Weinig vrije energiemarkt

[skye]

De vrije markt is over het algemeen een onbegrepen fenomeen voor journalistiek Nederland. Dat blijkt wel uit de wijze waarop men zaken als liberalisering en privatisering meent te moeten benaderen. Zo is er altijd weer die verbazing over het feit dat prijzen niet scherp dalen wanneer deze door de markt mogen worden bepaald, in plaats van dat de overheid ze vast stelt.

Zo was er de liberalisering van de taxibranche. In plaats van een goedkopere ritprijs besloot de taximarkt de prijzen wat omhoog te schroeven. Dat kwam voornamelijk omdat de regels voor taxi's gewoon bleven bestaan en er vrijwel geen consument zo slim was om te onderhandelen over de te maken rit. Zou je daarentegen alle regels opheffen en iedereen zou z'n auto als taxi mogen exploiteren (waarmee gelijk alle snorders worden gelegaliseerd), dan zou de gemiddelde marktprijs wel eens een stuk lager kunnen komen te liggen.

De zogenaamde privatisering van de Nederlandse Spoorwegen is ook al zo'n onbegrepen onderwerp. De gemiddelde journalist schijnt niet te beseffen dat hierbij van marktwerking geen enkele sprake is. Immers, de overheid is enig aandeelhouder en bepaalt ook de tarieven. Van concurrentie op het spoor is ook al vrijwel geen enkele sprake. Dus iedere klacht over late treinen, slechte service en dure kaartjes is dan juist te wijten aan het tekort aan marktwerking en niet aan het bestaan ervan.

'Helaas verzuimt [de overheid] te zeggen dat de prijs [van energie] voor het grootste gedeelte bestaat uit door [de overheid] vastgestelde belasting en vaste transportkosten.'
En in juli 2004 is ook de energiemarkt aan de beurt. De overheid belooft al maandenlang in allerlei spotjes spectaculaire prijsverlagingen voor stroom en gas als gevolg van de liberalisering. Helaas verzuimt ze daarbij te zeggen dat de prijs voor het grootste gedeelte bestaat uit door haar vastgestelde belasting en vaste transportkosten. Alleen over het kleine restant van de energieprijs mogen bedrijven als Nuon en Essent gaan strijden. En die zullen niet snel geneigd zijn om bij de introductie al met bodemprijzen klanten binnen te halen. Zeker niet als je dat op de volledige prijs al amper merkt. Een prijsverlaging van 10% door Nuon vindt je nauwelijks terug in de totaalprijs.

Het Algemeen Dagblad meldt op 12 juni dan ook genoegzaam dat er vrijwel geen verschil zit tussen de hoogste en de laagste aanbieder van stroom en gas en dat sommige prijzen zelfs iets stijgen. De consument zou dus andermaal zijn belazerd met een privatisering. Tja, de overgang van centrale prijzen naar marktprijzen kan inderdaad gepaard gaan met stijgende prijzen, zeker in het begin. Want de energiebedrijven zullen even afwachten wat de markt gaat doen en zullen hun hoge aanloopkosten eerst proberen terug te verdienen. Pas na verloop van tijd zal men wellicht de prijs te laten zakken, een beetje afhankelijk van de markt en hoe hard de afnemers onderhandelen voor lagere prijzen. Dat hoort namelijk ook bij een vrije markt.

Maar dan nog iets anders. Waar was het AD (of welk ander Nederlands medium) toen de overheid ons trakteerde op de enorme prijsverhoging voor energie een paar jaar terug? De 'Ecotax' moest toen de veel te dure 'groene stroom' goedkoper maken door middel van een prijsverhoging van vele honderden euro's per huishouden. Maar er werd met geen woord gerept over deze lastenverzwaring en er stond geen kritische noot in het AD over de (on)zin van groene stroom. Maar nu dan wel de verontwaardiging als de prijzen niet met euro's tegelijk omlaag gaan ondanks de liberalisering.

De tragiek is natuurlijk een beetje dat een juichend artikel over de vrije markt er in de toekomst ook niet in zit als de prijzen in enen wel een stuk dalen. Maar dat is begrijpelijk, want dat is natuurlijk geen nieuws.

Hans Bennink
www.meervrijheid.nl

[Dies]

Een logische, en terechte kritiek. Men moet begrijpen dat een vrijmaking van een markt - de zogehete liberalisering - slechts kan komen tot het meest optimale productiepunt wanneer er een situatie van volmaakte concurrentie tot stand komt, d.i. vele aanbieders (en vragers), doorzichtigheid van de markt en eenvoudige toe- en uittredingsmogelijkheden. Wanneer dit de situatie is dan zal de prijs zowel gelijk zijn aan de gemiddelde opbrengsten als de marginale opbrengsten als de gemiddelde totale kosten. Deze situatie waarin er geen (economische) winst wordt gemaakt, is de meest optimale situatie voor zowel de consument als de samenleving in haar geheel.
De meeste zogenaamde geliberaliseerde markten zijn echter alles behalve schoolvoorbeelden van volmaakte concurrentie. Bovendien vergeet men ook al te snel dat bedrijven in een monopolistische situatie die geconfronteerd werden met prijsopleggingen van overheidswegen, waarbij de prijs meestal vastgesteld wordt op het niveau der marginale kosten, als gevolg daarvan verlieslatend zijn en daarom vanuit overheidswegen gesubsidieerd moeten worden. Het verdwijnen van die noodzaak tot subsidiering brengt men echter ook zelden tot nooit in rekening.

[kiss]

Goeie teksten.

Hierbij komt ook nog dat elektriciteitstransport een heel dure zaak is.
Het bestaande transportnet dat over de landsgrenzen loopt is ontworpen om bij defecten van centrales noodenergie aan te voeren vanuit de buurlanden. Dit net is wat overgedimensioneerd aardoor een beperkte hoeveelheid handel mogelijk is. Nieuwe lijnen bijbouwen is verschrikkelijk duur, en niemand wil bossen masten in zijn achtertuintje ....
Investeren in centrales lijkt de enige oplossing om te concurreren, maar vandaag zijn de producenten hier niet zo happig op, net omdat door het vrij zijn van de markt de risico's van zulke investering zijn toegenomen.

De conclusie is eigenlijk :
Toename van de vraag : Ja
uitbreiding van het transportnet : neen of nauwelijks
nieuwe centrales : minimaal wegens riskante belegging...

bevoorradingsrisico : stijgt ( al van californië gehoord ? Italie ? .... )

Als het risico op bevoorrading stijgt dan stijgt ook de prijs, kijk maar naar de oliemarkt.

iemand niet akkoord ?