waarom arbeid niet verdwijnt

Den Duisteren Duikboot · 20 juni 2007, 22:12

[FONT=Tahoma][SIZE=2]Waarom arbeid niet is verdwenen.

De Franse socioloog André Gorz was van oordeel dat arbeid een steeds kleinere rol zou vervullen in ons leven. Door mechanisering, automatisering en een efficiëntere arbeidsorganisatie zou arbeid geleidelijk aan 'verdwijnen'. Wat lonkte was de vrijetijdsmaatschappij, een samenleving waarin menselijke arbeidskracht aan belang heeft ingeboet en andere waarden centraal komen te staan. Het leek wel of Gorz, als marxist, niet zozeer de klassenloze maatschappij predikte, als wel een samenleving waarin alle klassen versmolten tot één 'leisure class', zij het dan zonder de potsierlijke trekjes die Thorstein Veblen ermee associeerde. Dié evolutie heeft zich echter niet doorgezet. Maar waarom?

Anders dan wat quasi-utopische denkers als André Gorz hadden vermoed, of misschien verhoopt, werd menselijke arbeid in hooggemechaniseerde en -geautomatiseerde arbeidsorganisaties niet overbodig. Geheel onbegrijpelijk was Gorz' vermoeden anders niet. De tayloristische organisatie lag aan de basis van routinematige, kortcyclische arbeidstaken die vrij eenvoudig konden worden uitgevoerd door machines en robots. Maar die organisatievorm verloor geleidelijk aan aan belang. Ze was uitermate geschikt in een relatief stabiele omgeving met weinig concurrentie, waarin consumenten geen al te hoge eisen stelden aan het eindproduct. Naarmate consumentenvoorkeuren gedifferentieerder werden en de concurrentiedruk toenam, onder meer door mondialisering, maakte het model plaats voor nieuwe organisatievormen die steunden op de creativiteit en flexibiliteit die eigen is aan mensen: bijvoorbeeld lean production en sociotechniek verleenden meer autonomie aan de werknemer op de werkvloer. Om die reden werd het ook weer belangrijk om te investeren in mensen. Technologie werd niet langer gezien als arbeidsvervangend, maar als arbeidsfaciliterend.

Toch zou men, op grond van de hoge werkloosheid, die in schril contrast staat met de werkgelegenheid in de zestiger jaren, verwachten dat een steeds grotere groep mensen 'overtollig' wordt. De hoge werkloosheid in ons land heeft immers niet voorkomen dat het BNP bleef groeien ("jobless growth"). Toch moet die werkloosheid sterk genuanceerd worden. Ten eerste gingen beleidsmakers in de jaren '60 nog uit van een kostwinnersmodel, waarbij de afwezigheid van vrouwen op de arbeidsmarkt niet uitgelegd werd als een werkloosheidsprobleem, terwijl dat vandaag wel zo is. Ten tweede verhullen nationale werkloosheidscijfers grote regionale contrasten, bijvoorbeeld tussen Brussel en Vlaanderen, of tussen West-Vlaanderen en Limburg. Ten derde moet men attent blijven voor demografische evoluties: door vergrijzing en een lage nataliteit zal het aantal mensen dat deel uitmaakt van de beroepsbevolking kleiner worden. Bij een hypothetisch gelijk aantal jobs en zonder economische tegenspoed zal de huidige werkloosheid voor een groot deel spontaan geabsorbeerd worden. Ten vierde manifesteert 'overtolligheid' zich vooral bij laaggeschoolden, terwijl er voor hooggeschoolden in vele sectoren juist een tekort aan arbeidskrachten is. Ten slotte dient opgemerkt dat de hoge werkloosheid deels verklaard kan worden door de hoge loonkosten voor de werkgever. Ze wijst dus niet per definitie op het 'verdwijnen van arbeid'.

Meer en meer staat de mens als consument centraal, niet zelden overigens ten koste van de mens als werknemer. De centraliteit van arbeid mag dan al afgenomen zijn, ons consumptiegedrag (een vrijetijdsbesteding) laat ons niet toe te beknibbelen op arbeid. Economische groei is de minimumvereiste waarop regeringen worden afgerekend. We zijn gewend geraakt aan overvolle rekken in de supermarkt. Waar we vroeger spraken over 'boodschappen doen' (zichzelf als bode uitsturen om noodzakelijke goederen in te slaan), spreken we vandaag over 'shoppen' als over een vorm van entertainment, waarin de act van het kopen even belangrijk is geworden als het gekochte. Kopen en gekocht hebben, en meer kunnen kopen dan strikt noodzakelijk is, krikt de status op waarmee mensen elkaar kunnen overtroeven en prikkelen. Afgunst is de motor van deze kapitalistische tango tussen produceren en consumeren: zonder de loonverschillen die de afgunst opwekken, stort het systeem in. De kritiek op de 'graaicultuur' van topmanagers is volgens de aftredende premier Verhofstadt slechts een uiting van afgunst, maar hij vergeet erbij te zeggen dat net afgunst mensen motiveert om meer en harder te werken. Met dit consumptiepatroon roepen we, behalve een rist milieuproblemen, hoe dan ook een arbeidspatroon in leven dat niet aan afbouwen denkt. Het postmaterialistische denken van de ecologische beweging blijft bijgevolg een marginaal verschijnsel, amper bij machte een kiesdrempel te overwinnen.

Ook de explosieve aanwas van de sociale zekerheid dwingt ons te blijven arbeiden. In wezen is ook die sociale zekerheid een met iets meer symboliek beladen consumptie-artikel. Aan geneeskundige zorgen worden hogere en duurdere eisen gesteld die, gelet op de stijgende levensduur, een steeds grotere hypotheek leggen op het kostenplaatje. Bovendien zijn we steeds vroeger met pensioen gegaan, terwijl we gemiddeld langer wachten om de arbeidsmarkt te betreden. Het 'verdwijnen van de arbeid' zit duidelijk al in ons hoofd en is, relatief ten opzichte van de gestegen levensduur zelfs een feit, maar het gaat nog voornamelijk om een egocentrisch streven naar het 'verdwijnen van onze eigen arbeid'. Waar 60 jaar geleden de gemiddelde Belg niet eens de pensioenleeftijd van 65 jaar bereikte, is de feitelijke pensioenleeftijd gezakt tot onder de 60 jaar terwijl we gemiddeld bijna 80 jaar oud worden. Afgerond betekent dit dat de netto pensioenkosten vertwintigvoudigd zijn. De hoge kosten van de Sociale Zekerheid hebben de nu demissionaire regering ertoe genoopt een Generatiepact in te voeren dat de input moet verzekeren, onder meer door meer jobs en langer werken.

Het 'verdwijnen van de arbeid' roept bovendien niet alleen bucolische taferelen op van zorgeloos genieten, maar roept ook angsten in het leven, want was ledigheid niet des duivels oorkussen? Marie Jahoda waarschuwde in de jaren dertig voor het onheil dat de mensen wacht wanneer zij hun werk dreigen te verliezen: verlies van structuur, geen sociale contacten, gevoelens van nutteloosheid. Maar de context was natuurlijk een geheel andere: werkloosheid betekende in die tijd nog schrijnende armoede en dus beperkte of geen middelen om je vrije tijd op de gewenste wijze in te richten. In Gorz' utopie/doembeeld verdwijnt de menselijke arbeid juist omdat ze niet meer nodig is om de welvaart op peil te houden. Daarenboven gaan de door Jahoda opgesomde kwalen soms ook gepaard met arbeid. Een moderne telewerker moet zelf zijn dag structureren, heeft ondanks zijn arbeid geen sociale contacten en verricht niet per se werk dat hij als nuttig ervaart. En ook in je vrije tijd kun je structuur aanbrengen, mensen ontmoeten, nuttige bijdragen leveren aan de samenleving. Wanneer werklozen vandaag gefrustreerd zijn bij ontstentenis van een job, ligt dat misschien eerder in de vergelijking die maatschappelijk wordt gemaakt tussen de arbeidende (goed) en de niet-arbeidende (slecht) dan door zijn feitelijke toestand. In een arbeidsloze maatschappij vervalt ook die vergelijking en de superioriteits- en inferioriteitsgevoelens die eraan verbonden zijn.

Een laatste belangrijke factor is de economische mondialisering. Die doet zich de voorbije jaren exemplarisch gevoelen in de auto-industrie, waar zich een van de breuklijnen voordoet waar menig socioog zich zorgen om maakt: meer uren voor een even hoog loon, in ruil voor het behoud van jobs (meer arbeid). Het is inderdaad een frappante ommekeer na de evolutie die de twintigste eeuw kenmerkte, een evolutie naar minder arbeidsdagen en -uren, meer vakantiedagen en verlofregelingen. We mogen echter niet uit het oog verliezen dat deze maatregelen vaak gepaard gaan met omvangrijke ontslagen (minder arbeid) en soms met gedeeltelijke delokalisaties (delokalisaties van arbeid). De automarkt is in het westen geen noemenswaardige groeimarkt meer: de meeste gezinnen hebben een wagen (en soms meer). Het marginaal nut van een extra wagen is klein (terwijl de kosten hoog zijn). Het is een consumptiegoed waarvan mensen snel verzadigd raken. Zonder de roep om innovaties en nieuwe modellen, alsook de groei van nieuwe afzetmarkten buiten Europa, was arbeid ook in deze sector steeds overbodiger geworden. Het verdwijnen van de arbeid lijkt door de mondialisering dus slechts uitgesteld in plaats van afgesteld te worden.

We kunnen ons dan ook afvragen of arbeid ooit zal verdwijnen, of toch grotendeels overbodig zal worden. De drang om te arbeiden heeft veel weg van een neurose, waar geen therapie tegen gewassen is. De mens lijkt nog niet klaar voor de ultieme bevrijding: hij heeft een juk nodig, een zweep die hem voortjaagt. Niets is wreder dan te moeten leven onder deze zwakkelingen.

Den Duisteren Duikboot, juni 2007
[/SIZE][/FONT]

discuz · 20 juni 2007, 22:21

Tsja Duikboot, uit verveling zou je toch iets beginnen ineen prutsen. De kans is groot dat iemand anders dat leuk vindt en zelf niet zo handig is. Die vraagt jou om er nog te maken, maar je krijgt dan wel extra tijd in het zwembad.

En voor je het weet ben je terug bij af.

Het is niet arbeid die de zweep is, het is de baas of de klant, die zich vroeg of laat altijd bedrogen voelt; jouw speeltje beu wordt en op zoek gaat naar ander vertier. Het is om dat te vermijden dat we ons collectief in bochten wringen.

C2C · 20 juni 2007, 23:31

Den Duisteren Duikboot, hebt ge het recent gepubliceerde rapport van de OECD gelezen over de "duistere zijde" van de globalisering?

Daar staat met harde cijfertjes te lezen dat het aandeel van arbeid (en van loontrekkenden) in de creatie van meerwaarde op wereldschaal systematisch daalt. Het aandeel van kapitaal en andere productiemiddelen wordt systematisch groter. En de kloof (die we al kenden) groeit steeds sterker.

Kortom, de trend is: steeds meer werken voor steeds minder loon, en voor een steeds kleiner wordende groep van steeds kapitaalkrachtiger wordende bedrijfsleiders.

"Duister" noemt de OECD dat. En de OECD is toch niet meteen de meest linkse denktank hé.

Dus: steeds meer slavernij, uitholling van de middenklasse, veralgemeende precariteit, op mondiale schaal. Een twee-sporen maatschappij, met een basse-classe van 6.2 miljard mensen (waartoe u en ik weldra behoren) tegenover 200 miljoen slavendrijvers.

C2C · 21 juni 2007, 00:26

Kortom, de arbeid verdwijnt niet, wel het geld dat we er voor krijgen.

Goldband · 21 juni 2007, 01:05

Zo is het maar net. Droevig hé. En dan denken dat er vele van die slaven zijn die werkelijk denken dat ze samen met hun slavendrijver werken aan een leuk project. Happy workers make more profit.

Chipie · 21 juni 2007, 08:27

Citaat:

Oorspronkelijk geplaatst door Goldband

Zo is het maar net. Droevig hé. En dan denken dat er vele van die slaven zijn die werkelijk denken dat ze samen met hun slavendrijver werken aan een leuk project. Happy workers make more profit.

Tja, als men durft verwijzen naar Noord-Korea als een soort modelstaat, dan weet men het wel...

Goldband · 21 juni 2007, 09:16

Citaat:

Oorspronkelijk geplaatst door Chipie

Tja, als men durft verwijzen naar Noord-Korea als een soort modelstaat, dan weet men het wel...

Ochottekes toch, het Noord-Korea argument ...

1. Ik heb nergens Noord-Korea als modelstaat gesuggereerd.

2. Ik wens echter niet, zoals de meerderheid hier op het forum, een mening te hebben over Noord-Korea op basis van Wikipedia-artikelen of You-Tube diareeksen. Niet alleen de wantoestanden in NK zijn grotendeels te wijten aan een boycott vqn de VS, ook de berichtgeving over NK wordt gemeesterd vanuit Amerikaanse, anti-communistische hoek. (bekijk uw bronnen kritisch!)

3. Ik stel voor: ga eens op reis in Noord-Korea en stel vast dat die mannen daar een systeem hebben dat op sommige vlakken voor meer welvaart zorgt dan het onze (ik gaf het voorbeeld van huisvesting). Zorg dan wel dat je niet struikelt over de hongerlijdende kinderen die op de straten liggen verspreid (zoals men het zo graag voorstelt.)

4. Het blijft toch vreemd hé dat iedereen kritiekloos meeheult met het sfeertje "AWOE NOORD-KOREA", af en toe zelfs met een emotionele beladenheid (haat, zeg maar). Waar komt dat vandaan? Misschien heeft McCarthy toch iets achtergelaten...

Morduk · 21 juni 2007, 09:34

En wat is 'arbeid' nu eigenlijk in dit hele betoog. Deze tekst ademt een zeer eendimensionale benadering uit van arbeid en werken.

Toen ik mijn vader eens vroeg of hij het wel leuk vond zo hard te moeten werken, zei hij: 'werken? hoe bedoel je?'.

Met arbeid is niets mis. Dat bepaalde vormen van arbeid misschien beter zouden verdwijnen is iets anders. En dan zitten we in dit deel van de wereld wel gebeiteld, zeker als we vergelijken met 100 jaren geleden.

Maar voor de echte marxisten is dat natuurlijk onzin. Komt ervan als je gelooft in dingen zoals alienatie.

Marie van de koster · 21 juni 2007, 09:51

Citaat:

Oorspronkelijk geplaatst door Morduk

En wat is 'arbeid' nu eigenlijk in dit hele betoog. ........

Goeie vraag. Het eerste wat ik dacht toen ik bovenstaande tekst las was : die Gorz had natuurlijk een huishoudster. Met huishoudelijk werk wordt hier nergens rekening gehouden en dat is ook zware arbeid.
Trouwens wat verderop nog door iemand werd aangehaald, het verschil tussen boodschappen doen en shoppen ... 't is niet omdat sommigen af en toe voor de lol gaan "shoppen" dat ze niet eens of meer per week de gewone boodschappen naar huis moeten sleuren.

Mitgard · 21 juni 2007, 11:01

is menselijke arbeid niet de enige waardeproducerende factor?
logisch dat dat niet verdwijnt hé.
waar moeten de werkgevers anders hun winst uit halen? uit hun eigen toegevoegde waarde?

Tegendradigaard · 21 juni 2007, 12:10

Miljaarde moeten we nu echt blijven waarreke.....

Amaj · 21 juni 2007, 12:21

Citaat:

Oorspronkelijk geplaatst door Goldband

Ochottekes toch, het Noord-Korea argument ...

1. Ik heb nergens Noord-Korea als modelstaat gesuggereerd.

2. Ik wens echter niet, zoals de meerderheid hier op het forum, een mening te hebben over Noord-Korea op basis van Wikipedia-artikelen of You-Tube diareeksen. Niet alleen de wantoestanden in NK zijn grotendeels te wijten aan een boycott vqn de VS, ook de berichtgeving over NK wordt gemeesterd vanuit Amerikaanse, anti-communistische hoek. (bekijk uw bronnen kritisch!)

3. Ik stel voor: ga eens op reis in Noord-Korea en stel vast dat die mannen daar een systeem hebben dat op sommige vlakken voor meer welvaart zorgt dan het onze (ik gaf het voorbeeld van huisvesting). Zorg dan wel dat je niet struikelt over de hongerlijdende kinderen die op de straten liggen verspreid (zoals men het zo graag voorstelt.)

4. Het blijft toch vreemd hé dat iedereen kritiekloos meeheult met het sfeertje "AWOE NOORD-KOREA", af en toe zelfs met een emotionele beladenheid (haat, zeg maar). Waar komt dat vandaan? Misschien heeft McCarthy toch iets achtergelaten...

Ik geef je daar gelijk in. Het is daar veiliger om te wandelen in hun grootsteden dan hier in Brussel bvb.

Den Duisteren Duikboot · 21 juni 2007, 14:29

Citaat:

Oorspronkelijk geplaatst door Marie van de koster

Goeie vraag. Het eerste wat ik dacht toen ik bovenstaande tekst las was : die Gorz had natuurlijk een huishoudster. Met huishoudelijk werk wordt hier nergens rekening gehouden en dat is ook zware arbeid.

Huishoudelijke arbeid is een zeer goed voorbeeld van het verdwijnen van arbeid: wasmachines i.p.v. alles met de hand, diepvriezers i.p.v. elke dag naar de groentenboer, etc. Ten dele wordt de factor arbeid natuurlijk verlegd naar de producenten van deze toestellen, maar ook voor de productie hiervan is steeds minder volk nodig. Ondanks al die tijdswinst door de introductie van die machines blijven we maar werken: vrouwen zijn in dezelfde periode massaal op de arbeidsmarkt terechtgekomen. Van zodra een bepaald werk sneller of makkelijker gaat, komt er weer iets in de plaats. Maar wat is de finaliteit hiervan? Waarom al dat stresserend gedraaf? Waarom zo weinig genieten? Willen we dat eigenlijk wel of denken we dat dit 'normaal' en onoverkomelijk is?

Marie van de koster · 21 juni 2007, 15:15

Citaat:

Oorspronkelijk geplaatst door Den Duisteren Duikboot

Huishoudelijke arbeid is een zeer goed voorbeeld van het verdwijnen van arbeid: wasmachines i.p.v. alles met de hand, diepvriezers i.p.v. elke dag naar de groentenboer, etc. Ten dele wordt de factor arbeid natuurlijk verlegd naar de producenten van deze toestellen, maar ook voor de productie hiervan is steeds minder volk nodig. Ondanks al die tijdswinst door de introductie van die machines blijven we maar werken: vrouwen zijn in dezelfde periode massaal op de arbeidsmarkt terechtgekomen. Van zodra een bepaald werk sneller of makkelijker gaat, komt er weer iets in de plaats. Maar wat is de finaliteit hiervan? Waarom al dat stresserend gedraaf? Waarom zo weinig genieten? Willen we dat eigenlijk wel of denken we dat dit 'normaal' en onoverkomelijk is?

Robotjes om het stof af te doen, de vloer te dweilen, kinderen een propere pamper aan te doen, matrassen omdraaien enzovoort en verder de grote klussen als behangen, schilderen, gordijnen afdoen en ophangen enzovoort, die robotjes dus zijn nog niet uitgevonden en ik wacht er met spanning op. Vrouwen presteren naast hun aanwezigheid op de arbeidsmarkt nog heel wat meer.
Waarom al dat stresserend gedraaf ? Bedoelt u in het algemeen of in combinatie met huishoudelijk werk ? Voor het tweede zie ik geen goede oplossing. In het algemeen, tja, ik geef toe, ik ben niet gelukkig omdat ik werkloos ben, ik blijf solliciteren en zoek de voldoening van een job waaraan ik me helemaal kan geven ... maar - raar maar waar - mijn maagzweer is verdwenen sinds ik stempel ...

Tegendradigaard · 21 juni 2007, 15:20

Mijn vrouw zegt het ook altijd, en ik kan haar alleen maar gelijk geven: het slechtste wat men voor de vrouwen ooit heeft gedaan was de emancipatie van de vrouw.

Hetgeen ze vroeger in de loop van de dag deden als ze thuis waren en de kinderen naar school, moeten ze nu 's avonds doen na hun werk en dan kruipen ze hun bed in stijf van de stress (ik kruip ook geregeld stijf mijn bed in, maar dat is niet van de stress.....) en draaien ze maar mee in de mallemolen van werken, werken, werken en nog eens werken.... tot ze opgebrand zijn.......

en geloof me het duurt een hele tijd eer de batterij dan terug wat opgeladen wordt en eens de batterij plat is geweest loopt ze vlug terug leeg hoor....

Den Duisteren Duikboot · 21 juni 2007, 15:31

Citaat:

Oorspronkelijk geplaatst door Marie van de koster

Robotjes om het stof af te doen, de vloer te dweilen, kinderen een propere pamper aan te doen, matrassen omdraaien enzovoort en verder de grote klussen als behangen, schilderen, gordijnen afdoen en ophangen enzovoort, die robotjes dus zijn nog niet uitgevonden en ik wacht er met spanning op. Vrouwen presteren naast hun aanwezigheid op de arbeidsmarkt nog heel wat meer.

Het was niet de bedoeling om de indruk te wekken dat huishoudelijke arbeid niets meer voorstelt. Zeker niet in combinatie met betaalde arbeid. Sorry als dat zo overkwam. Wel is het zo dat nieuwe technologieën het hebben mogelijk gemaakt dat vrouwen meer tijd hadden, niet om meer vrijetijd op te nemen, maar om zich op de arbeidsmarkt te manifesteren (vanuit emancipatie-oogpunt natuurlijk een goede zaak). De werkzaamheid van mannen heeft daar echter nauwelijks onder geleden: de werkloosheid onder hen (m.n. de laaggeschoolden) nam voornamelijk toe vanwege de teloorgang van de industrie. De vrouwen kwamen vaak in typisch vrouwelijke beroepen terecht, waar ze niet echt concurreerden met (laaggeschoolde) mannen. Alleen voor hooggeschoolde mannen konden ze een bedreiging vormen, maar de arbeidsmarkt voor hooggeschoolden groeide snel genoeg om dat te vermijden.

Citaat:

Waarom al dat stresserend gedraaf ? Bedoelt u in het algemeen of in combinatie met huishoudelijk werk ? Voor het tweede zie ik geen goede oplossing. In het algemeen, tja, ik geef toe, ik ben niet gelukkig omdat ik werkloos ben, ik blijf solliciteren en zoek de voldoening van een job waaraan ik me helemaal kan geven ... maar - raar maar waar - mijn maagzweer is verdwenen sinds ik stempel ...

Ik bedoelde in het algemeen. Succes trouwens met je zoektocht.

Den Duisteren Duikboot · 21 juni 2007, 15:42

Citaat:

Oorspronkelijk geplaatst door Tegendradigaard

Mijn vrouw zegt het ook altijd, en ik kan haar alleen maar gelijk geven: het slechtste wat men voor de vrouwen ooit heeft gedaan was de emancipatie van de vrouw.

Hetgeen ze vroeger in de loop van de dag deden als ze thuis waren en de kinderen naar school, moeten ze nu 's avonds doen na hun werk en dan kruipen ze hun bed in stijf van de stress (ik kruip ook geregeld stijf mijn bed in, maar dat is niet van de stress.....) en draaien ze maar mee in de mallemolen van werken, werken, werken en nog eens werken.... tot ze opgebrand zijn.......

en geloof me het duurt een hele tijd eer de batterij dan terug wat opgeladen wordt en eens de batterij plat is geweest loopt ze vlug terug leeg hoor....

Dat bedoel ik o.a. Vroeger was er een duidelijke taakverdeling tussen man en vrouw. Vandaag moeten ze allebei aan de (betaalde) arbeid. Gevolg: ofwel na de uren aan de slag, ofwel uitbesteden (leve de dienstecheques) ==> stress, vervreemding van je kinderen, relatieproblemen, etc. De intrede van meer vrouwen op de arbeidsmarkt had moeten gecompenseerd worden door mannen toe te staan wat terug te treden. Maar die mannen bleven dus even lang werken en hun deelname in het huishouden steeg in het ene gezin al wat meer dan in het andere.

Tegendradigaard · 21 juni 2007, 16:33

Citaat:

Oorspronkelijk geplaatst door Den Duisteren Duikboot

Dat bedoel ik o.a. Vroeger was er een duidelijke taakverdeling tussen man en vrouw. Vandaag moeten ze allebei aan de (betaalde) arbeid. Gevolg: ofwel na de uren aan de slag, ofwel uitbesteden (leve de dienstecheques) ==> stress, vervreemding van je kinderen, relatieproblemen, etc. De intrede van meer vrouwen op de arbeidsmarkt had moeten gecompenseerd worden door mannen toe te staan wat terug te treden. Maar die mannen bleven dus even lang werken en hun deelname in het huishouden steeg in het ene gezin al wat meer dan in het andere.

Ge moest eens weten hoeveel ik in het huishouden doe.... ik was, ik strijk, ik kook (eerste thuis 's avonds is koken.....), ik kuis den helft van het huis,..... en nog gaat mijn vrouw er onder door......
Maar zij trekt zich alles nog eens aan ook en ik maak mij alleen druk als het echt nodig is..... ' t zal dat misschien zijn....

Eigen lof stinkt zal ik maar denken als ik dit herlees.....

(Dames niet staan dringen om mijn gunsten, want ik ben nog altijd gelukkig (allez meestal toch) gehuwd met mijn vrouw he...... LOL)

20 juni 2007, 22:12	#1
Den Duisteren Duikboot Perm. Vertegenwoordiger VN Geregistreerd: 10 januari 2003 Berichten: 13.400	waarom arbeid niet verdwijnt [FONT=Tahoma][SIZE=2]Waarom arbeid niet is verdwenen. De Franse socioloog André Gorz was van oordeel dat arbeid een steeds kleinere rol zou vervullen in ons leven. Door mechanisering, automatisering en een efficiëntere arbeidsorganisatie zou arbeid geleidelijk aan 'verdwijnen'. Wat lonkte was de vrijetijdsmaatschappij, een samenleving waarin menselijke arbeidskracht aan belang heeft ingeboet en andere waarden centraal komen te staan. Het leek wel of Gorz, als marxist, niet zozeer de klassenloze maatschappij predikte, als wel een samenleving waarin alle klassen versmolten tot één 'leisure class', zij het dan zonder de potsierlijke trekjes die Thorstein Veblen ermee associeerde. Dié evolutie heeft zich echter niet doorgezet. Maar waarom? Anders dan wat quasi-utopische denkers als André Gorz hadden vermoed, of misschien verhoopt, werd menselijke arbeid in hooggemechaniseerde en -geautomatiseerde arbeidsorganisaties niet overbodig. Geheel onbegrijpelijk was Gorz' vermoeden anders niet. De tayloristische organisatie lag aan de basis van routinematige, kortcyclische arbeidstaken die vrij eenvoudig konden worden uitgevoerd door machines en robots. Maar die organisatievorm verloor geleidelijk aan aan belang. Ze was uitermate geschikt in een relatief stabiele omgeving met weinig concurrentie, waarin consumenten geen al te hoge eisen stelden aan het eindproduct. Naarmate consumentenvoorkeuren gedifferentieerder werden en de concurrentiedruk toenam, onder meer door mondialisering, maakte het model plaats voor nieuwe organisatievormen die steunden op de creativiteit en flexibiliteit die eigen is aan mensen: bijvoorbeeld lean production en sociotechniek verleenden meer autonomie aan de werknemer op de werkvloer. Om die reden werd het ook weer belangrijk om te investeren in mensen. Technologie werd niet langer gezien als arbeidsvervangend, maar als arbeidsfaciliterend. Toch zou men, op grond van de hoge werkloosheid, die in schril contrast staat met de werkgelegenheid in de zestiger jaren, verwachten dat een steeds grotere groep mensen 'overtollig' wordt. De hoge werkloosheid in ons land heeft immers niet voorkomen dat het BNP bleef groeien ("jobless growth"). Toch moet die werkloosheid sterk genuanceerd worden. Ten eerste gingen beleidsmakers in de jaren '60 nog uit van een kostwinnersmodel, waarbij de afwezigheid van vrouwen op de arbeidsmarkt niet uitgelegd werd als een werkloosheidsprobleem, terwijl dat vandaag wel zo is. Ten tweede verhullen nationale werkloosheidscijfers grote regionale contrasten, bijvoorbeeld tussen Brussel en Vlaanderen, of tussen West-Vlaanderen en Limburg. Ten derde moet men attent blijven voor demografische evoluties: door vergrijzing en een lage nataliteit zal het aantal mensen dat deel uitmaakt van de beroepsbevolking kleiner worden. Bij een hypothetisch gelijk aantal jobs en zonder economische tegenspoed zal de huidige werkloosheid voor een groot deel spontaan geabsorbeerd worden. Ten vierde manifesteert 'overtolligheid' zich vooral bij laaggeschoolden, terwijl er voor hooggeschoolden in vele sectoren juist een tekort aan arbeidskrachten is. Ten slotte dient opgemerkt dat de hoge werkloosheid deels verklaard kan worden door de hoge loonkosten voor de werkgever. Ze wijst dus niet per definitie op het 'verdwijnen van arbeid'. Meer en meer staat de mens als consument centraal, niet zelden overigens ten koste van de mens als werknemer. De centraliteit van arbeid mag dan al afgenomen zijn, ons consumptiegedrag (een vrijetijdsbesteding) laat ons niet toe te beknibbelen op arbeid. Economische groei is de minimumvereiste waarop regeringen worden afgerekend. We zijn gewend geraakt aan overvolle rekken in de supermarkt. Waar we vroeger spraken over 'boodschappen doen' (zichzelf als bode uitsturen om noodzakelijke goederen in te slaan), spreken we vandaag over 'shoppen' als over een vorm van entertainment, waarin de act van het kopen even belangrijk is geworden als het gekochte. Kopen en gekocht hebben, en meer kunnen kopen dan strikt noodzakelijk is, krikt de status op waarmee mensen elkaar kunnen overtroeven en prikkelen. Afgunst is de motor van deze kapitalistische tango tussen produceren en consumeren: zonder de loonverschillen die de afgunst opwekken, stort het systeem in. De kritiek op de 'graaicultuur' van topmanagers is volgens de aftredende premier Verhofstadt slechts een uiting van afgunst, maar hij vergeet erbij te zeggen dat net afgunst mensen motiveert om meer en harder te werken. Met dit consumptiepatroon roepen we, behalve een rist milieuproblemen, hoe dan ook een arbeidspatroon in leven dat niet aan afbouwen denkt. Het postmaterialistische denken van de ecologische beweging blijft bijgevolg een marginaal verschijnsel, amper bij machte een kiesdrempel te overwinnen. Ook de explosieve aanwas van de sociale zekerheid dwingt ons te blijven arbeiden. In wezen is ook die sociale zekerheid een met iets meer symboliek beladen consumptie-artikel. Aan geneeskundige zorgen worden hogere en duurdere eisen gesteld die, gelet op de stijgende levensduur, een steeds grotere hypotheek leggen op het kostenplaatje. Bovendien zijn we steeds vroeger met pensioen gegaan, terwijl we gemiddeld langer wachten om de arbeidsmarkt te betreden. Het 'verdwijnen van de arbeid' zit duidelijk al in ons hoofd en is, relatief ten opzichte van de gestegen levensduur zelfs een feit, maar het gaat nog voornamelijk om een egocentrisch streven naar het 'verdwijnen van onze eigen arbeid'. Waar 60 jaar geleden de gemiddelde Belg niet eens de pensioenleeftijd van 65 jaar bereikte, is de feitelijke pensioenleeftijd gezakt tot onder de 60 jaar terwijl we gemiddeld bijna 80 jaar oud worden. Afgerond betekent dit dat de netto pensioenkosten vertwintigvoudigd zijn. De hoge kosten van de Sociale Zekerheid hebben de nu demissionaire regering ertoe genoopt een Generatiepact in te voeren dat de input moet verzekeren, onder meer door meer jobs en langer werken. Het 'verdwijnen van de arbeid' roept bovendien niet alleen bucolische taferelen op van zorgeloos genieten, maar roept ook angsten in het leven, want was ledigheid niet des duivels oorkussen? Marie Jahoda waarschuwde in de jaren dertig voor het onheil dat de mensen wacht wanneer zij hun werk dreigen te verliezen: verlies van structuur, geen sociale contacten, gevoelens van nutteloosheid. Maar de context was natuurlijk een geheel andere: werkloosheid betekende in die tijd nog schrijnende armoede en dus beperkte of geen middelen om je vrije tijd op de gewenste wijze in te richten. In Gorz' utopie/doembeeld verdwijnt de menselijke arbeid juist omdat ze niet meer nodig is om de welvaart op peil te houden. Daarenboven gaan de door Jahoda opgesomde kwalen soms ook gepaard met arbeid. Een moderne telewerker moet zelf zijn dag structureren, heeft ondanks zijn arbeid geen sociale contacten en verricht niet per se werk dat hij als nuttig ervaart. En ook in je vrije tijd kun je structuur aanbrengen, mensen ontmoeten, nuttige bijdragen leveren aan de samenleving. Wanneer werklozen vandaag gefrustreerd zijn bij ontstentenis van een job, ligt dat misschien eerder in de vergelijking die maatschappelijk wordt gemaakt tussen de arbeidende (goed) en de niet-arbeidende (slecht) dan door zijn feitelijke toestand. In een arbeidsloze maatschappij vervalt ook die vergelijking en de superioriteits- en inferioriteitsgevoelens die eraan verbonden zijn. Een laatste belangrijke factor is de economische mondialisering. Die doet zich de voorbije jaren exemplarisch gevoelen in de auto-industrie, waar zich een van de breuklijnen voordoet waar menig socioog zich zorgen om maakt: meer uren voor een even hoog loon, in ruil voor het behoud van jobs (meer arbeid). Het is inderdaad een frappante ommekeer na de evolutie die de twintigste eeuw kenmerkte, een evolutie naar minder arbeidsdagen en -uren, meer vakantiedagen en verlofregelingen. We mogen echter niet uit het oog verliezen dat deze maatregelen vaak gepaard gaan met omvangrijke ontslagen (minder arbeid) en soms met gedeeltelijke delokalisaties (delokalisaties van arbeid). De automarkt is in het westen geen noemenswaardige groeimarkt meer: de meeste gezinnen hebben een wagen (en soms meer). Het marginaal nut van een extra wagen is klein (terwijl de kosten hoog zijn). Het is een consumptiegoed waarvan mensen snel verzadigd raken. Zonder de roep om innovaties en nieuwe modellen, alsook de groei van nieuwe afzetmarkten buiten Europa, was arbeid ook in deze sector steeds overbodiger geworden. Het verdwijnen van de arbeid lijkt door de mondialisering dus slechts uitgesteld in plaats van afgesteld te worden. We kunnen ons dan ook afvragen of arbeid ooit zal verdwijnen, of toch grotendeels overbodig zal worden. De drang om te arbeiden heeft veel weg van een neurose, waar geen therapie tegen gewassen is. De mens lijkt nog niet klaar voor de ultieme bevrijding: hij heeft een juk nodig, een zweep die hem voortjaagt. Niets is wreder dan te moeten leven onder deze zwakkelingen. Den Duisteren Duikboot, juni 2007 [/SIZE][/FONT]

20 juni 2007, 22:21	#2
discuz Minister Geregistreerd: 16 november 2006 Berichten: 3.297	Tsja Duikboot, uit verveling zou je toch iets beginnen ineen prutsen. De kans is groot dat iemand anders dat leuk vindt en zelf niet zo handig is. Die vraagt jou om er nog te maken, maar je krijgt dan wel extra tijd in het zwembad. En voor je het weet ben je terug bij af. Het is niet arbeid die de zweep is, het is de baas of de klant, die zich vroeg of laat altijd bedrogen voelt; jouw speeltje beu wordt en op zoek gaat naar ander vertier. Het is om dat te vermijden dat we ons collectief in bochten wringen. Laatst gewijzigd door discuz : 20 juni 2007 om 22:22.

20 juni 2007, 23:31	#3
C2C Perm. Vertegenwoordiger VN Geregistreerd: 17 december 2006 Berichten: 10.572	Den Duisteren Duikboot, hebt ge het recent gepubliceerde rapport van de OECD gelezen over de "duistere zijde" van de globalisering? Daar staat met harde cijfertjes te lezen dat het aandeel van arbeid (en van loontrekkenden) in de creatie van meerwaarde op wereldschaal systematisch daalt. Het aandeel van kapitaal en andere productiemiddelen wordt systematisch groter. En de kloof (die we al kenden) groeit steeds sterker. Kortom, de trend is: steeds meer werken voor steeds minder loon, en voor een steeds kleiner wordende groep van steeds kapitaalkrachtiger wordende bedrijfsleiders. "Duister" noemt de OECD dat. En de OECD is toch niet meteen de meest linkse denktank hé. Dus: steeds meer slavernij, uitholling van de middenklasse, veralgemeende precariteit, op mondiale schaal. Een twee-sporen maatschappij, met een basse-classe van 6.2 miljard mensen (waartoe u en ik weldra behoren) tegenover 200 miljoen slavendrijvers. Laatst gewijzigd door C2C : 20 juni 2007 om 23:33.

21 juni 2007, 01:05	#5
Goldband Parlementslid Geregistreerd: 3 juli 2004 Berichten: 1.652	Zo is het maar net. Droevig hé. En dan denken dat er vele van die slaven zijn die werkelijk denken dat ze samen met hun slavendrijver werken aan een leuk project. Happy workers make more profit. __________________ Het vaderland van de wijze is de wereld. (Heliodorus)

21 juni 2007, 09:34	#8
Morduk Parlementsvoorzitter Geregistreerd: 17 februari 2005 Berichten: 2.114	En wat is 'arbeid' nu eigenlijk in dit hele betoog. Deze tekst ademt een zeer eendimensionale benadering uit van arbeid en werken. Toen ik mijn vader eens vroeg of hij het wel leuk vond zo hard te moeten werken, zei hij: 'werken? hoe bedoel je?'. Met arbeid is niets mis. Dat bepaalde vormen van arbeid misschien beter zouden verdwijnen is iets anders. En dan zitten we in dit deel van de wereld wel gebeiteld, zeker als we vergelijken met 100 jaren geleden. Maar voor de echte marxisten is dat natuurlijk onzin. Komt ervan als je gelooft in dingen zoals alienatie. __________________ 'T

21 juni 2007, 00:26	#4
C2C Perm. Vertegenwoordiger VN Geregistreerd: 17 december 2006 Berichten: 10.572	Kortom, de arbeid verdwijnt niet, wel het geld dat we er voor krijgen.

21 juni 2007, 11:01	#10
Mitgard Banneling Geregistreerd: 16 februari 2004 Berichten: 23.890	is menselijke arbeid niet de enige waardeproducerende factor? logisch dat dat niet verdwijnt hé. waar moeten de werkgevers anders hun winst uit halen? uit hun eigen toegevoegde waarde? Laatst gewijzigd door Mitgard : 21 juni 2007 om 11:01.

21 juni 2007, 12:10	#11
Tegendradigaard Perm. Vertegenwoordiger VN Geregistreerd: 3 oktober 2003 Locatie: Zou ik ook graag weten Berichten: 14.746	Miljaarde moeten we nu echt blijven waarreke..... __________________ IK betaal 6.570,00 euro per jaar aan Wallonië en dit al meer dan 20 jaar.... Dat is 131.400 euro in totaal....of in oude franken... 5.300.662 fr. HET IS STILAAN GENOEG GEWEEST! Als ik nog 20 jaar verder werk dan betaal ik nog eens 131.400 euro. In totaal zou dat dan 262.800 euro of 10.616.857 oude franken zijn. PEOPLE WHO WANT TO BAN HATE SPEECH, JUST HATE SPEECH. VRIJE MENINGSUITING !!!

21 juni 2007, 15:20	#15
Tegendradigaard Perm. Vertegenwoordiger VN Geregistreerd: 3 oktober 2003 Locatie: Zou ik ook graag weten Berichten: 14.746	Mijn vrouw zegt het ook altijd, en ik kan haar alleen maar gelijk geven: het slechtste wat men voor de vrouwen ooit heeft gedaan was de emancipatie van de vrouw. Hetgeen ze vroeger in de loop van de dag deden als ze thuis waren en de kinderen naar school, moeten ze nu 's avonds doen na hun werk en dan kruipen ze hun bed in stijf van de stress (ik kruip ook geregeld stijf mijn bed in, maar dat is niet van de stress.....) en draaien ze maar mee in de mallemolen van werken, werken, werken en nog eens werken.... tot ze opgebrand zijn....... en geloof me het duurt een hele tijd eer de batterij dan terug wat opgeladen wordt en eens de batterij plat is geweest loopt ze vlug terug leeg hoor.... __________________ IK betaal 6.570,00 euro per jaar aan Wallonië en dit al meer dan 20 jaar.... Dat is 131.400 euro in totaal....of in oude franken... 5.300.662 fr. HET IS STILAAN GENOEG GEWEEST! Als ik nog 20 jaar verder werk dan betaal ik nog eens 131.400 euro. In totaal zou dat dan 262.800 euro of 10.616.857 oude franken zijn. PEOPLE WHO WANT TO BAN HATE SPEECH, JUST HATE SPEECH. VRIJE MENINGSUITING !!!