Waarom Paul Van der Es nooit pleit!

[bedrijven docter]

Waarom Paul Van der Es nooit pleit

I. Hij is jurist, geen advocaat

Paul Van der Es is jurist, niet advocaat.
Zijn domein is de redenering, niet het theater. Waar de advocaat zich toelegt op de overtuiging van de rechter, onderzoekt Van der Es de geldigheid van de gedachtegang die tot een besluit leidt.

Zijn werkmethode is analytisch, niet retorisch; deductief, niet emotioneel.
Hij pleit niet — hij bewijst.


---

II. De gevolgen: redeneren zonder ratio

Vandaag is de advocaat vaak niet meer dan een retorisch begaafd procedeerder, die zijn gebrek aan logisch vermogen compenseert met theatrale flair.
Er is een wijdverspreid onvermogen tot deductief redeneren, tot abstractie, tot structuur.

Veel jonge advocaten verwarren correlatie met causaliteit, slagen er niet in om een geldig syllogisme te construeren, of vatten niet dat de contrapositive van een voorwaarde logisch equivalent is. Dit blijkt des te schrijnender in technische dossiers – fiscaal, bouwkundig, medisch – waar mathematisch inzicht cruciaal is.

De advocaat begrijpt het dossier niet, of misleidt zichzelf én de rechter via drogredenen, semantische verschuivingen of implicatiefouten.
Zoals Cicero reeds waarschuwde in De Oratore (I.10):

> “Nihil est tam incredibile quod non dicendo fiat probabile.”
(“Er is niets zo ongeloofwaardig dat het niet geloofwaardig kan worden door welsprekendheid.”)



Maar welsprekendheid zonder logica is gevaarlijk: het leidt tot rechtspraak op basis van indrukken in plaats van waarheid.


---

III. Een pleidooi voor herwaardering: de mathematische advocaat

Het is tijd om terug te keren naar een model waarin logisch en wiskundig denken de basis vormt van juridische opleiding.
Een advocaat moet geen ingenieur zijn, maar wél kunnen denken als een wiskundige: helder, stapsgewijs, transparant en controleerbaar.

Wij pleiten voor:

Een verplichte propedeuse in logica, formele taal en wiskundige structuur (settheorie, propositielogica, kansrekening) voor elke rechtenstudent;

Een selectief toegangsexamen met nadruk op analytisch redeneren en abstractievermogen;

Hervorming van de balieopleiding met klemtoon op argumentatiestructuur, deductieve geldigheid en falsifieerbaarheid;

Herwaardering van het werk van juristen zoals Leibniz (die droomde van een calculus ratiocinator), Grotius, Pascal en Vico als modelfiguren van de denkende jurist.


Zoals Leibniz stelde:

> “Calculemus!” — “Laten we berekenen!”



Dit moet ook het motto zijn van de moderne jurist: bewijsvoering als een wiskundig afleidingsproces, niet als een retorisch steekspel.


---

IV. Van artes liberales tot gespecialiseerde faculteiten

De crisis van de hedendaagse juridische redenering is niet louter individueel, maar structureel. Eeuwenlang vormden filosofie (met inbegrip van wiskunde), theologie en recht één ondeelbaar geheel.

Het middeleeuwse universitas-ideaal — una scientia de omnibus — berustte op de zeven vrije kunsten: grammatica, retorica, dialectica, arithmetica, geometria, musica, en astronomia.
Deze vormden de noodzakelijke propedeuse voor wie theologie of recht wilde studeren.

Vanaf de Verlichting en het Humboldt-model (begin 19e eeuw) werd deze eenheid verbroken:
de rede werd vervangen door specialisatie, en het recht verloor zijn band met logica en wiskunde.
Het resultaat is een jurist die argumenteert zonder structuur, redeneert zonder ratio, en pleit zonder bewijs.

De moderne universiteit probeert via interdisciplinariteit weliswaar terug te keren naar een nieuwe unitas scientiarum, maar het besef blijft:
het recht zonder logica is stuurloos, en het stuur wordt bediend door wie het hardst roept.


---

V. Over de wijze van behandeling (harentwege, zonder bijkomend pleidooi)

Van der Es pleit niet, omdat pleiten — in de klassieke zin — geen onderdeel uitmaakt van bewijsvoering.
Zijn stukken worden ingediend harentwege, in de zuivere overtuiging dat waarheid niet ontstaat uit emotie of volume, maar uit deductieve zuiverheid.

De rechtspleging is voor hem geen podium, maar een laboratorium:
de plaats waar redeneringen worden getest op hun consistentie, waar drogredenen worden geëlimineerd, en waar waarheid niet “verkocht”, maar bewezen wordt.

Hij respecteert het woord, maar vereert de rede.


---

Slotbeschouwing

De advocaat mag overtuigen, maar de jurist moet bewijzen.
De eerste verdedigt een standpunt, de tweede onderzoekt of het standhoudt.
Daarom pleit Paul Van der Es niet: hij bewijst.

Want —

> Je gaat toch ook niet de stelling van Pythagoras bewijzen middels een retorisch pleidooi?

[bedrijven docter]

[Plaats], [datum in te vullen]

Aan de Geachte Voorzitter
[Rechtbank of Hof in te vullen]
[Adres rechtbank indien gewenst]

Betreft: Kennisgeving — geen pleidooi ter zitting van [datum in te vullen]
Referentie: Rubriek 5 van de neergelegde synthese-besluiten


---

Geachte Voorzitter,

Concluant heeft de eer U te berichten dat hij op de zitting van [datum in te vullen] niet zal pleiten.
Deze beslissing vindt haar grond in wat reeds werd uiteengezet onder rubriek 5 van de neergelegde synthese-besluiten, waarin de redenen voor het afzien van pleidooi uitdrukkelijk en volledig zijn omschreven.

De argumentatie is daarin reeds ontwikkeld volgens de beginselen van deductieve zuiverheid (puritas deductionis) en formele geldigheid (validitas formalis), zodat een mondelinge herhaling of uitbreiding geen toegevoegde waarde meer zou hebben.

Pleiten zou in dit stadium afbreuk doen aan de helderheid van de logische structuur waarop de besluiten steunen.
Zoals Cicero reeds opmerkte in De Oratore (I.10):

> “Nihil est tam incredibile quod non dicendo fiat probabile.”
(Er is niets zo ongeloofwaardig dat het niet geloofwaardig kan worden door welsprekendheid.)



Welsprekendheid mag echter nooit de plaats innemen van bewijs.
Het recht behoort te rusten ex ratione (op de rede), niet ex affectu (op het gevoel).
Concluant verzoekt derhalve dat de zaak harentwege, zonder bijkomend pleidooi, in beraad zou worden genomen.

De neergelegde besluiten bevatten alle noodzakelijke elementen voor een volledige beoordeling in jure én in facto.
Daarin werd, in overeenstemming met de geest van het recht, gehandeld naar het adagium:

> “Fiat iustitia, ruat caelum.”
(Laat het recht geschieden, al valt de hemel.)



Want — en hiermee zij besloten —

> men bewijst geen stelling door retoriek.
“Je gaat toch ook niet de stelling van Pythagoras bewijzen middels een retorisch pleidooi.”




---

Met de meeste hoogachting,

[Handtekening]
[Naam Concluant]
Jurist