Samenlevingsopbouw : Veranker het recht op energie in de grondwet

[Politics.be]

Vele goedbedoelde overheidsmaatregelen ten spijt neemt de energiearmoede in Vlaanderen enkeltoe. ‘Daarom is het de hoogste tijd om het recht op energie te verankeren in onze grondwet,’ steltGeert Marrin van de sector Samenlevingsopbouw. Op die manier wil Samenlevingsopbouw eenultieme dam opwerpen tegen energiearmoede. De sector wordt daarin gesteund door professorBernard Hubeau van de Universiteit Antwerpen.


Sinds de liberalisering van de energiemarkt in 2003 stijgt de energiearmoede in Vlaanderen alleen maar.
Nu al zijn meer dan 100.000 Vlaamse gezinnen aangewezen op de duurdere aardgas en elektriciteit van de
distributienetbeheerder omdat ze de energiefactuur van hun commerciële leverancier niet langer konden
betalen. Maar liefst 170.000 gezinnen wonen in een energieverslindende woning, die niet voldoet aan de
minimale kwaliteitseisen van de Vlaamse Wooncode. Alsof dat allemaal niet volstaat, zorgt het succes van
de zonnepanelen ervoor dat de distributienettarieven nog zullen stijgen. Dit zal deze gezinnen nog dieper
onderdompelen in een moeras van schulden. ‘De armste lagen van de bevolking torsen de zwaarste
energielasten,’ stelt Bernard Hubeau. Maar ook de waterfactuur neemt fors toe. Het aantal Vlaamse
gezinnen dat omwille van betalingsproblemen volledig van water werd afgesloten, verdrievoudigde in 2010
tot 2.362.
Goedbedoelde maar ontoereikende beleidsinitiatieven
De diverse overheden in ons land namen de afgelopen jaren tal van beleidsinitiatieven om dit probleem het
hoofd te bieden. ‘Maar hoe goedbedoeld ook, in de projecten van de sector Samenlevingsopbouw kunnen
we niet anders dan vaststellen dat deze maatregelen ontoereikend zijn,’ werpt Geert Marrin op. Hij geeft
ook enkele voorbeelden: grote groepen van mensen met beperkte financiële middelen komen niet in
aanmerking voor de sociale maximumprijzen voor water, gas en elektriciteit. De minimale leveringen van
aardgas en elektriciteit zijn niet gegarandeerd. Nieuwe systemen van schuldafbouw in de budgetmeters
voor gas en elektriciteit zijn hopeloos ingewikkeld en hebben perverse neveneffecten. Overheidssteun voor
investeringen in energiebesparing en/of structurele woonkwaliteit blijkt nauwelijks toegankelijk voor
kansengroepen. En private huurders van woningen van ondermaatse kwaliteit worden door de overheden
al helemaal aan hun lot overgelaten.
Het recht op energie in de grondwet
Aangezien al deze maatregelen geen resultaat opleveren, dringt er zich een grondigere ingreep op.
Samenlevingsopbouw pleit daarom voor de invoering van een nieuw grondrecht: het recht op energie.
Hieronder verstaat de sector: een gegarandeerde en toereikende levering van de nutsvoorzieningen
elektriciteit, gas en water. De huidige decretale erkenning voldoet niet. Ze is ten eerste maar zeer
gedeeltelijk: van het recht op water is bijvoorbeeld nog geen spoor te bekennen. De decretale erkenning is
ten tweede zeer minimaal: het gaat niet om een recht op toereikende energie, maar enkel om een minimale
levering. Bovendien wordt zelfs die minimale levering in de praktijk niet altijd gerealiseerd. Nog steeds
worden in Vlaanderen gezinnen volledig afgesloten van water, gas en elektriciteit. Daarenboven zijn er nog
meer gezinnen die dan weer de facto worden afgesloten: een gezin dat geen geld heeft om de budgetmeter
op te laden, wordt in de praktijk gedwongen om zichzelf af te sluiten.
Samenlevingsopbouw erkent dat een grondwettelijke verankering van het recht op energie niet zal volstaan
om de energiearmoede de wereld uit te helpen. Maar toch kan de kracht van een grondrecht volgens de
sector niet onderschat worden. Bernard Hubeau formuleert het zo: ‘Een grondrecht heeft een belangrijke
symbolische en pedagogische waarde, maar tegelijk ook meer dan dat. Zo is een grondrecht belangrijk bij
de interpretatie van regels in geschillen. Bovendien worden nieuwe regels en maatregelen er aan getoetst.
Het grondrecht op energie maakt tenslotte ook dat een achteruitgang op het vlak van energiearmoede niet
langer aanvaard zal worden.’ Om al deze redenen beschouwt de sector Samenlevingsopbouw de
verankering van het recht op energie in de grondwet als de ultieme dam tegen energiearmoede.

De sector Samenlevingsopbouw organiseert maatschappelijk kwetsbare groepen. Samen met hen
pakken buurtwerkers en opbouwwerkers gemeenschappelijke problemen aan die te maken hebben met
grondrechten of met de leefbaarheid in hun buurt, stad, dorp of streek. De focus ligt op de verbetering van
de kwaliteit van het leven en het samenleven. Samenlevingsopbouw werkt aan een beleid dat afgestemd is
op de noden en behoeften van maatschappelijk kwetsbare groepen

Bron: politics.be