Teveel vrij investeerbaar geld, crisis door slechte rijkdomverdeling?

[Bovenbuur]

Goedenmiddag,

Ik ben geen econoom. Economie staat op een gemiddelde dag ergens op de onderste helft van mijn lijst met interesses, een beetje zo rond "historische beschavingen van Afrika" en "het curriculum van de vroegere huishoudschool". Economie zou lager staan dan die twee, maar helaas is de realiteit dat we er allemaal een klein beetje van moeten weten.

Dat gezegd hebbende, ik heb een idee in mijn hoofd dat zich al een tijdje ligt te vormen, en ik wil dat graag tegen een aantal mensen aankaatsen. Dus de beste plek daarvoor is natuurlijk een forum waar de gemiddelde discussie binnen vijf berichten uitkomt op "het is de schuld van Bill Gates", "prins Laurent voor president" of "ik ben Jezus".

Dit is er aan de hand: aandelen betalen de laatste jaren relatief steeds minder dividend, opvallend weinig ten opzichte van wat in recente decennia normaal was. En dat is niet gekomen doordat de uitbetalingen van dividend omlaag zijn gegaan, het is gekomen doordat de prijs van de aandelen is gestegen. Mensen kopen kopen kopen aandelen ook terwijl ze al ruim boven een koers staan die in het verleden redelijk had geleken ten opzichte van wat je ervoor krijgt. En het geld gaat alle kanten op. Ik heb hier al eens geklaagd over de waarde die aan Tesla gehangen worden, maar dat is feitelijk nog een relatief mild voorbeeld. Er zijn veel bedrijven geweest de afgelopen jaren die op compleet ongeloofwaardige beloften enorme investeringen binnen haalden, denk aan Theranos of Nikola. En zeker Theranos had daar nooit mee weg mogen komen. Van oudsher zijn biotech, pharmaceutica en medische technologie min of meer afgeschermde markten waar je je alleen op waagt als je gespecialiseerde investeerders in dienst hebt die het risico kunnen inschatten, maar die regel lijkt verdwenen te zijn. Er zijn zelfs een boel bedrijven die alleen bestaan uit een gelikte website, een vage belofte over "wij doen iets met de blockchain" en een voornemen om na de eerste investeringsronde heel hard weg te rennen met al het geld, en deze scams slagen. Gesproken over de blockchain, hoeveel cryptomunten en NFT-projecten zijn er ondertussen wel niet waarvan de enige belofte is "je moet dit kopen omdat het in waarde gaat stijgen, omdat mensen het willen kopen, omdat het in waarde gaat stijgen"? En ook op kleinere schaal zien we dit soort dingen, Kickstarters voor game startups die niet eens meer doen alsof ze van plan zijn om ooit echt een complete game te maken, wat je krijgt voor je geld is "toegang tot de alfa". Maar zelfs voor deze scams is de Kickstarter vaak meer een proof of concept, het bewijs dat hun product gewild is. Het echte geld komt vervolgens van grote investeerders. Er lijkt op de wereldmarkt een probleem te zijn: er is teveel vrij investeerbaar geld. Mensen weten niet waar ze het moeten laten. Het heeft wel wat weg van de dotcom bubbel van rond de eeuwwisseling, alleen nu voor alle sectoren van de markt in plaats van voor een specifieke groep bedrijven.

En dit heeft hele echte gevolgen. Er is geen huis meer te koop in de hele Westerse wereld, mede vanwege investeerders die de boel opkopen, mede vanwege aannemers die alleen nog maar huizen willen bouwen als minstens x% ruime villa's mag zijn omdat ze daar de meeste minst uit halen, voor jou tien andere bouwprojecten. De prijs van olie en gas stijgt omdat we het niet meer zo goed durven te kopen van zowel Rusland als landen in het Midden Oosten, dat klopt, maar de prijs wordt absoluut niet lager van beleggers die dat zien als een kans om in de fossiele brandstoffen te duiken en hogere winsten te eisen. Het teveel aan vrij investeerbaar geld is misschien wel de belangrijkste reden dat de inflatie stijgt en de koopkracht daalt. De markt loopt vast.

En dit probleem lijkt een simpele oplossing te hebben: als er veel meer geld is om mee te investeren dan dat er beschikbare zinnige investeringskansen zijn, dan ontstaan er vanzelf zinnige investeringskansen, mensen richten bedrijven op. Maar hier komen we bij een probleem. Het doel van elk bedrijf is om uiteindelijk te kunnen draaien op een gezonde financiële situatie, je wilt omzet hebben, en winst. In andere woorden: je product moet gekocht worden. Een masseur moet mensen masseren, een snackbar moet snacks verkopen, een auto bouwer moet auto's kwijt zien te raken. Er moet geld uitgegeven worden. Geld uitgeven is iets anders dan geld investeren. Als ik een appel koop ruil ik geld voor een appel. Als ik investeer in een appel koopman geef ik hem geld met het begrip dat ik het hele bedrag en meer terug wil, en ik wil zeggenschap over hoe hij zijn zaak runt, en laat die appel maar zitten. En investeringen zijn heel waardevol, bijvoorbeeld voor startups die nog een aantal jaar nodig hebben om hun product te ontwikkelen. De manier waarop ideeën van bijvoorbeeld universiteiten uiteindelijk op de markt komen is compleet afhankelijk van investeringen. Maar het is enkel waardevol tot het zich in een bepaalde verhouding bevindt tot het geld dat een bedrijf vervolgens kan verdienen met het ontwikkelde product.

Geld uitgeven wordt ook voornamelijk gedaan door andere mensen dan geld investeren. Uitgeven wordt namelijk voornamelijk gedaan door relatief jonge en relatief arme mensen. Gepensioneerden zijn heel aardig, maar een rijke gepensioneerde geeft vaak niet gek veel meer uit dan een arme. Een groot huis hebben ze al, en dat is min of meer alles wat ze nodig hebben. En multi-miljonairs en rijker geven helemaal een klein percentage van hun inkomsten weer uit. Nee, je kan het beter beleggen, dan groeit het. Om de markt weer draaiende te krijgen moet er meer geld naar de mensen die het uit zouden geven. Geld moet rollen, er moet de gelegenheid zijn voor bedrijven om omzet te draaien en winst te maken. De theoretische waardering van een bedrijf op de beurs is leuk, maar het is niet waar de echte economie op draait.

Het lastige is natuurlijk dat het in niemand's individuele belang is om een hoop geld af te staan, zelfs niet als alle andere mensen met meer geld dan ze uitgeven daar ook aan mee doen. Ja, het is leuk als er meer zinnige investeringen komen om duurzaam (als in: op de langere termijn) aan te verdienen, maar als je daarvoor eerst een boel vrij investeerbaar geld kwijt moet raken is dat een netto verlies. Dus is het vrees ik toch in ieder geval deels aan overheden om iets te doen. Dit probleem gaat namelijk niet weg. Het wordt door automatisering, robotisering, computers en AI voorlopig alleen maar makkelijker om geld te verdienen met bezit ten opzichte van met arbeid, en juist de klasse mensen die haar geld primair uit arbeid haalt zijn de mensen die geld uitgeven en daarmee de markt kunnen vlottrekken. De crisis die we zich om ons heen zien voltrekken wordt naar mijns inziens voor een groot deel veroorzaakt door deze onbalans tussen besteedbaar en investeerbaar geld. Minimumlonen omhoog zou een aardige eerste stap zijn. Ik denk eerlijk waar dat dat de kant is waar we op moeten. Ik vindt het daarom stiekem wel fijn dat de arbeidsmarkt zo krap is. Hierdoor moeten lonen wel stijgen, arbeidsvoorwaarden verbeteren. Misschien kunnen er zelfs wel wat mensen minder uren gaan werken zodat ze tijd hebben om hun geld uit te geven. Want geld dat uitgegeven wordt is wat we nodig hebben.




Disclaimer: ik ben echt heel slecht in geld uitgeven. Misschien is het ook wel mijn schuld.

[Vlad]

'Linkse' door Soros en de EU gesubsidieerde 'NGO's' met groenen, socialisten en vakbondsmensen in hun rangen lobbyen bij de EU en ECB om de rente laag te houden en dus nog meer geld bij te drukken. In de achterkamertjes zetten ze druk om de staatsschulden weg te inflateren en meer geld te kunnen besteden aan mensen die niet werken of van de andere kant van de wereld komen. In het openbaar staan ze de inflatie aan te klagen en organiseren ze betogingen en stakingen.

Alleen al het feit dat de EU lobbygroepen subsidieert die bij haar lobbyen is te gek voor woorden. Als je dan ziet waarvoor die lobbygroepen lobbyen dan grenst dat alles aan de waanzin.

Mensen die investeren in immo of op de beurs, de beter gegoeden, kunnen de inflatie nog bijbenen maar de gewone brave spaarder die niet genoeg spaart voor immo of het risico op de beurs niet wil nemen een paar jaar voor of in het pensioen die ziet het spaargeld nodig voor een levensdroom, een nieuw gebit of een operatie zo verdampen. De uitleg van de NGO is dat het verhogen van de rente tot meer werkloosheid zal leiden. Dat klopt, daar hadden ze aan moeten denken toen ze de rente maar bleven laten zakken, zelfs toen de crisis over was. Maar het is natuurlijk altijd crisis want we gaan de hele wereld redden. Dat dit ten koste gaat van een groot deel van de eigen werkende bevolking zal de 'linkse' lobbyisten, dogooders en aflaatverzamelaars worst wezen.

Vergeet ook niet dat veel van het lage rentegeld bij de multinationals terecht komt. Die zwemmen daardoor in het geld en kopen hun eigen aandelen op wat de aandelenprijzen de hoogte in drijft. Het zijn echt niet alleen de kleine investeerders of pensioenfondsen die de aandelenprijzen de hoogte in jagen. En dan klaagt 'links' maar over de rijkdom van de Musks, Zuckerbergs en Bezossen van de wereld terwijl ze die zelf rijker maken door almaar lage rentegeld te creëren.