Asielzoekers worden politiek wisselgeld

------------------------------------------------------------------------------------
NRC - Door onze redacteuren Egbert Kalse en Derk Stokmans

Den Haag, 5 dec. Het was dus maar een schijnbeweging, toen CDA-leider
Balkenende zaterdag zei voorlopig niet met de SP en PvdA over
regeringsdeelname te willen praten. Deze week schuift hij al aan voor
tweegesprekken met Jan Marijnissen (SP) en Wouter Bos (PvdA) om te
kijken of er met die partijen een stabiele coalitie mogelijk is.

Dat deze partijen de nieuwe verhoudingen in de Tweede Kamer direct
gebruikten om een moratorium op de uitzetting van asielzoekers door te
drukken, was toch een minder groot probleem voor de demissionaire
premier dan hij voor de televisiecamera's deed voorkomen.

En het stopzetten van de uitzettingen? Dat lijkt wisselgeld te zijn
geworden in de formatieonderhandelingen. Volgens bronnen bij de
verschillende partijen zijn er op hoog niveau gesprekken geweest tussen
PvdA en CDA om te voorkomen dat het afwijzen van het moratorium -
vandaag door de regering - leidt tot een motie van wantrouwen tegen
minister Verdonk (Vreemdelingenzaken, VVD).

Vooral de VVD wijst een moratorium af - het zou gaan om het voorlopig
stoppen van de uitzetting van asielzoekers die onder de oude
Vreemdelingenwet vallen, oorspronkelijk een groep van 26.000 mensen, in
afwachting van een mogelijk pardon voor die groep. Verdonk wil er niets
van weten, en de andere VVD-ministers steunen haar, zo bleek
gisteravond. Toen overlegden Balkenende, Verdonk met vice-premier Zalm
(VVD), en minister Hirsch Ballin (Justitie, CDA) over wat het
demissionaire kabinet met de eis van de Tweede Kamer zou doen.

Het CDA zocht in dat overleg naar mogelijkheden om aan de Kamer tegemoet
te komen. Stromingen binnen het CDA zijn ook voorstander van een mildere
omgang met asielzoekers. De CDA'ers suggereerden gisteren om voor
gezinnen met kinderen wel een moratorium in te stellen. Maar dat zou wel
eens met succes aangevochten kunnen worden, omdat het onderscheid tussen
asielzoekers zonder en met kinderen juridisch niet te maken is.

Omdat coalitiegenoot VVD geen millimeter toe wilde geven aan de
Kamermotie - de "politieke positie was glashelder", zegt een betrokkene
- restte het kabinet niets anders dan het verwerpen ervan. Daarbij is
het van groot belang, althans volgens het CDA, dat de Kamer op
inhoudelijke gronden overtuigd raakt van zowel de constitutionele
onwenselijkheid als de technische onuitvoerbaarheid van de motie. Alleen
dan kan voorkomen worden dat Verdonk met een motie van wantrouwen wordt
geconfronteerd. Vanmorgen werd door de meest betrokken bewindslieden nog
uren overlegd over de juiste formuleringen in de brief, die aan het
begin van de middag werd verwacht.

Balkenende zit in een spagaat: hij is premier van een demissionair
minderheidskabinet met een coalitiepartner waar hij straks
waarschijnlijk afscheid van moet nemen, maar moet ook een nieuwe
regering vormen, met dezelfde partijen die het hem nu lastig maken.

Binnen het CDA wordt gezegd dat de VVD de zaak niet zo hoog moet
opspelen: de partij moet er maar aan wennen de komende jaren in de
oppositie te zitten. Binnen de VVD klinkt juist het verwijt dat niet
zozeer de oppositie, als wel premier Balkenende zelf op twee borden
schaakt. Hij moet tot er een nieuw kabinet zit gewoon het beleid van het
nu demissionaire kabinet verdedigen. Die lijn zal ook doorklinken in het
antwoord van het kabinet op de motie. "Balkenendes eerste loyaliteit
ligt bij dit kabinet", klinkt het vanuit CDA-kringen.

Het signaal aan de oppositie is in al deze schermutselingen helder: als
er met het CDA geregeerd gaat worden, dan valt er over legalisering van
schrijnende gevallen te praten. Niet voor niets waren er gisteren al
contacten met de PvdA: allereerst om af te tasten of de brief voldoende
zou zijn om een motie van wantrouwen af te wenden. Maar daarnaast om te
laten weten dat er constructief meegedacht wordt door het CDA.

Met de brief van vandaag en de contacten tussen CDA en PvdA daarover,
lijkt de angel voorlopig uit het debat over het stopzetten van de
uitzetting van uitgeprocedeerde asielzoekers. Het is niet toevallig dat
informateur Rein Jan Hoekstra gisteren aankondigde dat er voor het eerst
inhoudelijke gesprekken tussen de fractievoorzitters van CDA, PvdA en
SP, zullen plaatsvinden. Ze zullen niet alle drie tegelijk aan tafel
zitten, maar in drie tweegesprekken bij elkaar komen.

Zo voorkomt het CDA met een links blok te worden geconfronteerd.
Balkenende kan nu per partij aftasten waar de mogelijkheid tot
onderhandelen zit, te beginnen morgen met de SP. Op basis daarvan kan
hij besluiten met beide partijen, of met een van beide partijen door te
gaan, in dat laatste geval aangevuld met de ChristenUnie. In alle
gevallen zal het generaal pardon onderdeel uitmaken van de
formatiebesprekingen.

Bos mag dan vorige week gescoord hebben met zijn motie, het generaal
pardon lijkt teruggeschoven naar de lange baan én de beslotenheid van de
formatie, iets wat tijdens het debat door Bos zelf nog als onwenselijk
werd beschouwd. De vluchtelingen die op de tribune het gejuich van
Kamerleden nog zagen als voorbode van hun redding, moeten nu wachten tot
de onderhandelaars uitgepraat zijn.

5 december 2006
------------------------------------------------------------------------------------

Het lijkt mij onaanvaardbaar dat tijdens deze onderhandelingen in de
formatie de uitzettingen gewoon doorgaan.

--
Steven