Vrede en Nederland terug in Atjeh

[Dimitri]

[size=3]Nederland neemt deel aan vredesmissie in Atjeh[/size]

DEN HAAG/BRUSSEL - Nederland levert tien tot twaalf mensen voor een Europese vredesmissie in Atjeh in Indonesië. De missie moet toezien op de ontwapening van de rebellen in de opstandige provincie en de terugtrekking van het Indonesische leger.

Dat heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken donderdag bevestigd. De Nederlanders maken deel uit van een groep van ongeveer tweehonderd personen, onder leiding van de Nederlandse EU-topdiplomaat Pieter Feith. Een eerste groep van vijftig man onder wie vijf Nederlanders vertrekt volgende week ter voorbereiding van de operatie. De officiële missie begint half september.

EU

De vredesmissie is georganiseerd door de Europese Unie (EU) en de organisatie van Aziatische landen (Asean) op verzoek van de Indonesiche regering en de rebellenbeweging GAM. De beide partijen zullen komende maandag in Helsinki een vredesakkoord ondertekenen. In Atjeh strijdt de rebellenbeweging GAM al sinds 1976 voor onafhankelijkheid. Bij dat conflict met de regering zijn zeker 15.000 mensen omgekomen.

Volgens ingewijden komen op tien plaatsen in Atjeh locaties om wapens in te leveren. In ruil voor de wapens krijgen de voormalige rebellen een stukje grond, een lening en training om een echt beroep te leren. Verder is voorzien dat Atjeh meer zaken zelf mag regelen en inkomsten krijgt uit de lokale oliebronnen.

Het Indonesische leger moet zich volgens het akkoord geleidelijk uit de provincie terugtrekken. Het leger heeft er nu nog 30.000 man. Eind december moet de operatie grotendeels zijn afgerond.

Een historisch vredesakkoord in Atjeh, dat al decennialang vecht voor onafhankelijkheid van Indonesië. Door de tsunami is het landje echter volledig verwoest en zijn beide partijen (de Atjehse rebellen en de Indonesische regering) tot een vredesakkoord gekomen. Het leger zal vertrekken en de rebellen mogen meedoen aan de verkiezingen, in ruil voor het opgeven van de onafhankelijkheidsstrijd en het inleveren van de wapens.

Even historisch is het feit dat de internationale vredesmissie die toeziet op de uitvoering van het akkoord, geleid wordt door een Nederlander. Ruim honderd jaar geleden, in 1904, waren het ook de Nederlanders die in Atjeh de vrede afdwongen. Toen na een slepende oorlog van 31 jaar in het laatste nog niet onderworpen deel van Nederlands-Indië. De Atjeh-oorlog was ook de eerste keer dat Nederland te maken kreeg met moslimfundamentalisme. Het Nederlandse leger wist geen raad met de fanatieke Atjehers, die zich letterlijk doodvochten. Pas toen in 1898 Joannes Benedictus van Heutsz militair gouverneur van Atjeh werd en de Leidse oriëntalist Christiaan Snouck Hurgronje als nieuwe adviseur het leger wist te overtuigen van het feit dat de tegenstanders de strijd als een 'heilige oorlog' zagen, keerden de kansen. Een genadeloze contraguerilla trok een "spoor van rook en bloed" door Atjeh en binnen enkele jaren wist Van Heutsz de Atjehers te onderwerpen. In eigen land werd hij binnengehaald als een grote held en werd later nog benoemd tot gouverneur-generaal van Nederlands-Indië. Hij kreeg standbeelden in zijn geboorteplaats Coevorden, in Amsterdam, in Batavia (de hoofdstad van Nederlands-Indië, tegenwoordig Jakarta) en in Kota Radja (de hoofdstad van Atjeh, tegenwoordig Banda Atjeh). Van Heutsz is buiten de koninklijke familie de enige Nederlander die ooit een staatsbegrafenis kreeg. Pas in de jaren zestig begon men te beseffen voor wat een verderfelijk kolonialisme Van Heutsz stond. De laatste jaren van de Atjehoorlog vormden de grootste genocide uit de Nederlandse geschiedenis, waarbij naar schatting 70.000 mensen omkwamen. Van Heutsz werd een symbool van verderfelijkheid voor de linkse jongeren in de jaren zestig. Zijn standbeel in Amsterdam werd talloze malen besmeurd en er is zelfs tot twee keer toe geprobeerd om het op te blazen, maar ook de stenen Van Heutsz bleek nog een geducht tegenstander en het beeld staat er nog steeds.

In deze tijd van confrontaties met moslimextremisme mag zowel de vrede in Atjeh als de deelname van Nederland aan de vredesmissie daar zeker historisch genoemd worden. De vraag is natuurlijk hoe lang de vrede standhoudt. In het verleden bleken de Atjehers in ieder geval niet zo snel op te geven...