Geef Verwilghen een wc-borstel

[skye]

Als je meent recht te hebben op een fatsoenlijk toilet, wend je dan niet tot de VN om een blauwhelm te sturen. Dat stelt Bart De Wever in een column in De Standaard van 19-09-2005.

Tijdens mijn laatste jaar als student aan de KU Leuven nam ik de onzalige beslissing om een studentenkot te huren in een pand dat eigendom was van mijn studentenclub. Het gebouw was totaal uitgeleefd, bij een inspectie had zelfs een blinde brandweerman het in een oogwenk onbewoonbaar verklaard. Bovendien lag het praktisch op de Oude Markt - ook bekend als de langste toog van Europa - en deed het gelijkvloers dienst als clublokaal. Vrijwel iedere avond lokte het kot bezoekers op zoek naar wat vertier, vaak van het type dat luidruchtiger werd naarmate de nacht vorderde en de biervoorraad slonk. Als je dan uiteindelijk kon gaan slapen, was er het door Ernest Claes meesterlijk beschreven probleem van de zon die je 's nachts in de ogen scheen.

Bepaald niet bevorderlijk voor de curriculaire activiteiten overdag. De echte achilleshiel van het kot was echter het sanitair, twee bouwvallige toilethokjes op een min of meer overdekte koer achteraan.

Tot vandaag heeft een urinegeur - het soort dat je neusgaten al eens streelt in openbare toiletten langs een autosnelweg tijdens de zomer - op mij hetzelfde effect als het aroma van een kopje thee op een personage uit Prousts meesterwerk A la recherche du temps perdu: ik snuif er telkens de herinnering aan vroeger mee naar binnen. En aangezien het oog ook wat wil, waren er in de hokjes regelmatig wonderlijke fresco's te bewonderen. Anonieme meesterwerken achtergelaten door commilitones die een gevecht met de drankduivel alweer jammerlijk hadden verloren. Tot groot jolijt van de muizen die het vermolmde houtwerk van de toilethokjes talrijk bewoonden.

Tot 11 augustus jongstleden behoorden de verhalen over die toiletten tot de geromantiseerde anekdotes over het heroïsche studentenleven. Op die dag las ik in deze krant dat er een Wereld Toilet Organisatie bestaat die een fatsoenlijk toilet tot een mensenrecht heeft uitgeroepen. Sindsdien besef ik dat ik destijds een onwetend slachtoffer was van grove schendingen van de mensenrechten. Misschien moeten we Mark Verwilghen symbolisch een wc-borstel schenken als hij toch nog de benoeming tot commissaris voor de rechten van de mens bij de Raad Van Europa binnenrijft. Ik vrees immers dat er dan voor de witte ridder nog heel wat werk op de plank ligt.

Wat we natuurlijk ook kunnen doen, is afstappen van de steeds verder gaande obsessie om alle rechten die we menen te hebben te verabsoluteren. De banalisering van de term mensenrecht stoort me mateloos. Een recht is pas een mensenrecht wanneer het onvervreemdbaar en absoluut is. Het gaat over een handvol rechten dat in iedere context en op iedere plaats onze menselijke waardigheid zou moeten beschermen: vrijheid van overtuiging en meningsuiting, godsdienstvrijheid, het gelijkheidsbeginsel, habeas corpus en lichamelijke integriteit. Niet meer, niet minder. Alleen door dit lijstje niet aan te vullen, laat staan met banaliteiten als een proper toilet, kan het een instrument zijn voor de wereldwijde toetsing van samenlevingen.

Verdere rechten die we verworven hebben, zijn geen mensen- maar burgerrechten. Ze zijn verbonden aan de gemeenschap waarvan we deel uitmaken en staan opgesomd in onze wetgeving. Stemrecht is bijvoorbeeld, in tegenstelling tot wat velen schijnen te denken, geen mensenrecht, maar een burgerrecht. Het verwerven ervan door nieuwkomers in onze samenleving kan bijvoorbeeld voorwaardelijk gemaakt worden aan de wil en de inspanning om van die samenleving deel uit te maken. Burgerrechten gaan bovendien hand in hand met een begrip dat bijna uit ons collectief spraakgebruik is verdwenen: burgerplichten. Vrijheid bestaat niet zonder verantwoordelijkheid. Exclusief focussen op rechten geeft alleen de illusie van vrijheid, het resultaat is uiteindelijk het omgekeerde. Een samenleving samengesteld uit individuen die uitsluitend op hun rechten staan en steeds vaker naar de rechter lopen om ze tegenover elkaar af te dwingen, verliest op den duur iedere collectieve ambitie en veerkracht. Alleen vadertje Staat blijft dan nog over om al die individuele rechten te waarborgen, in het dossier van de nachtvluchten zelfs al op bevel van de rechtbanken. Geconfronteerd met die onmogelijke taak kan de overheid niet anders dan haar beslag op de samenleving almaar vergroten en de vrijheid dus feitelijk verminderen.

Met nog meer verzuring als gevolg. Het is tijd om die ketting stil te leggen. Kortom, als je meent recht te hebben op een fatsoenlijk toilet, wend je dan niet tot de VN om een blauwhelm te sturen. Vul liever een emmer met water en zeep.

Bart DEWEVER

[kelt]

:-d