OPINIE. Een foute dresscode

[Rudy]

OPINIE. Een foute dresscode

HET HOOFDDOEKVERBOD POLARISEERT EN DISCRIMINEERT


(Afbeelding: Meyrem Almaci: 'een groep die het al moeilijk heeft, krijgt nu nog minder kansen op de arbeidsmarkt.')


door Meyrem Almaci - (c) De Standaard 22/05/07

(de auteur trekt de lijst Groen! voor de kamer in Antwerpen.)


Meyrem Almaci begrijpt het Antwerpse hoofddoekverbod niet goed. 'Hoe kan een socialistische burgemeester zulke verregaande richtlijnen zomaar opleggen, zonder voorafgaand sociaal overleg?'

Sinds de dresscode in Antwerpen werd ingevoerd, is er al heel wat inkt gevloeid over het 'loketverbod' voor vrouwen die een hoofddoek dragen. Het debat wordt gevoerd op het scherp van de snee: tussen vrijzinnigen die de strikte neutraliteit als ideaal nemen en zij die het pluralisme voorstaan, tussen denkers en schrijvers die in het verbod een beperking van de diversiteit zien en zij die het zien als een bescherming van de scheiding tussen kerk en staat, tussen mensen die de 'objectieve onderdrukkingssymboliek' eigen aan de hoofddoek als uitgangspunt nemen en zij die de vrijwillige en subjectieve keuze van de draagsters willen verdedigen.

Vrije keuze

Ik ben voorstander van een actief pluralisme, zoals dat in België de facto bestaat (bestond?). Geschiedkundig gezien werd er in dit land ook altijd pragmatisch met het levensbeschouwelijke omgesprongen. Het ontstaan van de katholieke zuil, van joodse scholen, van nonnetjes die mét hoofddoek les gaven, zijn herkenbare voorbeelden.

In dit land had je dus de vrije keuze. Maar door de komst van een (groeiende) groep moslims gaan er steeds meer stemmen op om religieuze symbolen in het openbare leven te verbieden. In dit debat ontwaar ik telkens twee terugkerende motivaties: ten eerste om de scheiding tussen kerk en staat te vrijwaren en de burger neutraliteit te garanderen, ten tweede om moslimvrouwen die onderdrukt worden, te bevrijden van dat juk.

Ook ik ben voorstander van neutraliteit, en ook ik vecht tegen elke vorm van onderdrukking. Maar ik geloof niet dat het verbieden van hoofddoeken voor mensen met een loketfunctie ook maar een van beide doelen dient. Het werkt net contraproductief.

Liever een gedragscode

Ik geloof nooit dat de scheiding tussen kerk en staat bedreigd wordt door het uiterlijk van personeel. Neutraliteit staat of valt niet met de hoofddoek, wel met een gelijke behandeling van elke burger. Ambtenaren moeten in hun job iedereen gelijk behandelen. Personeelsleden moeten beoordeeld worden op hun werk, niet op hoe ze eruitzien. Als ze weigeren mensen te helpen omdat ze het niet kunnen hebben dat de klant homo of allochtoon is, of een andere religie heeft, dan doen ze hun job niet goed. Wie moeite heeft met de geaardheid of een uiterlijk kenmerk of een vraag van een klant, zal daar altijd moeite mee hebben, ongeacht de vestimentaire voorschriften die hij opgelegd krijgt. Gedragscodes en huisreglementen dienen om dat soort problemen aan te pakken. Ook de verwijzing naar de gevoeligheid van een klant is een non-argument. Net zoals een allochtone patiënt op de dienst spoedgevallen in het ziekenhuis geen eisen kan stellen qua sekse van de behandelende arts, mag de overheid niet capituleren voor de vooroordelen van de klant die aan het loket komt. Hier heeft de overheid zelfs een voorbeeldfunctie te vervullen. Loketpersoneel moet gewoon de administratieve taken opnemen en mensen correct helpen. Dit gedrag kan de werkgever perfect evalueren, of het personeel nu al dan niet een hoofddoek draagt.

Absurde details

Bovendien leidt het hoofddoekverbod tot bijkomende ongewenste effecten. Zo kon het bestuur, vertrekkende van de argumentatie van neutraliteit, niet anders dan tot in de absurdste details verder opleggen wat kan en niet kan: buttons, pins, oorbellen voor mannen… Ik vraag me af wie dat allemaal gaat controleren en hoe een stad met een socialistische burgemeester dergelijke verregaande richtlijnen zomaar kan opleggen zonder voorafgaand sociaal overleg. Heel wat hoofddoekdragende personeelsleden vroegen bij aanwerving expliciet of de hoofddoek een probleem vormde om aan het loket te zitten. Bij opmaak van het contract werd gezegd dat er geen enkel probleem was. Nu wordt dat contract plotseling eenzijdig veranderd, voor álle loketpersoneel.

Erger nog is dat dit hoofddoekverbod voor loketpersoneel ook anderen inspireert. De overheid vervult hier jammer genoeg haar voorbeeldfunctie voortreffelijk. Niet alleen crèchepersoneel, ook vrijwilligsters en werkzoekende vrouwen worden nu geweigerd om hun hoofddoek. Gevolg: een groep vrouwen die sowieso al niet sterk staat op onze arbeidsmarkt, raakt nog meer in de verdrukking. En dat geldt zowel voor vrouwen die vrijwillig voor de hoofddoek kiezen, als voor vrouwen die verplicht worden een hoofddoek te dragen. Vrouwen die er vrijwillig voor kiezen, en die hun werk goed doen, worden verplicht zichzelf te veranderen om te kunnen blijven werken. Vrouwen die verplicht worden een hoofddoek te dragen om te mogen werken, hebben dan weer een kans minder om zelfstandig te worden en zichzelf te ontplooien. En dat terwijl het aanbieden van jobs aan de 'verdrukten' van deze samenleving de beste garantie op hun verzelfstandiging en zelfontplooiing is. De maatschappelijke realiteit is er immers een van ongelijkheid. Als een meisje of vrouw van thuis uit gedwongen wordt een hoofddoek te dragen, en de overheid en/of de arbeidsmarkt besluit daarom de hoofddoek te verbieden, dan is het gevolg simpelweg dat deze groep steeds minder kansen krijgt op zelfstandigheid. Werk emancipeert, net als onderwijs.

Polarisering

Ik begrijp ook de dringendheid van het loketverbod niet, noch de noodzaak. Er zijn bij mijn weten tot nog toe ook geen klachten geweest over hoofddoekdragend personeel. Vanwaar dan ineens deze beslissing? Wordt hier niet eerder een probleem bijgecreëerd? Wat hebben we hiermee uiteindelijk bereikt, behalve een polarisering en een verzwakking van een reeds kwetsbare groep op de arbeidsmarkt? Dat terwijl de uitdagingen qua diversiteit op de arbeidsmarkt, in het onderwijs en op de woningmarkt nog steeds gigantisch zijn.