OPINIE. Geweld ingebakken op school

[Rudy]

OPINIE. Geweld ingebakken op school

door Roger Boonen (lector aan de Karel De Grote Hogeschool)

(c) De Standaard 26/11/07

In het artikel 'Steeds meer geweld op school' (DS 21 november) geven enkele directeurs van secundaire scholen aan hoe zij geweld op school preventief proberen aan te pakken. Maar geweld op school is ook een structureel probleem. Het zit ingebakken in het competitieve karakter van ons onderwijs en in onze onderwijsstructuur, namelijk in het 'leerstofjaarklassensysteem.' Een kleine toelichting.

'Iedereen is gelijk voor de wet', klinkt vele directies en leerkrachten nog altijd vertrouwd in de oren. Vanuit dat principe worden alle leerlingen op een gelijke wijze geïnstrueerd, werken ze allemaal in eenzelfde leeromgeving, leggen ze allemaal dezelfde examens af. Leerkrachten geven les voor de zogenaamde standaardleerling (die in werkelijkheid niet bestaat). Maar men vergeet hierbij al te gemakkelijk dat gelijkheid niet hetzelfde is als gelijkwaardigheid. Leerlingen zijn niet gelijk, al worden ze dikwijls ten onrechte gelijk behandeld, zelfs bij het geven van zogenaamde collectieve straffen, en dat is een vorm van geweldpleging op hun eigenheid.

In ons onderwijs staat de leerinhoud voorop. Elke leerling moet dezelfde leerstof binnen een vastgestelde termijn (één jaar) en een vaste klasgroep kunnen verwerken. De leerstof wordt dus verbonden met een jaarklas, uitgaande van het idee dat een gelijktijdige en gelijkmatige vooruitgang bij alle leerlingen bereikt kan worden. Aan alle leerlingen worden dezelfde prestatie-eisen gesteld.

De leerlingen, die de voorziene eisen niet aankunnen, worden achterblijvers en geraken in (leer)moeilijkheden. Zulke leerlingen worden dikwijls aan hun lot overgelaten en verwaarloosd. Daardoor geraken ze gefrustreerd en dat heeft soms grensoverschrijdend gedrag tot gevolg: spijbelen, pestgedrag enz. Ieder kind of jongere wil immers meetellen in het onderwijs. Het zittenblijven, de enige individualiserende maatregel binnen het leerstofjaarklassensysteem, veronderstelt dat een zittenblijver het volledig jaar overdoet, ook voor die leergebieden of leerinhouden waarvoor een voldoende resultaat werd behaald, wat ongetwijfeld negatief inwerkt op de motivatie van zo'n leerling.

In het leerstofjaarklassensysteem, niveau lager onderwijs, heeft elke vaste groep leerlingen één leerkracht. Hij organiseert heel het pedagogisch-didactische gebeuren voor zijn klas en bepaalt het verloop van het klasleven. De leerlingen blijven dus vrij lang bij dezelfde leerkracht en in dezelfde klas zitten, wat spanningen, conflicten en wrevel kan teweegbrengen. Meestal verloopt zo'n klasleven echter probleemloos, maar in het Rudolf Steineronderwijs, waar één leerkracht in het lager onderwijs zes jaar lang gekoppeld blijft aan een vaste klasgroep, kunnen er wel heel wat problemen rijzen.

Het leerstofjaarklassensysteem, dat volledig steunt op het gelijkheids- en gelijktijdigheidsbeginsel, is veel te sterk gericht op prestaties van de leerlingen. Heel wat onderwijsmensen zijn er bovendien van overtuigd dat de indeling van de leerlingen in vaste niveaugroepen of -klassen discriminatie in de hand werkt.Zij pleiten almaar sterker voor de differentiatie van het onderwijs binnen een versoepeld leerstofjaarklassensysteem. Die versoepeling bestaat hierin dat men het onderwijs differentieert in functie van het individu, zodat elk kind optimaal het zijne krijgt.



Kwalitatief goed onderwijs kan maar gestalte kunnen krijgen binnen een versoepeld leerstofjaarklassensysteem of binnen een onderwijssysteem met flexibele progressie, waarbij zoveel mogelijk rekening wordt gehouden met de individuele en culturele verschillen tussen de leerlingen. Deze problematiek wordt op 4 december behandeld in een 'Recht op antwoord' als onderdeel van het congres: 'de geweldige school? Leer-kracht'.

We kunnen besluiten. De huidige prestatieschool is nog al te vaak een 'kindzwakke school', zowel op het niveau van het lager als het secundair onderwijs. Een 'kindrijpe school' is een school die elk kind of jongere weet op te vangen en hen de nodige ontwikkelingsperspectieven kan aanbieden op cognitief (voor het 'hoofd'), dynamisch-affectief (voor het 'hart') en psycho-motorisch (voor de 'handen') gebied.

Is het niet schrijnend dat nog altijd één op de tien jongeren al vroegtijdig is opgebrand in het onderwijs en tien procent van de leerlingen zoveel stress vertoont dat ze te kampen krijgen met burn-out-verschijnselen? Het is erg belangrijk dat opgroeiende jongeren in de school inzicht krijgen in de waarden en onwaarden van de westerse samenleving waarin de heroïsche mens nog altijd de plak zwaait.

Roger Boonen is lector aan de Karel De Grote Hogeschool

www.geweldigeschool.be.

[Rudy]

Het artikel klinkt wat overdreven. Is er echt wel een behoefte aan maatwerk binnen het onderwijs ? Zoja, is het wel haalbaar, en betaalbaar ?

[eno2]

Oorspronkelijk geplaatst door Rudy

Het artikel klinkt wat overdreven. Is er echt wel een behoefte aan maatwerk binnen het onderwijs ? Zoja, is het wel haalbaar, en betaalbaar ?

Correcte bronvermelding en auteur. Dus geen C/P.
Ik zou het niet weten, wat je vraag betreft. Ik ben er al veertig jaar uit.
Vroeger hebben ze mij op maat geslagen en gesneden, dat wel.
Later heb ik mijn kinderen wilen behoeden voor confessioneel maatwerk, maar dat is me niet in dank afgenomen...
Ik vond het resultaat dan ook niet zo best, persoonlijk.

[eno2]

zie hierboven

[Rudy]

Oorspronkelijk geplaatst door eno2

Correcte bronvermelding en auteur. Dus geen C/P.
Ik zou het niet weten, wat je vraag betreft. Ik ben er al veertig jaar uit.
Vroeger hebben ze mij op maat geslagen en gesneden, dat wel.

Lees het artikel, en dan zijn bron en auteur je bekend. Bereidheid tot lezen is wel de eerste voorwaarde.

Is er 40 jaar uit zijn een argument om te berusten in een gemakzuchtige situatie aangepast aan de Vlaming van rond de kerktoren ?

[Rudy]

Oorspronkelijk geplaatst door eno2

zie hierboven

één keer was voldoende

[eno2]

Oorspronkelijk geplaatst door Rudy

één keer was voldoende

OK zie hieronder dan.

[Rudy]

Oorspronkelijk geplaatst door eno2

OK zie hieronder dan.

Ben benieuwd

[Gayboy29]

Hoe komt het dat geweld voor 99% op scholen bestaat voor minder-begaafde mensen? (beroeps/technisch)...Secundaire scholen (ASO) hebben daar een pak minder last van.Vroeger werd er wel eens gevochten,wat uitzondelijk was, maar nu grijpen ze meteen naar wapens,messen,afpersing,zelfs moord.Wat gaat dat zijn over 10-20 jaar?

[HAMC]

Oorspronkelijk geplaatst door Gayboy29

Hoe komt het dat geweld voor 99% op scholen bestaat voor minder-begaafde mensen?

Misschien ligt het wel aan het soort van mensen dat op die scholen zitten?

[eno2]

Ik heb je tekst nog niet gelezen, maar ik kan wel al van persoonlijke ervaring spreken:
Mijn schoolopvoedinging geef ik NUL op Honderd, en die van mijn kinderen, om ruim te blijven, 49%.
Omdat ik de opvoeding van mijn kleinkinderen niet kan volgen, kan ik daar momenteel geen actuele waardering aan mee- geven. Misschien komen ze tegenwoordig wel boven de helft uit, in mijn ogen??? Who knows...

Maar ik zou het betwijfelen.
De meeste dingen in het leven zijn potentieel erg oppressief en repressief.
We komen daarmee vrijwel het eerst in contact op school, voor diegenen die het geluk hebben dat niet meteen eerst binnen de familie te hebben ondervonden...

[Rudy]

Oorspronkelijk geplaatst door eno2

Ik heb je tekst nog niet gelezen, maar ik kan wel al van persoonlijke ervaring spreken:
Mijn schoolopvoedinging geef ik NUL op Honderd, en die van mijn kinderen, om ruim te blijven, 49%.
Omdat ik de opvoeding van mijn kleinkinderen niet kan volgen, kan ik daar momenteel geen actuele waardering aan mee- geven. Misschien komen ze tegenwoordig wel boven de helft uit, in mijn ogen??? Who knows...

Maar ik zou het betwijfelen.
De meeste dingen in het leven zijn potentieel erg oppressief en repressief.
We komen daarmee vrijwel het eerst in contact op school, voor diegenen die het geluk hebben dat niet meteen eerst binnen de familie te hebben ondervonden...

Waar de auteur volgens mij vooral op doelt is dat binnen het onderwijs iedere leerling op dezelfde manier wordt behandeld. Als ik hem goed begrijp zou hij maatwerk willen binnen het onderwijs, aangepast aan het individu. Mij lijkt dit utopisch, de leerkracht heeft daar gewoonweg de tijd niet voor.

Wat de oppressie binnen de schoolmuren betreft, denk ik dat die tijd toch voorbij is. Hoewel, en dan nunceer ik, blijkt er de laatste laren toch behoefte te zijn aan meer discipline. Dan blijft de ultieme vraag waar de grens ligt tussen meer discipline en repressief optreden.

[Rudy]

Oorspronkelijk geplaatst door HAMC

Misschien ligt het wel aan het soort van mensen dat op die scholen zitten?

Wat bedoel je met "soort" ?

[DaS]

Weet de auteur wel dat er nu al een enorm maatwerk binnen de schoolmuren geldt? Kijk maar eens naar alle maatregelen naar aanleiding van het GOK-beleid van de Vlaamse regering.

Wie een attest kan voorleggen (dislyxie, discalculie, Asperger, spectrum-autisme,...) moet eigenlijk al enorm zijn best doen om niét te slagen. Het is de bedoeling dat deze leerlingen mee kunnen in het "gewone" onderwijsnet en niet naar het BUSO moeten. Lovenswaardig op zich, maar mijns inziens oorzaak van een vreselijke evolutie. Men wilt iedereen dezelfde kansen geven om zijn opleiding succesvol af te ronden. Maar net zoals alles waar men het democratisch gehalte wilt verhogen, leidt dit tot een verlaging van het niveau. Als je de leerplannen en leerinhouden bekijkt, samen met de resultaten die bereikt worden, is dit schrijnend.

De nadruk ligt nu op vaardigheden.
Ik ben, mogelijk van de oude stempel maar toch, ervan overtuigd dat vaardigheden geënt moeten worden op een theoretische basis. Nu lijkt het wel of men dit wilt overslaan en men zich vooral toespitst op de vaardigheden zelf waardoor men een soort van schijnkennis ontwikkeld.

Bovendien, je kan als tegenargument ook aangeven dat het enorme aantal richtingen (vanaf het middelbaar onderwijs) een vorm van maatwerk is. Van op jonge leeftijd kan een leerling al kiezen welke richting hij/zij uitwilt. Het is geen individueel leerprogramma, dat klopt, maar toch een grote differentiatie.

En wat gaat het afschaffen van de vaste klasomgeving opleveren?
Een grotere individualisatie van de maatschappij achteraf?
Misschien hebben kinderen het gewoon moeilijk om in groep te functioneren en is niet de groep daarvoor verantwoordelijk maar de maatschappijgeest die hoofdzakelijk individualiteit ademt...

[Rudy]

Oorspronkelijk geplaatst door DaS

Maar net zoals alles waar men het democratisch gehalte wilt verhogen, leidt dit tot een verlaging van het niveau. Als je de leerplannen en leerinhouden bekijkt, samen met de resultaten die bereikt worden, is dit schrijnend.

In welke zin leidt democratisering van het onderwijs tot verlaging van het niveau ?

[Rudy]

Oorspronkelijk geplaatst door DaS

De nadruk ligt nu op vaardigheden.
Ik ben, mogelijk van de oude stempel maar toch, ervan overtuigd dat vaardigheden geënt moeten worden op een theoretische basis. Nu lijkt het wel of men dit wilt overslaan en men zich vooral toespitst op de vaardigheden zelf waardoor men een soort van schijnkennis ontwikkeld.

Niemand die zegt dat de nadruk ligt op vaardigheden. Vaardigheden krijgen wel meer aandacht. En dat is eigelijk wel goed. Er zijn kinderen genoeg die van pa en ma geen vak mochten leren. En nog steeds.

[DaS]

Oorspronkelijk geplaatst door Rudy

In welke zin leidt democratisering van het onderwijs tot verlaging van het niveau ?

Wel, onderwijs moet toegankelijk worden voor iedereen (doelstelling GOK-beleid). Ieder moet dezelfde onderwijskansen krijgen. Hoe nobel deze doelstelling, of deze opzet, ook is, het blijft een feit dat niet iedereen over dezelfde gegevenheid beschikt. Ieder mens is namelijk anders.

Als je kijkt naar de evolutie van de doelstellingen in het onderwijs of praat eens met mensen die er middenin staan, dan zie je dat de standaard die bereikt moet worden daalt. Het wordt moeilijker en moeilijker om te blijven zitten. Dat er toch nog leerlingen zijn die hier met brio in slagen, is vooral te wijten aan hun gebrekkige kennis over het systeem waarvan ze deel uitmaken.

In een breder perspectief kan je zeggen dat elke vorm van democratisering tot niveauverlies leidt. Hoe opener en toegankelijker je alles maakt, hoe lager het niveau zal moeten worden. Enkel en alleen omdat er nu eenmaal een aangeboren verschil is tussen mensen. De enige manier om dit op te vangen, is om te diversifiëren. Maar dan niet op de huidige manier, om bij het onderwerp te blijven, binnen 1 school. Diversificatie zou er moeten zijn tussen scholen, type scholen. Nu is die er slechts in beperkte mate (ASO-TSO-BSO-CDO-BUSO) met een duidelijke diversificatie naar beneden toe. Het hele GOK-beleid is erop gericht om zoveel mogelijk kinderen toegang te geven tot "algemeen onderwijs". In de praktijk komt dit neer op een toename van het aantal leerlingen in het ASO. Leerlingen die daar niet altijd op hun plaats zitten maar daar, onder overheidsdwang, wel hun kans moeten krijgen. Deze leerlingen vragen, verhoudingsgewijs, meer tijd van de leerkrachten waardoor er minder tijd overblijft voor de overige leerlingen. De leerkracht moet zich dus meer bezig houden met de zwakkeren in de groep om de minimum minimorum bij te brengen. De tijd die over blijft om dieper in te gaan op de leerstof verdwijnt. Mijns inziens zijn de "betere" leerlingen hier de dupe van.
Bovenstaande diversificatie vind ik goed. Maar waarom is er geen evenredig onderscheid naar boven toe? Waar zijn de scholen voor kinderen die méér aankunnen?

Die scholen zijn er niet, of toch niet duidelijk ondersteunt door de overheid. (nota: Steiner en Freinet vallen hier duidelijk niet onder, dat is enkel een andere manier van lesgeven). Om dan bij de conclusie te komen dat men het opnemen van zwakkeren actief ondersteunt zonder dat men de beteren de kans geeft om zich verder te onderscheiden, zonder hen extra stimulans te geven. Dit samen vormt een niveauverlaging.

[DaS]

Oorspronkelijk geplaatst door Rudy

Niemand die zegt dat de nadruk ligt op vaardigheden. Vaardigheden krijgen wel meer aandacht. En dat is eigelijk wel goed. Er zijn kinderen genoeg die van pa en ma geen vak mochten leren. En nog steeds.

Rudy, hoe jij vaardigheden hier beschrijft, geef ik jou volledig gelijk.
Ik bedoelde op vaardigheden van de volgende soort: bvb. een tijdsvervoeging kunnen gebruiken is belangrijker dan de theorie erachter te kunnen geven.
Dit is een evolutie die zich wél doorzet in het onderwijs. Het "kunnen toepassen" is belangrijker aan het worden dan de theoretische onderbouw. Onder het motto: "als ze het kunnen toepassen, zullen ze de theorie erachter ook wel doorgronden" wordt dit principe toegepast. En dat vind ik enorm fout.

Het is pas als men de theoretische onderbouw heeft, dat men tot correcte toepassing kan komen. Ik geef toe, ik denk hier vooral aan talen. Al kan ik me best inbeelden dat dat op sommige vlakken geen absolute vereiste is. Desalniettemin durf ik te stellen, dat een degelijke onderbouw toch altijd een pluspunt vormt.

[Bhairav]

Allemaal leuk een aardig, "DaS", maar hoe gaat u deze tendens tegenhouden?

[Rudy]

Oorspronkelijk geplaatst door DaS

Rudy, hoe jij vaardigheden hier beschrijft, geef ik jou volledig gelijk.
Ik bedoelde op vaardigheden van de volgende soort: bvb. een tijdsvervoeging kunnen gebruiken is belangrijker dan de theorie erachter te kunnen geven.
Dit is een evolutie die zich wél doorzet in het onderwijs. Het "kunnen toepassen" is belangrijker aan het worden dan de theoretische onderbouw. Onder het motto: "als ze het kunnen toepassen, zullen ze de theorie erachter ook wel doorgronden" wordt dit principe toegepast. En dat vind ik enorm fout.

Het is pas als men de theoretische onderbouw heeft, dat men tot correcte toepassing kan komen. Ik geef toe, ik denk hier vooral aan talen. Al kan ik me best inbeelden dat dat op sommige vlakken geen absolute vereiste is. Desalniettemin durf ik te stellen, dat een degelijke onderbouw toch altijd een pluspunt vormt.

Juist ja. Volledig mee eens. Ik herinner mij een discussie hieromtrent. De voorstanders van meer vaardigheden ipv grondige kennis van de theorie vinden blijkbaar dat dit rendabelder zou zijn, voor de arbeidsmarkt. Een taalbad bijvoorbeeld ipv zich focussen op grammatica. Punt is ook dat er meer dan vroeger scholieren zijn waarvan de thuistaal niet Nederlands is. Ik denk dat het opteren voor meer vaardigheden gewoonweg pure noodzaak is omdat er anders te veel uit de boot vallen. Mijn perceptie is wel dat het vrije onderwijsnet, zeker wat de ASO-richtingen betreft, zich wel nog houdt aan het klassieke leerproces waar de theorie nog steeds zeer belangrijk wordt geacht.