Inleiding op Atheologie

[Dave Brocatus]

Naar aanleiding van een andere discussie, ben ik begonnen met het lezen van Atheologie van Michel Onfray. Het voorwoord en de inleiding op dit boek roepen echter reeds een paar vragen bij mij op.

1. Zo beschuldigt Onfray mensen als Mozes, Paulus en Mohammed voor een meer duistere wereld te zorgen door hun geloof te verspreiden. Maar nog geen halve bladzijde verder pleit hij voor een wereld zonder vertrouwen en geloof. Is het dan niet Onfray zelf die een duister wereldbeeld schept?

2. Onfray stelt dat men enkel met de rede moet rekening houden en dat geloof niet meer dan een verzinsel is. Hij verwerpt het idee van Kant dat er twee werelden zouden zijn, nl. de wereld van de rede en de wereld van het geloof. Maar hoe komt men, als men zich zuiver op de rede baseert, tot de conclusie dat geloof slechts een verzinsel is?

Hopelijk zijn er hier enkele (of meerdere) atheïsten of mensen die meer over atheologie afweten, die één en ander kunnen verhelderen.

[Esperanza]

Eerst het boek even volledig lezen, Dave. Het zal je vlug genoeg duidelijk worden waar Onfray heen wil.

[Dave Brocatus]

Oorspronkelijk geplaatst door Esperanza

Eerst het boek even volledig lezen, Dave. Het zal je vlug genoeg duidelijk worden waar Onfray heen wil.

Ik heb nu een groot deel van het boek gelezen (t.e.m. blz. 200) en begin het stilaan beu te worden. De opzet van het boek is me al een tijdje duidelijk: Michel Onfray heeft een hekel aan het jodendom, het christendom en de islam en zet deze godsdiensten graag in een slecht daglicht. Dat hij daarvoor gebruik maakt van leugens, veralgemeningen en telkens weer in herhaling valt, maakt het boek voor mij bijzonder moeilijk om het uit te lezen.

Aanvankelijk was ik benieuwd om zijn visie op deze 3 monotheïstische godsdiensten te lezen. Het was eerst nog vrij grappig om te lezen hoe hij zichzelf meerdere malen tegensprak en blijk gaf van hoe weinig hij wel wist over het christendom (over het jodendom en de islam weet ik zelf niet zoveer, dus daar kan ik weinig over zeggen). Maar na een tijdje begonnen zijn onredelijke aanvallen en de vele onwaarheden steeds meer op mijn zenuwen te werken.

Hieronder zou ik graag een aantal punten uit Atheologie willen aanhalen om aan te tonen hoe inconsequent Onfray is en hoe onbetrouwbaar hij is als bron. Ik heb de Nederlandse vertaling door Anneke van der Straaten en Harrie Nelissen gelezen (2005, Mets & Schilt uitgevers, Amsterdam) Alle verwijzingen naar paginanummers komen uit deze uitgave.

Op blz. 21 stelt hij dat Mozes, Paulus van Tarsus, Constantijn de Grote en Mohammed hun gemeenheden op de wereld projecteren, dat die wereld daardoor nog duisterder wordt. Op de volgende 2 pagina’s pleit Onfray zelf voor een wereld van de rede. Daar is op zich niets mis mee, ware hij niet dat hij stelt dat er in die wereld waar geen plaats is voor geloof, verzinsels en vertrouwen. Dan lijkt het mij dat het net Onfray is die voor een duistere wereldbeeld pleit.

Op blz. 59 zegt hij de stelling “Als God niet bestaat is alles toegestaan.” te willen ontkrachten. Maar in plaats van dat te doen, gaat hij in de aanval en stelt “Omdat God bestaat is alles toegestaan.” Om dan helemaal niet meer op de oorspronkelijke stelling terug te komen. Dat komt bij mij over als een dief die zichzelf wil vrijpleiten door erop te wijzen dat er ook andere dieven zijn.

Op blz. 61 beweert Onfray dat het bestaan van God in de geschiedenis uit zijn naam meer veldslagen, bloedbaden, conflicten en oorlogen voortgebracht dan vrede, sereniteit, naastenliefde, vergeving van zonden of tolerantie. Daarbij geeft hij in zijn boek verschillende voorbeelden van negatieve zaken waarvoor godsdienst verantwoordelijk is (waarvan er een aantal niet waar zijn), maar verwijst niet of nauwelijks naar de vele positieve zaken zodat de lezer eventueel zelf zou kunnen oordelen.

O.a. op blz. 73 beweert Onfray dat de Kerk sinds de bekering van Constantijn de Grote steeds de zijde heeft gekozen van de machtigen en de kleine luizen heeft verwaarloosd. Dit is een regelrechte leugen. Talloze missionarissen zetten zich wereldwijd in voor (kans)armen, de salesianen zetten zich in navolging van Don Bosco in voor armen, jongeren, enz. Bovendien betekent kiezen voor de machthebbers niet automatisch dat men tegen de onderdanen is. Het christendom is er voor alle mensen, zowel rijk als arm.

Doorheen het boek, o.a. op blz. 88, neemt Onfray af en toe een bijbelvers uit de context en geeft er een eigen interpretatie aan. Die interpretatie komt niet overeen met die van de Kerk, maar toch veroordeeld Onfray de Kerk op basis van die interpretatie.
Daarbij leest Onfray alle teksten uit de Bijbel blijkbaar letterlijk, terwijl christenen dat niet doen. Toch gebruikt hij dit letterlijk lezen als argumenten tegen het christendom.

Onfray prijst doorheen het boek de rede en de intelligentie en veroordeelt het geloof. Toch noemt hij op blz. 105 het geloof (want niet wetenschappelijk onderbouwd) van Leucippus en Democritus in het bestaan van atomen een geniale inval.

Op blz. 189 beweert hij dat Pius XII en de katholiek kerk vanaf het eerste moment gevallen zijn voor de charmes van Hilters paralogismen en dat nu nog steeds doen. Wederom een regelrechte leugen. Trouwens, toen Hitler Mein Kampf schreef en toen hij aan de macht kwam, was Pius XI paus. Pius XII werd pas paus in 1939.

Zowat 200 blz. lang breekt hij het jodendom, het christendom en de islam af. Alleen al het feit dat ze niet gebaseerd zijn op de rede maar op geloof is voor hem rede genoeg om deze godsdiensten te verwerpen. Maar op blz. 198 beweert hij plotseling dat religies aanbevelenswaardig, aangenaam en wenselijk zijn indien ze positieve gevolgen hebben. Los van het feit dat godsdiensten voor positieve zaken zorgen, is dat toch wel een uiterst inconsequente houding. Vanwaar deze plotse ommezwaai?

Op blz. 199 beweert hij dat de paus de pil krachtig afwijst en daarmee verantwoordelijk is voor de grootste genocide aller tijden. Iemand die een dergelijke leugen verspreidt, verliest in mijn ogen alle geloofwaardigheid.

Verder maakt hij het zichzelf wel erg gemakkelijk door te beweren dat iedere historische bron die hem tegenspreekt, vervalst is door gelovigen en dat enkel mensen die het met hem eens zijn, eerlijke historici zijn. Bewijzen van vervalsingen kan hij niet geven, hij baseert zich louter op veronderstellingen. Toch wel vreemd voor iemand die de rede zo hoog in het vaandal draagt.

[Judokus]

Onfreys boek is een voorbeeld van de 'missioneringsdrang' van de rationaliteit. Maar een mens is geen puur rationeel wezen. Een mens is een mengvorm van ratio en irrationes (intuïties, driften, emoties, vegetatieve en animale functies, etc.)

Geloof (één van de irrationes van de mensconstitutie) bestrijden is zoals strijden tegen de biologie van de mens. God zit in de genen, en zal derhalve nooit verdwijnen. Men kan er zich tegen verzetten via de ratio, maar als men God aan de deur zet, komt Hij terug binnen via het venster.

[drosophila]

Oorspronkelijk geplaatst door Judokus

Onfreys boek is een voorbeeld van de 'missioneringsdrang' van de rationaliteit. Maar een mens is geen puur rationeel wezen. Een mens is een mengvorm van ratio en irrationes (intuïties, driften, emoties, vegetatieve en animale functies, etc.)

Geloof (één van de irrationes van de mensconstitutie) bestrijden is zoals strijden tegen de biologie van de mens. God zit in de genen, en zal derhalve nooit verdwijnen. Men kan er zich tegen verzetten via de ratio, maar als men God aan de deur zet, komt Hij terug binnen via het venster.

'Religie' is een cultureel fenomeen, geen biologisch. God zit helemaal niet 'in de genen'.
Wat betreft uw opmerking dat 'de mens geen puur rationeel wezen is': dat klopt. Het is er ons echter niet om te doen om te bepalen wat 'is' (sein), maar wat 'wenselijk is' (sollen). Als we onszelf een zo accuraat mogelijk wereldbeeld willen vormen, dan moeten we gebruik maken van het meest betrouwbare middel. En dat is de rede, niet een van de vele religies.

[Judokus]

Oorspronkelijk geplaatst door drosophila

'Religie' is een cultureel fenomeen, geen biologisch. God zit helemaal niet 'in de genen'.
Wat betreft uw opmerking dat 'de mens geen puur rationeel wezen is': dat klopt. Het is er ons echter niet om te doen om te bepalen wat 'is' (sein), maar wat 'wenselijk is' (sollen). Als we onszelf een zo accuraat mogelijk wereldbeeld willen vormen, dan moeten we gebruik maken van het meest betrouwbare middel. En dat is de rede, niet een van de vele religies.

Religie is idd een cultureel fenomeen, maar is ook een deel van de menselijke biologie. God zit wél in de genen, en is puur Darwinistisch zelf uit te leggen. Want geloven in God heeft een selectievoordeel gekend in de ontwikkeling van de menselijke soort. Het is zo een stap geweest in de ontwikkeling van de vroege hominoïden tot de homo Neanderthalensis en homo sapiens. Een mens is dus een religieus beest. Cultureel én biologisch.

Zelfs Nietsche schreef in "Also sprach Zarathustra" hoe moeilijk het is om de mens de religie van zich af te schudden om tot "Übermensch" te komen. Het is een gevecht tegen zichzelf (Mensch), met de ratio als enig hulpmiddel. Maar zoals ik al zei: de doorsnee mens is niet in staat om zijn ingebakken 'irrationes' dag-in-dag-uit te bekampen met zijn ratio. Het is een vermoeiend gevecht, te wijten aan de onvolmaaktheid van ons eigen Zijn.

Religie kunnen we wel bekampen, maar kunnen we nooit bannen.

Vandaar ik me de vraag stel, wat voor zin heeft atheologie dan?

[drosophila]

Oorspronkelijk geplaatst door Judokus

Religie is idd een cultureel fenomeen, maar is ook een deel van de menselijke biologie. God zit wél in de genen, en is puur Darwinistisch zelf uit te leggen. Want geloven in God heeft een selectievoordeel gekend in de ontwikkeling van de menselijke soort. Het is zo een stap geweest in de ontwikkeling van de vroege hominoïden tot de homo Neanderthalensis en homo sapiens. Een mens is dus een religieus beest. Cultureel én biologisch.

"selectievoordeel", "stap in de ontwikkeling",....: onzin.
Vanzelfsprekend heeft elke 'cultuur' een biologische onderbouw. In die zin is ook religie een 'biologisch' verschijnsel. Maar wat wou je daarmee bewijzen?

Zelfs Nietsche schreef in "Also sprach Zarathustra" hoe moeilijk het is om de mens de religie van zich af te schudden om tot "Übermensch" te komen. Het is een gevecht tegen zichzelf (Mensch), met de ratio als enig hulpmiddel. Maar zoals ik al zei: de doorsnee mens is niet in staat om zijn ingebakken 'irrationes' dag-in-dag-uit te bekampen met zijn ratio. Het is een vermoeiend gevecht, te wijten aan de onvolmaaktheid van ons eigen Zijn.
Religie kunnen we wel bekampen, maar kunnen we nooit bannen.

Voor het gemak laat je 'religie' volledig samenvallen met 'irrationes'. Wat uiteraard niet klopt.

[Judokus]

Oorspronkelijk geplaatst door drosophila

"selectievoordeel", "stap in de ontwikkeling",....: onzin.
Vanzelfsprekend heeft elke 'cultuur' een biologische onderbouw. In die zin is ook religie een 'biologisch' verschijnsel. Maar wat wou je daarmee bewijzen?

Dat het bekampen van religieuze intuïtie (en dus niet religie als cultureel kader, maar religie als persoonlijk verbonden voelen met een Hogere) bij de mensen een niet te winnen strijd is, omdat het nu eenmaal deel uitmaakt tot de menselijke constitutie.

Voor het gemak laat je 'religie' volledig samenvallen met 'irrationes'. Wat uiteraard niet klopt.

Neen, religie is één van de vele irrationes van onze constitutie. Het is de intuïtie buiten het rationeel verstand, die je zelfs met functionele-Magnetic Resonance Imaging (f-MRI) kunt visualiseren in de hersenen. We zijn nu eenmaal religieus in wezen. En zoals de ene mens meer rationeel verstand heeft dan de ander, heeft ook de ene mens meer religieuze voeling dan de ander.

[rikbe]

Oorspronkelijk geplaatst door Judokus

Dat het bekampen van religieuze intuïtie (en dus niet religie als cultureel kader, maar religie als persoonlijk verbonden voelen met een Hogere) bij de mensen een niet te winnen strijd is, omdat het nu eenmaal deel uitmaakt tot de menselijke constitutie.

Blijkbaar heb ik dan een heel andere constitutie want mijn intuitie zegt me dat er geen god bestaat.

Neen, religie is één van de vele irrationes van onze constitutie. Het is de intuïtie buiten het rationeel verstand, die je zelfs met functionele-Magnetic Resonance Imaging (f-MRI) kunt visualiseren in de hersenen. We zijn nu eenmaal religieus in wezen. En zoals de ene mens meer rationeel verstand heeft dan de ander, heeft ook de ene mens meer religieuze voeling dan de ander.

Sorry, maar persoonlijk heb ik totaal geen religieuze voeling. Geen greintje.

Ik vind echter jouw theorie god-in-de-genen wel interessant, met dien verstande dat mijn genen dus verschillend zouden zijn van de uwe.

[Judokus]

Oorspronkelijk geplaatst door rikbe

Ik vind echter jouw theorie god-in-de-genen wel interessant, met dien verstande dat mijn genen dus verschillend zouden zijn van de uwe.

Zoals de ene mens slimmer is dan de andere, of beter abstract kan denken, of meer aanleg voor een domein (talent), of emotioneler, of nerveuzer, of gelukkiger is (cfr. depressie-genen), zo heeft de ene mens ook meer een religieus gevoel dan de andere.

Natuurlijk hebben omgevingsfactoren ook veel te maken, zeker op vlak van godsdienstig Systeem waarin je terecht komt.
Maar het écht-verbonden voelen, het intuïtief religieus gevoel (dus niet het blabla-aangeleerde maar het Voelen van het "meer"), d�*t zit in de genen, en de ene zijn daar gevoeliger voor dan de andere.