Drie richtlijnen van gelijkwaardigheid

[Deepeco]

Ik was eens aan het bekijken hoe we weten of een situatie tussen mensen rechtvaardig is. Ik kom uit op een drietal richtlijnen...

Richtlijn 1: Gelijke kansen (een uitbreiding van het principe van gelijkheid van eerlijke kansen van John Rawls). Personen die concurreren voor een positie die speciale voordelen opleveren (zoals bv. een job of een opleiding), hebben een gelijk recht op die positie (ze zouden dezelfde vooruitzichten op succes moeten hebben), indien die personen in gelijke mate

• a) aangeboren talenten hebben (talenten die relevant zijn voor de job of de opleiding, en waar het individu en de maatschappij geen controle op hebben omdat ze aangeboren zijn),
• b) ambities hebben, en
• c) in het verleden diensten hebben geleverd.

Richtlijn 2: Gelijke economische voordelen. Personen hebben een gelijk recht om economische goederen (vrijheden en kansen) te ontvangen indien die personen in gelijke mate (rekening houdend met hun bekwaamheden)

• a) hun eigen behoeften met die goederen kunnen bevredigen,
• b) een gewenste bijdrage aan de gemeenschap leveren,
• c) inspanningen leveren, en
• d) veiligheidsrisico’s nemen.

Richtlijn 3: Gelijke levensvervulling. Personen hebben een gelijk recht op een pakket basisfuncties (manieren van functioneren, van iets te kunnen doen of te zijn, die belangrijk of relevant zijn voor het menselijk floreren), en ze hebben een gelijk recht op voldoende welzijn (in de zin van bv. algemeen gedijen, genot, voorspoed, geluk, behoeftebevrediging, levensvervulling,…), indien die personen in gelijke mate (rekening houdend met hun bekwaamheden)

• a) verantwoordelijk omgaan met de ontvangen goederen en hulpmiddelen om die basisfuncties te verwezenlijken, en
• b) moreel handelen en deugdzaam zijn.

Verduidelijkingen
Laten we telkens de drie voorwaarden van elke richtlijn verduidelijken.
Richtlijn 1 heeft betrekking tot toegang tot exclusieve geprivilegieerde functies bij de overheid of de bedrijfswereld.
a) Iemand met een aangeboren talent voor wiskunde zou beter geschikt moeten zijn voor een technische/wiskundige opleiding of job. Het is dus efficiënter om de getalenteerde de job te geven, en dit hoeft geen discriminatie te zijn. Daarentegen heeft iemand die opgroeit in een rijk gezin meer kansen op een goede opleiding dan iemand afkomstig uit een arm gezin. Dit is wel discriminatie, en de overheid zou dergelijke ongelijkheid moeten compenseren door de arme persoon (die misschien meer aangeboren talent heeft dan de rijke) meer kansen te bieden.
b) Het spreekt voor zich dat iemand met weinig ambities minder geschikt is voor een job dan iemand met veel ambities.
c) Het zou ook kunnen dat iemand een job krijgt omwille van bewezen diensten in het verleden. Wat we moeten verstaan onder bewezen diensten is echter dubbelzinnig. Stel dat uw goede vriend werkgever is, en u bent op zoek naar een job. Uw vriend is bereid om u aan te werven en niet een andere onbekende kandidaat. U krijgt de job als een soort cadeau, omdat u zijn vriend bent. Is dat discriminatie van die andere kandidaat (gesteld dat die persoon dezelfde ambities en aangeboren talenten heeft)? Het hoeft geen discriminatie te zijn, want u hebt immers in het verleden diensten bewezen ten opzichte van uw vriend, in de zin dat uw vriend nu op u kan rekenen. U en uw vriend hebben een vertrouwensrelatie opgebouwd, en uw vriend heeft dus een sterker vertrouwen in u dan in die onbekende kandidaat.
Richtlijn 2 heeft betrekking tot economische relaties in het bijzonder ruiltransacties (bv. arbeid ruilen voor hulpbronnen).
a) Een zieke persoon zal in vergelijking met een gezonde persoon meer economische goederen moeten krijgen om de eigen behoeften tot op een zeker niveau te kunnen bevredigen. Bovendien heeft een zieke persoon minder bekwaamheden om economische goederen te verwerven. Zieke mensen kunnen minder (goed) werken, maar zouden relatief meer moeten verdienen.
b) Het leveren van een gewenste bijdrage aan de gemeenschap is ook belangrijk. Een drugshandelaar zou veel minder moeten verdienen dan een verpleegster die waardevol werk levert voor de medemens.
c) Het leveren van gelijke inspanning is ook een evidentie in het idee van gelijkwaardigheid. Een golfspeler die jaarlijks €75 miljoen verdient door af en toe met een stok tegen een balletje te slaan (en door met een petje van Nike rond te lopen), terwijl arbeidsters in zware omstandigheden 12 uur per dag aan schoenen moeten werken en slechts €500 per jaar verdienen, is een duidelijk voorbeeld van ongelijkheid.
d) Het nemen van veiligheidsrisico’s is ook een relevante factor: een gevaarlijkere job kan een hoger loon hebben, maar niet zo indien de risico’s hetzelfde zijn.
Richtlijn 3 is de taak van de overheid: de overheid zou goederen en hulpbronnen moeten voorzien om ieder een pakket basisfuncties en een zekere mate van levensvervulling te kunnen garanderen.
a) Stel dat iemand zeer slordig, kwistig en onverantwoord omspringt met de (van de overheid) gekregen economische goederen. In vergelijking met iemand die efficiënt en verantwoord omgaat met economische hulpbronnen, zou de overheid dus heel veel middelen aan die onverantwoorde persoon moeten geven om diens welzijn in gelijke mate te verbeteren. Moet de overheid dan onevenredig veel hulpbronnen als het ware opofferen aan die onverantwoorde persoon? Het is geen discriminatie als de overheid op een gegeven moment zou zeggen dat die kwistige persoon meer verantwoordelijkheid moet dragen, zo niet, dan zal de overheid de kraan een beetje toedraaien. Wel zou de overheid moeten kijken naar de bekwaamheden van die kwistige persoon. Indien die persoon een intellectuele achterstand heeft, of een gebrekkige opvoeding heeft gekregen, is het niet verwonderlijk dat hij minder efficiënt met hulpbronnen weet om te springen.
b) Een crimineel of iemand die minder moreel deugdzaam is, heeft minder recht op de voorziening van een aantal basisfuncties.

[eno2]

Richtlijn één is gewenst en mogelijk, richtlijn twee gewenst en onmogelijk, richtlijn drie ongewenst en onmogelijk