Van Vlaams-nationalisme naar Socialisme

Herman Vos. Van Vlaams-nationalisme naar Socialisme ( Bernard Van
Causenbroeck)

Herman Vos (1889-1952) steunde tijdens de Eerste Wereldoorlog de
activistische beweging en werd na de oorlog veroordeeld tot drie jaar
gevangenschap. Bij de verkiezingen van 1925 wordt hij tot kamerlid van
de Vlaams-nationalisten verkozen. Vanaf 1929 werkt hij aan het
federaal statuut, het eerste federale voorstel dat in het Belgisch
parlement wordt ingediend. Zijn poging mislukt echter totaal en Vos
raakt steeds meer geïsoleerd binnen de Vlaams-Nationalistische
beweging.

Na de stichting van het VNV kiest hij voor de socialistische partij,
de toenmalige BWP. Hij verlegt zijn interesse steeds meer naar de
internationale politiek en is een trouw aanhanger van het Plan De Man
en Paul-Henri Spaak. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is Herman Vos
actief in het Verzet. Na de oorlog wordt hij minister van Openbare
Werken en later van Onderwijs, maar het politieke klimaat van
koningskwestie en repressie verhindert dat Vos na 1947 nog een
politieke rol van betekenis speelt.

Herman Vos' leven zit vol schijnbare tegenstellingen. Toch blijkt uit
de biografie dat er bij Vos steeds één algemeen principe speelde: al
in het begin van de jaren '20 maakt hij een verbinding tussen
sociaal-democratie en Vlaams-nationalisme. Na de stichting van het VNV
kiest hij dan ook voor de socialistische partij (BWP). Zijn keuze voor
de BWP in 1933 is dan ook een logische stap, wanneer het gros van de
Vlaams-nationalisten een nieuwe weg inslaat.

Herman Vos is de ideale persoon om doorheen een flinke brok
vaderlandse geschiedenis te reizen. Bovendien biedet de biografie
talrijke nieuwe gegevens omtrent het Vlaams-nationalisme in de jaren
'20, het Antwerpse Vlaamsche Front, de kandidatuur van Borms in 1925,
het flamingantisme in de BWP en het Antwerpse verzet.

(..)

Tijdens de Eerste Wereldoorlog treedt Vos toe tot de Raad van
Vlaanderen. Een hervorming van de Belgische staat tijdens de Duitse
bezetting kan hij niet aanvaarden en daarom wil hij al in augustus
1917 uit de Raad stappen. Uiteindelijk doet hij dit pas in januari
1918 nadat de Raad de onafhankelijkheid van Vlaanderen heeft
uitgeroepen. Met het activisme breekt hij echter niet.

Na de oorlog wordt Vos veroordeeld tot drie jaar hechtenis. Op het
einde van 1920 komt hij vrij en wordt door de Antwerpse Fronters met
open armen ontvangen. Hij zet zich vooral in voor amnestie. In 1925
wordt hij volksvertegenwoordiger. Hij heeft goede contacten met Frans
van Cauwelaert en Camille Huysmans. Vos is de architect van de
Bormsverkiezing in december 1928. Hij maakt er een referendum voor
amnestie van.

Na de verkiezingen van 1929 stelt hij samen met de Nederlandse
historicus Pieter Geyl het Federaal Statuut op. Dit wetsvoorstel
voorziet in een statenbond van Vlaanderen en Wallonië.

In de zomer van 1933 is Vos betrokken bij de onderhandelingen tot de
oprichting van het VNV. Voor hem, als democraat, is er echter geen
plaats in de nieuwe partij. Op 1 november 1933 verlaat hij het
Vlaams-nationalisme en treedt toe tot de BWP. Vanaf 1936 wordt hij
gecoöpteerd senator. Hij strijdt voor democratie en noemt het VNV
ronduit fascistisch.. Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft Vos een
leidende rol in de illegale BWP. Na de oorlog wordt hij minister van
Openbare Werken en Openbaar Onderwijs. Vanaf 1949 is hij lid van het
Centrum-Harmel.

Lees verder op Verzet. org http://www.verzet.org