebruik van ingewikkelde breinscans,’ vertelt Shafir. ‘Het zijn relatieve simpele onderzoeksmethoden. Economen hebben jarenlang armoede bestudeerd en psychologen hebben jarenlang onderzoek gedaan naar cognitieve beperkingen. Wij hebben die vakgebieden slechts bij elkaar gebracht.’

Maar er zijn toch hulpprogramma's genoeg, zult u zeggen? Ze maken er geen gebruik van, eigen schuld, hoor ik sommigen ook zeggen.

‘In de VS zijn er heel wat regelingen waar armen geen gebruik van maken,’ vertelt Shafir. ‘Sommige studiebeurzen worden door slechts 30 procent van degenen die er recht op hebben aangevraagd. En dat terwijl uit onderzoek na onderzoek blijkt dat zo’n beurs – van duizenden dollars – een enorm verschil kan maken. Een econoom denkt dan: het is rationeel om die beurs aan te vragen, ze zullen het wel doen. Maar zo werkt het niet. De baten van de beurs vallen buiten de tunnelvisie van de schaarste.’

Het probleem bij deze mensen is meestal niet een gebrek aan motivatie, maar een gebrek aan bandbreedte. Dat betekent dat ze een beetje hulp nodig hebben om die bandbreedte te managen of te vergroten. Als je ze in plaats daarvan verplicht cursussen te volgen, of ze straft als ze zich niet netjes kleden, dan gaat dat ten koste van hun bandbreedte. Ze zullen minder tijd besteden aan hun kinderen, aan hun gezondheid, aan hun boekhouding. Als je ze dan ook nog eens straft door hun uitkering af te pakken, verliezen ze niet alleen hun geld, maar ook nog méér bandbreedte. Dat maakt de situatie nog erger.’

Als dit zo allesomvattend is, wat doe je er dan aan?

Wat te doen? Simpel eigenlijk, zegt Shafir: de armere studenten even helpen met dat papierwerk.

Mijn interpretatie van dit: Het gaat hem niet om hoeveel werk 1 zaak is. Het gaat hem om het feit dat dit bijkomend werk is boven al de rest en het totaal hierdoor te overweldigend is.

Je hoort mensen vaak zeggen dat als werklozen voor het één of ander niet komen opdagen of iets niet willen doen, dat ze hun steun moeten verliezen. Maar de beperking van die context is net waar het misloopt. Wij kunnen de geldzaak als 1 onderwerp zien dat apart behandeld wordt, maar voor hen is het een integraal deel van alles wat ze doen. En dan wordt de last plots veel zwaarder dan wat wij, observerend van buitenaf, als 1 zaak op zich zien.

Belangrijker dan mensen iets doen begrijpen is misschien wel eens mensen leren omgaan met meerdere zaken tegelijk in hun leven.

Nu kan je zeggen: dat moeten ze toch zelf kunnen? Dat moeten ze toch geleerd hebben toen ze opgroeiden?

Ja, da's wel waar. Maar feit is dat dat dus blijkbaar niet zo gegaan is voor veel mensen. En het cijfer in dit artikel voor Nederland is: 1.3 miljoen mensen onder de armoedegrens. Hoeveel daarvan hebben geen werk of werk onder hun niveau? Hoeveel beter zou het voor onze economieën wel niet zijn als al deze mensen het plots allemaal wel aankonden?

We kunnen wel zeggen dat het hun eigen schuld is en het aan zichzelf over laten om zich terug uit de put te trekken. Maar wat dan met dat verkwist potentieel voor onze economieën?

Hebben we dat plots niet meer nodig dan?

Ik denk dat mensen te veel denken: "Ik heb het wel moeten doen en mij is het wel gelukt zonder hulp, dus zij krijgen ook geen hulp". Maar helpt dat standpunt onze economie vooruit? Integendeel, zou ik zo zeggen. Het maakt de drempel om mee te doen alleen hoger.