De Oostenrijkse School: een inleiding

[Percalion]

Eigenlijk speciaal voor Ruben, en voor wie het eventueel ook zou interesseren.
-----------
Wat is de Oostenrijkse Economische School?

Oorsprong

De Oostenrijkse School is de benaming voor een denkrichting uit de economische wetenschappen die tegenwoordig zelfs bij weinig gediplomeerde economen een belletje doet rinkelen. Nochtans was de Oostenrijkse School lange tijd een toonaangevende stroming binnen het economisch denken. De publicatie van John Maynard Keynes’ General Theory in 1936 zou echter zo’n indruk maken dat alle voorgaande denkers, inclusief deze uit de Oostenrijkse School, langzaam vergeten werden.
De naam verwijst naar de nationaliteit van de grondlegger van de denkrichting, de Oostenrijkse professor Carl Menger (1840-1921), één van de drie verantwoordelijken voor de ‘marginale revolutie’ van 1871. Menger stelt in zijn werk Grundsätze der Volkswirtschaftslehre (“grondslagen van de economische wetenschap”) dat de waarde van een goed niet bepaald wordt door de hoeveelheid arbeid die erin zit, maar door de subjectieve waarderingen van mensen. Menger verzette zich hevig tegen het gebruik van wiskunde en statistiek in de economische wetenschap: economen moeten de essentie van economische fenomenen bestuderen, niet de kwantitatieve aspecten ervan.

Methode
Daarmee hebben we misschien het meest kenmerkende element van de Oostenrijkse School aangehaald: de methode. De hedendaagse economische wetenschap probeert om de methode van de fysica te imiteren, door hypotheses op te stellen en te toetsen door statistische tests. Daartegenover stelt de Oostenrijkse School dat het mogelijk is om fenomenen zoals ruil, prijzen, het ontstaan van geld, het effect van minimumprijzen… volledig te verklaren vanuit enkele vanzelfsprekende axioma’s en daaruit afgeleide logisch noodzakelijke verbanden. Uit statistieken alleen kan je niets opmaken; er is een sterke en correcte theorie nodig om economische fenomenen juist te kunnen interpreteren.
Met deze methode zijn ‘Oostenrijkse’ economen (die echter eender welke nationaliteit kunnen hebben) erin geslaagd om ingewikkelde fenomenen zoals de productie-structuur (Böhm-Bawerk), inflatie en economische crisissen (Ludwig von Mises) en de rol van kennis, onzekerheid en ondernemerschap (Hayek, Kirzner) te verklaren.
In het bijzonder heeft de Oostenrijkse School baanbrekend werk geleverd in twee domeinen, namelijk de theorie van het geld, het krediet en de economische crisissen en anderzijds de theorie over de werking van een vrije markt en de onmogelijkheid van een planeconomie.

Geld, krediet en crisis
Volgens de opvattingen van Mises zijn ernstige economische crisissen, zoals de Grote Depressie van de jaren dertig, het gevolg van kunstmatige kredietexpansie. Dit houdt in dat banken meer leningen toekennen dan er eigenlijk spaargeld in de economie is. Hierdoor ontstaat er een tijdelijke boom. De investeringsbeslissingen tijdens deze groeifase zijn echter onhoudbaar, omdat ze gebaseerd zijn op verkeerde verwachtingen over de economie. Onvermijdelijk komt het ogenblik waarop de werkelijkheid terugslaat: het keerpunt waarop er een kredietcontractie plaatsvindt en tal van projecten plots onrendabel blijken te zijn.
Het zal voor hedendaagse lezers misschien verrassend zijn om te zien hoe sterk Mises’ analyse aansluit bij de recente ervaringen met de technologiezeepbel en de huidige problemen in de Amerikaanse hypotheekmarkten. Volgens de Oostenrijkse School zijn deze crisissen echter niet ‘noodzakelijk’, niet inherent aan het kapitalisme. Indien kunstmatige krediet-expansie aan banden gelegd wordt, verdwijnen de grote op-en-neerbewegingen uit de economie. Om deze en andere redenen pleiten nogal wat aanhangers van de Oostenrijkse School voor de invoering van een goudstandaard, waarbij alle zichtrekeningen voor honderd procent gedekt moeten zijn (‘full reserve banking’).
In 1974 zou Mises’ leerling Friedrich von Hayek de Nobelprijs Economie krijgen, onder andere voor zijn uitwerking van de Misesiaanse theorie van de conjunctuurcyclus.

De onmogelijkheid van centrale planning
Een ander, interessant resultaat van de economische studies van de Oostenrijkse School is de conclusie dat het onmogelijk is om een complexe, moderne economie te sturen via centrale planning. Zelfs indien alle mensen bereid zouden zijn om hun uiterste best te doen, zelfs indien de centrale planner over alle mogelijke kennis beschikt, zou het niet mogelijk zijn om de economie centraal te sturen: doordat er geen privé-eigendom is van kapitaalsgoederen zouden deze geen prijzen hebben, en daardoor is het onmogelijk om vast te stellen of de schaarse middelen wel optimaal gebruikt worden. Een centraal geleide economie kan dus nooit nagaan op welke manier ze de schaarse middelen efficiënt moet gebruiken. Mises voorspelde daarom dat plan-economieën enkel zouden kunnen overleven door prijzen van kapitaalsgoederen af te kijken uit markt-economieën. Van zodra er echter een internationale, wereldwijde plan-economie gevestigd wordt, zou dit onmogelijk zijn: zo’n internationaal communisme zou dan ook onvermijdelijk tenonder gaan in ‘calculational chaos’. Deze inzichten publiceerde Mises in 1920 in zijn artikel ‘Die Wirtschaftsrechnung im sozialistischen Gemeinwesen’ (“De economische berekeningen in een socialistische maatschappij”).

Murray N. Rothbard
De grote namen uit de Oostenrijkse School zijn Carl Menger, Eugen von Böhm-Bawerk, Ludwig von Mises, en zijn leerling Murray N. Rothbard.
Rothbard (1926-1995) doctoreerde op een proefschrift over de economische crisis van 1819, dat gepubliceerd werd in 1962. In hetzelfde jaar publiceerde Rothbard ook één van de belangrijkste werken uit de geschiedenis van de Oostenrijkse School: het omvangrijke “Man, Economy and State – A Treatise on Economic Principles”. In dit werk gebruikt hij de axiomatische methode om de marginale waardeleer, de wet van vraag en aanbod, de structuur van kapitaal, het ontstaan van geld en vele andere onderwerpen uit de economische theorie te verklaren. Typerend voor “Man, Economy and State” is dat alle onderwerpen samengebonden worden door rigoureuze redeneringen en een onverbiddelijke logica. Rothbard verwerpt resoluut de kunstmatige scheiding tussen ‘micro’ en ‘macro’-economie: beiden kunnen bestudeerd worden met dezelfde methode.
Amper één jaar later verschijnt “America’s Great Depression”, een analyse van de Grote Depressie waarbij Rothbard demonstreert dat de Misesiaanse theorie inderdaad het ontstaan van de crisis verklaart. Rothbard geeft aan hoe kredietexpansie, aangespoord door de Amerikaanse centrale bank, verantwoordelijk was voor een grootschalige ‘boom’ (de zogenaamde ‘roaring twenties’) en de daaropvolgende crash.
Rothbard zou gedurende zijn hele leven een uitzonderlijk productieve denker blijven. In totaal schreef hij een vijfentwintigtal boeken (waaronder een vierdelige geschiedenis van koloniaal Amerika en een tweedelig overzicht van de geschiedenis van het economisch denken) en duizenden artikels.


bron

[toccata]

Interessant, nog links die het onderwerp verder uitleggen (voor iemand die nooit economie heeft gehad?)

[the_special_one]

Dank u Percalion
En zelfde opmerking als nickmaes1604

[AdrianHealey]

www.mises.org

Daar kan je al eens kijken.
Ik zal proberen om vanavond of morgen artikels te zoeken, die het op een goede manier inleiden.

[Ovidius]

Cool, een Rothbard-site!

BRON

Vanaf vandaag, zondag 16 december, is het Murray Rothbard Instituut officieel voorgesteld aan 'het grote publiek'. Het Murray Rothbard Instituut zal zich toeleggen op onderzoek en educatie over de Oostenrijkse economische school, het natuurrecht, de praxeologie, de filosofie en de historiografie, en met de menswetenschappen in het algemeen voor zover het direct of indirect verband houdt met het leven, het werk of de methodologie van de Amerikaanse econoom Murray N. Rothbard. Murray Rothbard (1926-1995) was een buitengewoon productieve academicus en intellectueel die belangrijke bijdragen leverde in de economische wetenschap, de geschiedenis, de politieke filosofie en de rechtstheorie.

[Percalion]

Voor wie nog nooit economie heeft gehad, is het misschien wat moeilijk om dat goed uit te leggen.

Ik zou jullie dan in alle geval ook aanraden om informatie op te zoeken over de 'mainstream' economie (er zijn heel wat websites op internet die inleidingen geven), en dat te vergelijken met wat je vindt op (bv.) www.mises.org, zodat je zeker beide zijden van de discussie hoort.

Nou ja, discussie - de Oostenrijkse School wordt compleet genegeerd eigenlijk.

Wie een gewéldige inleiding wil lezen, moet "Economics for Real People" van Gene Callahan zoeken. Da's een van de beste economieboekjes op aarde denk ik. De tekst is gratis online te vinden op www.mises.org, en je kan het boek daar ook kopen (maar dan moet het uiteraard uit Amerika komen).

[Percalion]

Oorspronkelijk geplaatst door Ovidius

Cool, een Rothbard-site!

Dank u.

[AdrianHealey]

Soit. Vervolg op: http://forum.politics.be/showpost.ph...&postcount=329

Oorspronkelijk geplaatst door Sjaax

Het is dus een beetje als marxisme. Als iedereen zich maar tot een 'nieuwe' mens ontwikkelt, zou het goed komen in de communistische maatschappij.

Wel...
Neen. Zelfs als iedereen de grote altruïst gaat uithangen, is een socialistische planeconomie volstrekt onmogelijk. (Enfin, het is wel mogelijk. Maar dan zal je 'economische groei' wel negatief zijn. (En dan heb ik het zowel over welvaart als welzijn.) Dit komt door het ineenstorten van je kapitaalsstructuur.

Het toeval wilt dat ik en Koen daar net een interessante tekst over hebben geschreven, die ik je gerust wil pm'en. (Ik denk niet dat Koen daar bezwaar tegen zal hebben.)

Het punt is dat 'mensen' helemaal niet anders moeten gaan handelen. Mensen handelen al. Dat is de gehele studie van de Oostenrijkse economie.

Het blijft echter wel een feit dat politici maar al te vaak - vanuit de incentives die de politiek nu eenmaal met zich meebrengt - de Oostenrijkse economie (en hun adviezen) negeren. Dat is immers niet populair.

Maar voor de studie daarvan; kan ik je verwijzen naar de Public Choice literatuur, zoals Tullock en Buchanan.

Helaas voor de marxisten ontwikkelden de mensen zich niet in de gewenste richting; ze bleven grosso modo even zelfzuchtig en op eigen voordeel belust als altijd.

Jep. En hoort het ook. \o/

Voor de Oostenrijkse school zouden politici zich eerst anders moeten ontwikkelen, onbaatzuchtiger dan ze tot nu toe in de geschiedenis hebben gedaan. Machiavelli wordt verboden literatuur voor (aanstaande) politici.

Neen...
Hoogstens zegt de Oostenrijkse Economie dat indien je de gehele bevolking rijk wilt maken, dat je heel wat overheidsreguleringen dient te laten vallen. (Er is btw een reden waarom zowat de helft van de Oostenrijkers anarchisten zijn en de andere helft minarchisten... )

Maar het is waar. Om een 'Oostenrijks' beleid te voeren, dient er - in een democratie - er politici te zijn die dat ondersteunen... Maar dat is toch evident? Dat geldt ook voor een sociaal-democratisch, christen-democratisch, solidaristisch of links-liberaal beleid...

Een 'oostenrijks' beleid zou 'ultra' liberaal zijn.

Is voor de studie van menselijk handelen al niet de psychologie bedacht?

Neen.
Psychologie gaat over het waarom dat mensen handelen. Praxiologie gaat over de studie dat mensen handelen en wat daar de gevolgen van zijn. Grandioos verschil.

(Rothbard maakt in zijn boek ook nog de volgende onderscheidingen:
Geschiedenis: de studie van de handelingen uit het verleden

Of meer in maatschappelijke context op het gebied van maatschappelijke fenomenen de sociologie?

Zelfde opmerking.

[Kallikles]

Oorspronkelijk geplaatst door Percalion

Nou ja, discussie - de Oostenrijkse School wordt compleet genegeerd eigenlijk.

Hoe zou dat nu komen?

[Percalion]

Oorspronkelijk geplaatst door Kallikles

Hoe zou dat nu komen?

Omdat economen ook maar kuddebeesten zijn hé.

[Percalion]

Oorspronkelijk geplaatst door nickmaes1604

Interessant, nog links die het onderwerp verder uitleggen (voor iemand die nooit economie heeft gehad?)

http://cepa.newschool.edu/het/schools/austrian.htm ziet er op het eerste zicht zeer uitgebreid uit.

Toch al één bemerking: men spreekt over een monetaire overinvestment-theory, terwijl dat eerder "malinvestment-theory" moet zijn denk ik.
Voor het overige zijn er ook enorm veel links naar andere pagina's.

[Percalion]

Zelfs Eugen von Philippovich von Philippsberg wordt vermeld!

[Fredo]

Wat studeer jij eigenlijk of heb je gestudeerd percalion?

[Kallikles]

Oorspronkelijk geplaatst door Percalion

Omdat economen ook maar kuddebeesten zijn hé.

Is dat niet een beetje gemakkelijk? Als de Oostenrijkers, ondanks hun connecties in de financiële aristocratie, nooit zijn doorgebroken, dan moet het toch, tenminste deels, aan theoretische zwakheden liggen?

[AdrianHealey]

Oorspronkelijk geplaatst door Kallikles

Is dat niet een beetje gemakkelijk? Als de Oostenrijkers, ondanks hun connecties in de financiële aristocratie, nooit zijn doorgebroken, dan moet het toch, tenminste deels, aan theoretische zwakheden liggen?

Oostenrijkers zijn allesbehalve populair bij de 'financiële aristocratie'...
De gehele zakenwereld ziet ons liever gaan dan komen.

Immers, wij dienen wél het algemeen belang. Dus ja. :/

Soit. Als er dan toch theoretische zwakheden zijn, mag je die er gerust uithalen.

Maar ik denk dat je gewoon wat in het wilde weg aan't lullen was.

[Sjaax]

Oorspronkelijk geplaatst door AdrianHealey

Soit. Als er dan toch theoretische zwakheden zijn, mag je die er gerust uithalen.

Je kan niet alles theoretisch bepalen. De theorie vormt een initiële basis. Maar op een bepaald moment zal je de theorie in de praktijk moeten testen (empirie). Lukt dat niet, omdat de theorie voor de meesten onwaarschjnlijk overkomt, dan heb je pech. Het wordt een lastige keuze: of je gaat door met je evangelie verkondigen, of je bindt in en probeert uitgaande van het huidige systeem kleine veranderingen in de gewenste richting te bewerkstelligen.

[Percalion]

Oorspronkelijk geplaatst door Kallikles

Is dat niet een beetje gemakkelijk? Als de Oostenrijkers, ondanks hun connecties in de financiële aristocratie, nooit zijn doorgebroken, dan moet het toch, tenminste deels, aan theoretische zwakheden liggen?

Ik denk dat de financiële aristocratie écht niet staat te springen om een theorie te omhelzen die fractional reserve banking, centrale banken en fiat-geld in een slecht daglicht plaatst.

Daarentegen staat de politieke aristocratie uiteraard wél te springen wanneer jouw grote held afkomt en zegt: Kijk mannen, de staat moet bakken geld uitgeven aan allerlei prestigeprojectjes.

Hoeveel politici ken jij die hun eigen invloed willen verminderen?

[Percalion]

Oorspronkelijk geplaatst door Sjaax

Je kan niet alles theoretisch bepalen. De theorie vormt een initiële basis. Maar op een bepaald moment zal je de theorie in de praktijk moeten testen (empirie). Lukt dat niet, omdat de theorie voor de meesten onwaarschjnlijk overkomt, dan heb je pech. Het wordt een lastige keuze: of je gaat door met je evangelie verkondigen, of je bindt in en probeert uitgaande van het huidige systeem kleine veranderingen in de gewenste richting te bewerkstelligen.

Ik stel voor dat je eerst 'ns de theorie bestudeert, dan?

[Percalion]

Oorspronkelijk geplaatst door Fredo

Wat studeer jij eigenlijk of heb je gestudeerd percalion?

Ik studeer economie in Leuven. En ik zit al over de helft!

[Sjaax]

Oorspronkelijk geplaatst door Percalion

Ik studeer economie in Leuven. En ik zit al over de helft!

Toen ik economie studeerde, bestudeerde ik het marxisme. Daar ben ik van teruggekomen. Voor jou is er dus ook nog hoop.