|
Banneling
Geregistreerd: 5 maart 2004
Berichten: 4.052
|
De 'ikke en de rest van stikke' mentaliteit ...
Citaat:
De nieuwe getto's van de rijkenWonen achter hekwerkZe leken typisch Amerikaans, maar stilaan komen ook bij ons de gated communities of hekwerkwijken op. Op de vlucht voor overlast schermen welstellende burgers zich van de buitenwereld af. Niet iedereen is daar blij mee. Kijk naar de controverse in het Sint-Andrieskwartier in Antwerpen.
HET hek van de schande'', kopte Het Laatste Nieuws, alsof het om de beruchte scheidingsmuur tussen Israëliërs en Palestijnen ging. Televisieploegen en fotografen verdrongen zich om het door metershoge hekken afgeschermde 'rijkengetto' in de Antwerpse volkswijk Sint-Andries in beeld te brengen. Reden van de heisa: ter wille van de privacy van de nieuwkomers werd de op de Schelde uitkijkende Rivierstraat voor voorbijgangers afgesloten.
,,Wat een arrogantie'', zegt Willy Van Roy, de uitbater van café De Vismijn op de hoek. ,,Die ijzeren hekken steken de ogen uit. Kijk hoe wij hier wonen, zeggen ze, maar blijf uit onze buurt. Het is niet omdat je 250.000 euro voor een appartement kunt betalen dat je beter bent dan de rest.''
De klanten in zijn café klinken nog scherper. ,,De straat is niet alleen van de rijken'', zegt een man aan de toog. en een oudere vrouw: ,,Wie rust wil, moet maar op de buiten gaan wonen. Dit is de stad en iedereen gaat waar hij wil. Ik zou voor geen geld willen wonen in zo'n gevangeniskooi.''
Het bewonerscomité van Sint-Andries, weleer bekend als 'de parochie van miserie', heeft een klacht ingediend bij de Antwerpse provinciegouverneur Paulus. Alleen openbaar domein heeft recht op een straatnaam, argumenteren ze, terwijl de Rivierstraat een door hekwerk afgesloten privé-terrein is. ,,Wij vinden het invoeren van gated communities beangstigend'', aldus het schrijven. ,,Welstellende burgers laten beschermde burchten in de stad bouwen. In onze wijk met zijn 35 procent sociale huurwoningen ontstaat daardoor een explosieve duale samenleving.''
Het Antwerpse stadsbestuur zit verveeld met de zaak. ,,Antwerpen telt veel semi-publieke steegjes en gangetjes, maar we zijn gekant tegen afsluiting'', zegt schepen Ludo Van Campenhout (VLD). ,,De hekken in de Rivierstraat zijn ongelukkig en misplaatst. Maar de vergunning werd al zes jaar geleden afgeleverd, we kunnen daar niets meer tegen beginnen. In de toekomst zal dit soort vergunning hoe dan ook geweigerd worden.''
Van Campenhout riep de bewoners van het luxe-appartementencomplex op hun hekken tenminste overdag open te laten voor passanten, maar daar hebben die geen boodschap aan: ,,Wij hebben betaald om geen overlast te hebben. Nu zijn we onder ons. Zelfs 's nachts kunnen we onze terrasmeubels en planten rustig buiten laten staan.''
,,Dit is geen straat, maar een woonerf'', zegt bewoner Philippe Bruel. ,,We hebben de mensen van Sint-Andries niets afgepakt: de Rivierstraat bestond al tachtig jaar niet meer. De stad had er magazijnen neergezet. Tot de projectontwikkelaar Vooruitzicht hier op de terreinen van de oude Vismijn een wooncomplex inplantte. De doorkijk naar de Schelde is hersteld, maar de nieuwe Rivierstraat is geen publieke ruimte meer. We betalen alles zelf, ook riolering en verlichting.''
'Achter de hekken' begrijpen ze niets van de controverse. Allemaal sociale nijd. ,,Wat is het probleem als een mens zijn huis afsluit? Een appartementsblok is toch ook een woongemeenschap achter slot?''
Gated community: in het egalitaire Europa werkt het woord alleen al als een rode lap op een stier. We zien een hek en denken er meteen 'Amerikaanse toestanden' bij, zoals bewakers met een hond, hekwerk onder stroom en een hele batterij camera's. Sociologen spreken van de 'fragmentisering van de openbare ruimte'. Steden lopen leeg, de privé-wijk wint terrein. In de Verenigde Staten met hun woekerende criminaliteit zou vandaag al een tiende van de bevolking in een of andere vorm van gated community wonen, al is het maar een appartementsblok met portier.
Massaproduct
Bijna de helft van de nieuwe verkavelingen rond Los Angeles is een hekwerkwijk, die afgesloten is voor buitenstaanders. In de gepensioneerdenstaat Florida zijn de seniorendorpen nauwelijks nog te tellen. Wat vroeger een privilege van de rijke was, wordt een massaproduct. Leven in een beschermde enclave in de buitenwijken is de droom van elke stedeling uit de middenklasse. Grote gated communities zoals Coto de Caza in Californië (13.000 inwoners) hebben scholen, winkels en sportcentra. Ze innen hun eigen belastingen en meten zich de allures van een vrijstaat aan.
In Europa valt het voorlopig mee met de sociale segregatie. Al zijn ook hier gated communities stilletjes in opmars. Een van de bekendste is het Bow Quarter in de Londense buitenwijk Tower Hamlets: een oude luciferfabriek die gerenoveerd werd tot een exclusief wooncomplex van 735 appartementen en lofts met een eigen supermarkt, postkantoor, restaurant, bar, fitness en zwembad. Yuppies kunnen er leven tussen mensen van hun eigen soort. Alleen jammer dat ze nog naar de City moeten treinen om hun brood te verdienen.
Een Bow Quarter hebben we hier nog niet, maar ook in Vlaanderen schermen buurten zich steeds meer af, voorlopig nog vooral met sloten en verkeersdrempels. Een kwart miljoen Belgen heeft een alarminstallatie thuis en hele residentiewijken worden intussen door privé-bewakingsbedrijven in het oog gehouden. Wettelijk mag dat eigenlijk niet, de openbare ruimte behoort toe aan de overheid, maar als honderden bange villabewoners in Sint-Martens-Latem een individueel contract met een bewakingsbedrijf afsluiten, heb je vanzelf een buurtpatrouille.
Of de bewoners zelf kunnen zich in een buurtinformatienetwerk organiseren. België telt op dit ogenblik al 280 van die BIN's. De recordhouder is de Kempense villagemeente Kasterlee met zomaar even 25 BIN's, het dubbele van grootstad Antwerpen. Zouden dat ook allemaal, psychologisch bekeken, gated communities zijn?
Ooit vluchtten we weg uit de beklemming van onze dorpen, op zoek naar anonimiteit en vrijheid in de grootstad. Intussen zijn we weer op zoek naar geborgenheid en samenzijn: terug naar het dorp, maar onder eigen voorwaarden. 'Soortgelijk wonen' is een maatschappelijke trend. Net zoals klein is fijn.
Woonerven en speelstraten vergroten de stedelijke leefbaarheid door koning auto buiten te sluiten. Beluikjes worden opgekalefaterd, projectontwikkelaars bouwen in de buitenwijken chique namaakdorpen met woonerf voor goedverdieners met kinderen. Her en der zijn die voorzien van een poort met hek. Slagbomen moeten wildparkeerders weren, paaltjes in het wegdek houden het opdringende sluipverkeer tegen. Maar gelukkig was nog niemand op het onzalige idee gekomen een hele straat te barricaderen om de buitenwereld weg te houden, zoals nu in de Rivierstraat in Antwerpen is gebeurd.
Slotgracht
Welkom in de Middeleeuwen. Een gated community is een woongemeenschap met muren eromheen. In de veertiende eeuw woonden vele Europeanen zo, toen noemden we dat simpelweg steden. Om binnen te komen, moest je tol betalen en 's nachts gingen de poorten dicht om het gespuis weg te houden.
Is het daarom dat exclusieve appartementsblokken met de allure van middeleeuwse burchten zo in de mode zijn geraakt in het roerige Nederland van de 21ste eeuw? Een uurtje rijden van Antwerpen, in de Maaspolder benoorden 's-Hertogenbosch, zie je er zomaar even zeven staan pronken, tussen grazende koeien en een golfbaan. Sommige zien eruit als een waterburcht met een heuse slotgracht eromheen. Alleen de ophaalbrug ontbreekt.
Nederland sprookjesland: de tijd is ver weg dat hier alleen saai en gerantsoeneerd gebouwd werd. Met zijn torens en kantelen lijkt het landgoed Haverleij meer op de Efteling. Internationaal gerenommeerde architecten bouwden mee aan het prestigeproject, onder wie ook de Belg Jo Crepain. De eerste steen werd gelegd in 2001. Deze zomer werd het pronkstuk kasteel Leliënhuyze opgeleverd. De meeste van de 67 slotwoningen zijn al verkocht, ook al moet je er voor een klein appartementje al snel 350.000 euro neertellen. Luxueuze penthouses gaan tot 775.000 euro.
,,Kopers vallen vooral voor het prestige en de rust: domein Haverleij is een oase in het groen'', zegt een makelaar in Den Bosch. ,,En natuurlijk woon je er ook zeer veilig.'' 's Nachts sluiten een slagboom en een groot hek de oprit van kasteel Leliënhuyze af. Maar dat is vooral om inbraken in de ondergrondse parkeergarage te voorkomen, verzekert de makelaar: ,,Daarom is dit nog geen gated community. Voor zonsondergang mag je hier gerust als bezoeker rondwandelen. En je vindt hier ook niet alleen de zeer rijken. De bevolking is een mix van jonge tweeverdieners, gezinnen en senioren. Net zoals in een echte stad.''
Als alles binnen enkele jaren klaar is, moet het prestigieuze buitengoed van Den Bosch negen kastelen plus een 'vestingstadje' met 450 woningen tellen. Eigen scholen en een winkelcentrum zijn voorlopig niet voorzien. Maar nu al trekt Haverleij busladingen van architectuurtoeristen uit binnen- en buitenland. Is dit een buitenissige aberratie of het wonen van morgen? De toekomst zal het uitwijzen. Als we de verloedering van onze grootsteden niet kunnen stoppen, wordt het sociaal separatisme hoe dan ook een feit.
Hufterwoning
Hekwerk beschermt niet alleen, het sluit ook uit. Een heel eind dieper in Nederland ligt Kampen. Dit voorjaar werd de Overijsselse gemeente platgelopen door televisieploegen, hoge bezoekers en welzijnswerkers op studiereis. Allemaal wilden ze de plaatselijke 'hufterwoningen' zien: vier afgelegen containerhuizen met tuintje, waar Kampen sinds 1993 zijn probleemgezinnen parkeert. Gedaan met de overlast van families Flodder in 'normale' woonbuurten, we stoppen ze weg waar de goegemeente er geen last meer van heeft.
Het was de tijd dat een serie over het dagelijkse leven in achterstandsbuurten op de commerciële tv-zender SBS 6 een storm van verontwaardiging door het land joeg. Probleemwijken wilde 'de andere kant van Nederland' tonen: alcoholisme, fraude, vandalisme, racisme, openbare geweldpleging. Als reactie kwamen politieke partijen, socialisten net zo goed als liberalen en christen-democraten, met een noodplan op de proppen: wie te veel overlast bezorgde, zou moeten verhuizen naar 'hufterbestendige' woningen in afgelegen gebieden.
Kampen werd plots een model voor heel Nederland. Tot in Amsterdam toe maakten besturen plannen voor de bouw van 'laatste-kanswoningen' voor problematische sociale huurders. Een fraai ambtelijk eufemisme. In de volksmond werden ze al nel 'aso-containers' gedoopt.
De woningcorporatie Woon op Maat wil er dit jaar nog zes bouwen in het Noord-Hollandse Beverwijk. ,,Wij zeggen tegen de asocialen: als jij je niet wilt aanpassen, dan moet je maar elders gaan wonen. Dat lost uiteraard hun problemen niet op, maar het maakt wel een einde aan de overlast bij omwonenden. Nu durven rechters al te zelden lastige huurders uit hun huis te zetten, omdat er geen alternatief voorhanden is.''
De 'hufterwoningen' in Beverwijk zijn zo rudimentair dat er maar weinig aan te vernielen valt. De meters voor nutsvoorzieningen bevinden zich buitenshuis, zodat illegaal aftappen van elektriciteit moeilijk wordt.
Het is duidelijk: ook gated communities komen in soorten. Die van de armen en marginalen hebben zelfs geen hekwerk nodig, want er wil toch geen mens in.
17/09/2005 Gilbert Roox, foto Bart Van Moeren
|
Slimme poolse dievenbendes (iemand die reportage van enkele dagen geleden gezien op de nederlandse actua dinges, over hoe oosteuropese bendes naar hier afzakken om net genoeg centjes bij elkaar te graaien via roofovervallen, om in eigen land net de lippen boven water te kunnen houden ) moeten toch aangetrokken worden tot zulke gated communities ?
Qua beveiliging is het abominabel gesteld in zulke 'districts', een waarlijk feest voor de minder moraalplichtigen onder ons, een magneet om er op rooftocht te gaan ? Oost-Europese bendes worden gelokt met een sappige wortel voor hun neus. |
17 september 2005, 00:27
