EU moet Turkije op Koerdenprobleem afrekenen

[De rechtvaardige rechter]

[font=Arial, helvetica][size=2][/size][/font][font=Arial, helvetica][size=2]Nu zowel het europarlement als de regeringsleiders het licht op groen hebben gezet om onderhandelingen met Turkije over toetreding tot de EU te beginnen, kan niet genoeg herhaald worden dat dit land in het reine moet komen met zijn Koerdische bevolking. Het was te verwachten dat het in beide vergaderingen op een ‘ja, maar-stemming’ zou uitdraaien. Want al heeft een ruime 60 % van de europarlementsleden positief gestemd toch moeten de voorwaarden die Turkije opgelegd krijgt, dermate streng zijn dat Ankara de tien, vijftien jaar die aan zijn toetreding voorafgaan nuttig zal gebruiken.
Anders dan de dit jaar toegetreden landen uit midden en Oost-Europa moet Turkije enkele ronduit ‘vuile manieren’ afzweren. Daardoor (en niet zozeer omdat Turkije maar gedeeltelijk een Europees land zou zijn) gebeurt de toetreding niet automatisch. Ging het bij de tien nieuwe toetreders vooral om economisch-financiële aanpassingen, dan zijn de problemen met Turkije van politieke aard.
Op het vlak van de mensenrechten is de Bosporus meer dan een breuklijn. De plaats die het krachtdadige Turkse leger inneemt, blijft immens groot. Een van de voorwaarden tot toetreding is o.m. de beperking van die rol. Het leger van Turkije behoort tot de best uitgeruste Navo-legers, en is een staat in de staat. Het heeft herhaaldelijk zijn doeltreffendheid bewezen.
Er is natuurlijk meer aan de hand. De betoging van 7 500 Koerden op zaterdag 11 december te Brussel gaf reeds een voorsmaakje. De betogers vroegen dat de EU van Turkije een rechtvaardige regeling van de Koerdische kwestie eist. Zij voelden zich gesteund door een keur van prominenten die verschillende politieke en culturele tendensen in Turkije vertegenwoordigt. Bij de ondertekenaars zag ik namen van mensen die ik tijdens verblijven in Turkije kon ontmoeten. Ik denk aan de burgemeester van de Koerdische stad Diyarbakir. In die indrukwekkende historische vesting vonden naast de oorspronkelijke bevolking duizenden - niemand weet precies hoeveel - door het leger verdreven Koerden een mensonwaardig onderdak.
Het is bij mijn weten de eerste keer dat zoveel Koerdische prominenten zich zo eensgezind achter een tekst hebben geschaard die de eisen van de ongeveer 20 miljoen Koerden in Turkije verwoordt. (Koerden vormen zowat een vierde van de Turkse bevolking.)
Deze eisen zetten de andere voorwaarden tot toetreding van Turkije niet in de schaduw, maar vullen ze op indrukwekkende wijze aan. Want de oproep betreft niet alleen de Koerden maar álle volksgroepen die beperkingen, folteringen en discriminaties moeten ondergaan. Ik denk aan het verbod om minderheidstalen te gebruiken in onderwijs, in pers en radio-uitzendingen en aan de vernederingen van religieuze minderheden. Ik denk aan het gangbare - maar onaanvaardbare! - geweld op vrouwen en aan het negeren van vakbondsrechten.
Voor wat specifiek de Koerden betreft, wordt het tijd dat Ankara de gehate burgerwachten uit de Koerdische regio terugtrekt en dat een algemene amnestie afgekondigd wordt. Slechts door een brede verzoening kan een klimaat van vertrouwen gecreëerd worden. Dergelijke rust is onontbeerlijk voor economische ontwikkeling die vandaag meer dan ooit weg is. Zo’n 3 500 Koerdische dorpen werden in de jaren negentig verwoest en wachten op heropbouw en... wederbevolking, drie miljoen Koerden vluchtten voor het legergeweld.
De Koerdische prominenten eisen dat in een nieuw te schrijven Turkse grondwet het bestaan van het Koerdische volk wordt erkend, dat het recht op onderwijs en media in de moedertaal wordt gewaarborgd, dat het eigen verenigingen, instellingen en partijen kan oprichten. Het is nogal wiedes dat vrije uiting van cultuur en van politieke aspiraties fundamentele rechten zijn. Deze worden door de (nog goed te keuren) Europese Grondwet trouwens gewaarborgd. “De Unie eerbiedigt haar rijke verscheidenheid aan culturen en talen en ziet toe op de instandhouding en de ontwikkeling van het Europees patrimonium.” Het staar er zwart op wit.
Ja, Ankara heeft nog veel werk voor de boeg eer het door de grote poort de EU binnen kan treden.
Want er is niet alleen het Koerdisch probleem. Over Turkije blijft de schaduw hangen van een genocide waarbij anderhalf miljoen Armeniërs het leven lieten. En er is ook Noord-Cyprus waar Turkije via zijn militairen de mensenrechten met voeten treedt. Ook hier deportaties en verdwijningen van oorspronkelijke gemeenschappen. In een artikel (Gazet van Antwerpen, 14 dec.) stelt prof. Robert Senelle terecht: “Turkije vraagt toetreding tot de Europese Unie, maar bezet een deel van het grondgebied van een lidstaat van de Unie militair en weigert aan deze onduldbare situatie een einde te maken.” Indien de EU met Turkije onderhandelingen start, zegt Senelle, zonder voorafgaandelijk de ontruiming van Noord-Cyprus door de Turkse troepen te eisen, erkent de EU een militaire agressie tegen een lidstaat.
Om zich van deze kwalijke reputatie te verlossen gaven de regeringsleiders de Turkse premier Tayyip Erdogan de datum van maandag 3 oktober 2005 als start van onderhandelingen naar Ankara mee. Thuis kan hij meteen beginnen aan wat Jacques Chirac Turkije opdroeg: ten gronde zijn waarden, zijn levenswijze en zijn regels wijzigen. Maar de ultieme test voor de betrouwbaarheid van Turkije als volwaardige democratie blijft de wijze waarop het land met het Koerdische volk omgaat.
Met de nieuwe grondwet in de hand moet de EU Ankara daar op afrekenen[/size][/font]

[Fribre]

Tekst van Jan Loones, Vlaams Parlementlid Nieuw-Vlaamse Alliantie...