CD&V: We hebben woord gehouden

[Politics.be]

We hebben woord gehouden
Nu Yves Leterme zijn taak als formateur heeft teruggegeven aan de koning, maakt hij samen met CD&V-voorzitter Jo Vandeurzen een tussentijdse balans op van een halfjaar intensief onderhandelen. De man van 800.000 stemmen blijkt in die periode niks van zijn overtuiging verloren te hebben, integendeel: “Eindelijk hebben we iedereen kunnen doen inzien dat een staatshervorming noodzakelijk is.”

Is uw formateursopdracht nu definitief mislukt?
Yves Leterme: In ieder geval is het niet gelukt om een regering te vormen met de vier partijen die aan de onderhandelingstafel zaten. Tegelijk kan iedereen vaststellen dat we woord hebben gehouden, dat we trouw zijn gebleven aan hetgeen we de mensen hebben beloofd. Dat betekent voor het kartel CD&V/N-VA in ieder geval geen mislukking. We hadden liever de formatie kunnen afronden met een algemeen regeerakkoord. Er is trouwens over bijzonder veel wel een akkoord bereikt, maar over een cruciaal punt voor ons - de staatshervorming - is dat niet gelukt. Omdat we niet bereid zijn geweest om ons woord te breken. Daarom vind ik de term mislukking hier echt niet op zijn plaats.
Heeft CD&V niet te veel energie gestoken in die staatshervorming?
Jo Vandeurzen: De staatshervorming is voor ons geen doel op zich. Voor ons lag en ligt de klemtoon op een goed economisch beleid voor de ondernemingen, op een degelijk activeringsbeleid van de werklozen, op meer zorg op de maat van de mensen. Goed bestuur veronderstelt dat je maatwerk aflevert en dat je hervormingen moet doorvoeren om dat maatwerk mogelijk te maken. En misschien wat abstracter, maar voor de mensen ook heel begrijpbaar: de manier waarop de deelstaten gefinancierd worden, door de belastingen die mensen en bedrijven afstaan, moet aangepast worden om iedereen voor een stuk verantwoordelijk te maken voor zijn eigen beleid. In een goed werkende federale staat moeten zowel de federale staat als de deelstaten verantwoordelijk gemaakt worden voor de inkomsten die zij ontvangen om een eigen beleid mee te organiseren. Dan kun je je ook verantwoorden aan de mensen voor de dingen die je doet, en zelf keuzes maken. Dat is iets wat op dit moment in dit land in belangrijke mate ontbreekt.

Yves Leterme: Ik ben politiek actief geworden op een moment dat mensen als Daniël Coens, Jean-Luc Dehaene en Wilfried Martens hebben gestreden om de gemeenschappen bevoegdheden te geven over zaken die de mensen dagelijks bezighielden: welzijnsvoorzieningen, openbare werken, openbaar vervoer, media, onderwijs, cultuur, .. Ik heb de afgelopen drie jaar, als minister-president van de Vlaamse regering mogen vaststellen tot welke fantastische resultaten dat heeft geleid. Natuurlijk niet dankzij de politici, maar dankzij de mensen. En dus wat wij als gemeenschap in onderwijs, in cultuur, in media, in economie, in sociale huisvesting, in milieu, in havens presteren, doet mij besluiten dat de deelstaten ook andere bevoegdheden moeten kunnen krijgen, maatwerk moeten kunnen leveren. Niet door België te ontmantelen, maar door België nieuwe kansen te geven, door de gewesten en gemeenschappen meer ruimte te geven om hun eigen beleid te voeren. Eén plus één is drie, moet de redenering zijn. Als elke deelstaat beter ten dienste kan staan van de mensen en zijn mogelijkheden beter kan ontplooien, dan zal de som van die twee delen ook groter zijn dan wat ze vandaag is.
Heeft CD&V zich niet laten gijzelen door de N-VA?
Jo Vandeurzen: Met N-VA sloten we een kartelovereenkomst af, waarin we hebben afgesproken om een aantal gemeenschappelijke ambities samen te realiseren. Als er tijdens de onderhandelingen één ding is gebleken, dan is het dat we op elk moment trouw zijn gebleven aan de afspraken die we gemaakt hebben. Dat we voor een staatshervorming zijn, dat we ook een aantal Vlaamse verzuchtingen vertolken, doen we niet omdat de N-VA dat graag heeft, maar omdat we binnen de CD&V erg overtuigd zijn van de noodzaak daarvan. Al lang voor het kartel werd gesloten in 2004 hebben wij die zaken al in ons programma opgenomen. Het is omdat we elkaar hebben gevonden in die gemeenschappelijke punten dat we een kartel hebben gevormd, niet andersom.
Yves Leterme: Cruciaal is dat we, na acht jaar oppositie op het federale niveau, naar de kiezer zijn gestapt met een engagement. We hebben van die kiezer een mandaat gekregen om dat engagement uit te voeren en we hebben ook gezegd dat we daar ons uiterste best voor gaan doen. Sterker zelfs, op een aantal essentiële domeinen waren en zijn wij niet bereid toe te geven, omdat wij denken dat die hervormingen echt belangrijk zijn voor een beter bestuur voor de mensen. Natuurlijk zijn er verschillen tussen CD&V en N-VA, maar op een aantal punten in de staatshervorming is het voor ons van belang dat de dingen veranderen. Dat is essentieel. Voor het eerst in de politieke geschiedenis is er een leidende politieke partij die zegt: 'Nu is het genoeg geweest, wij stappen niet zomaar in een regering om verder aan te modderen. Wij willen België niet opblazen, absoluut niet, maar er moet anders en beter bestuurd worden.' En dat is essentieel.

Jo Vandeurzen: Je moet ook zien waar we vandaan komen. Aan het begin van de onderhandelingen hadden we zelfs een minister-president in Wallonië (Rudy Demotte, nvdr) die uitdrukkelijk stelde dat hij geen vragende partij was voor meer bevoegdheden. Stel je eens voor dat Kris Peeters dat zegt, dan dragen ze hem buiten in het Vlaamse Parlement. We zijn dus in heel moeilijke omstandigheden moeten starten. Het is de grote verdienste van Yves dat, na al die maanden, alle partijen tot het besef zijn gekomen dat een grote staatshervorming noodzakelijk is. Dat standpunt wordt nu door iedereen gedeeld. Iedereen weet dat een regering vormen zonder werk te maken van een grote hervorming in dit land niet langer mogelijk is. In de komende periode moeten we van daaruit vertrekken om mee leiding en vorm te geven aan die hervormingen.

Waren de eisen die CD&V stelde voor de verkiezingen niet onredelijk? Iedereen kon toch vermoeden dat een tweederde meerderheid behalen niet mogelijk zou zijn?
Jo Vandeurzen: De eisen die wij stelden voor de staatshervorming waren niet exclusief de eisen van het Vlaams kartel, maar zijn in het Vlaams Parlement door veel partijen onderschreven. We hebben doorheen de volledige campagne ook altijd gezegd dat het een kwestie van onderhandelen zou worden. Ik herinner me nog het debat in het Parlement toen het Vlaams Belang riep: 'Het is geen kwestie van onderhandelen, je moet gewoon eenzijdig een aantal zaken afkondigen en dan heb je een staatshervorming.' Dat is nu het verschil met een democratische partij als CD&V die hervormingen volgens de regels van de grondwet wil doorvoeren. Wij hebben dus altijd gesteld dat we hier naar een compromis moesten zoeken. Ik denk niet dat je een interview met Yves of mezelf zal vinden waarin wij ons onredelijk opstellen. Wel hebben we vooraf gezegd dat we na de verkiezingen eens goed zouden moeten praten en dat de kiezer zou bepalen hoe groot ons mandaat ging zijn. Om die reden hebben we tijdens de onderhandelingen ook het been stijf gehouden, omdat ons mandaat zo groot was om voor die hervorming te gaan.

Was het wel verstandig om het wetsvoorstel over BHV eenzijdig door de Vlamingen te laten goedkeuren in de Kamercommissie?
Yves Leterme: Aan de onderhandelingstafel en uit de discrete gesprekken voordien bleek dat de tegeneisen van de Franstaligen voor de splitsing van BHV wel heel verregaand waren en dus onaanvaardbaar. Aan Vlaamse kant zou je nooit een partij vinden die bereid was om aan die eisen toe te geven: de faciliteitengemeenten bij Brussel aanhechten, de grenzen verleggen, het stemrecht voor Franstaligen in heel BHV, een corridor vormen tussen Wallonië en Brussel, de taalwetgeving niet respecteren, ... De stemming in de Kamercommissie is het signaal geweest dat dit dossier op een andere manier aangepakt moest worden.
Waar staat CD&V op dit moment?
Jo Vandeurzen: Ik denk dat iedereen heel goed kan zien wat onze electorale positie is, welk mandaat we in Vlaanderen hebben en wat de verdienste van Yves daarin is. Dat alles in beschouwing genomen zie ik toch niet in hoe men aan Vlaamse zijde een regering zal kunnen vormen zonder dat het kartel daarbij betrokken wordt.
Yves Leterme: Een regering die zou besturen zonder CD&V/N-VA, is een regering die bestuurt tegen de meerderheid van de Vlamingen in, zo simpel is het. We zijn bereid om onze verantwoordelijkheid op te nemen, maar dat moet wel gebeuren in een context waarbij we de staatshervorming kunnen realiseren. De problemen die zich vandaag voordoen kunnen alleen opgelost worden met beter georganiseerde instellingen, met meer verantwoordelijkheid op het vlak van economie en de arbeidsmarkt, dat hebben we al zo vaak gezegd. Het feit dat de deelstaten niet voldoende verantwoordelijkheid krijgen, heeft tot gevolg dat veel te veel zaken op hun beloop worden gelaten. Dit soort situaties moet veranderen.
Liever nog een paar weken bikkelhard strijden om tot duidelijke afspraken te komen dan zomaar in een regering te stappen. Jo heeft het gezegd: CD&V is een brede volkspartij met een uitgebreid programma, en dat we hebben nu vertaald in de deelakkoorden. We zijn bereid om die akkoorden uit te voeren, maar dan zal er ook een staatshervorming moeten komen. Dat hebben we beloofd aan de kiezer en daar wijken we niet meer vanaf. Na 175 dagen zijn we erin geslaagd om iedereen te doen inzien dat een staatshervorming nodig is. Op een gegeven moment werd ik door de PS als 'un homme dangereux' afgeschilderd. Ik stel vast dat zelfs PS-voorzitter Elio di Rupo me nu gelijk geeft dat er een betere verdeling van verantwoordelijkheden en bevoegdheden moet komen.
Louter uit nieuwsgierigheid: hebben jullie de dikke dossiers die jullie telkens meesleuren naar de onderhandelingen ook helemaal gelezen?
Jo Vandeurzen: Ik heb een juridische opleiding gekregen en daaruit heb ik geleerd dat de beste juristen niet alles weten, maar dat ze wel altijd weten waar ze het kunnen vinden.
Yves Leterme: Als formateur moet je natuurlijk niet vechten voor je standpunten, maar moet je de mogelijke compromissen zien te vinden. Een formateur heeft het wel drukker achteraf, want dan moet hij 's avonds en 's nachts nieuwe teksten opstellen en sommige dingen nalezen. Maar tijdens de besprekingen zelf heb ik het iets makkelijker dan de onderhandelaars.

Krijg je problemen makkelijk van je afgezet voor het slapen gaan?
Yves Leterme: Een keer of vier, vijf had ik het ’s nachts heel moeilijk om de formatie van mij af te zetten omdat ik niet zag hoe ik eruit kon geraken.

Waarom vinden de onderhandelingen zo vaak 's avonds plaats?

Yves Leterme: Na 22 uur komt er vaak een periode hebt waarin je ongestoord kan werken, dan voel je je bevrijd van de alledaagse stress. De gsm’s vallen stil. Je moet ook soms enkele uren kunnen doorpraten om mensen in een positie te krijgen waarin ze toegevingen doen om tot een akkoord te komen.

Wat is het voordeel van onderhandelen op een geheime locatie?
Yves Leterme: Anno 2007 is de druk van de media zo groot geworden dat politici vaak niet aan de druk kunnen weerstaan om zich te profileren door interviews te geven wanneer ze buitengaan. Alleen kan in deze delicate omstandigheden ieder woord er één te veel zijn. Dat is ook de reden waarom de onderhandelingen in Hertoginnendal niet werkten: aan de poort vertelde men dingen die soms haaks stonden op wat men binnen vertelde. De onderhandelaars hebben elkaar vaak opgehitst aan de poorten van Hertoginnendal.
Wat doen jullie om te ontspannen?
Jo Vandeurzen: Ik heb heel veel steun aan mijn vrienden: we gaan dan een pint drinken op café of we gaan wandelen.

Yves Leterme: 's Morgens de sportbladzijden lezen van de kranten is voor mij een uitstekende manier om te ontstressen. Ik heb ook altijd een boek bij om een beetje afstand te kunnen nemen van de gebeurtenissen.
De afgelopen maanden hebben jullie talloze reacties ontvangen. Hoe vielen die mee?
Jo Vandeurzen: Ik heb heel veel reacties gekregen van mensen die het appreciëren dat we volhielden. De boekhouder van onze partij kwam me eens vertellen dat onze leden hun lidgeld nog nooit zo snel hadden betaald als dit jaar. We voelden ons ook enorm gesteund door onze mandatarissen en militanten. Hier in Brussel spreken zelfs Franstaligen me regelmatig aan om te zeggen dat ze ons steunen.

Hebben jullie het gevoel gehad dat de Franstalige pers front vormde tegen CD&V en Leterme?
Yves Leterme. Toch wel. Goed, we hebben daar soms ook aanleiding toe gegeven, ik heb inderdaad enkele ongelukkige uitspraken gedaan, maar over het algemeen vind ik dat de Franstalige media toch een zekere verantwoordelijkheid dragen in de toestand waarin we ons vandaag bevinden. Ze maken het soms onmogelijk voor Franstalige collega's om constructief mee te werken.

Jullie hebben maanden lang zo goed als niemand gezien: geen vrienden, geen familie, ...
Jo Vandeurzen: Ik ben een half jaar lang totaal afgesloten geweest van de Limburgse kiezer. Weet je, vanavond probeer ik zeker ergens naartoe te gaan om nog eens onder de mensen te komen. Dag en nacht, weekends achtereen heb ik nauwelijks andere mensen gezien.

Yves Leterme: Ik had vroeger de gewoonte om elke week minstens een paar duizend mensen te ontmoeten. Nu ik minder tijd heb probeer ik de schade wat in te halen door regelmatig eens naar het voetbal te gaan kijken tussen enkele duizenden andere supporters.
Welk gevoel overheerst nu bij jullie?
Yves Leterme: In mijn hele leven heb ik de kracht van mijn overtuiging nog nooit zo sterk gevoeld als nu. Je moet ook weten dat een formateur geen cent verdient gedurende de hele regeringsonderhandelingen. Maar als je overtuigd bent van jezelf en je wordt daarbij gesteund door het mandaat van de kiezer, dan voel je de uitputting nauwelijks.
Zien jullie het nog altijd zitten?
Yves Leterme: Ja, meer dan ooit. We hebben een bepaalde lijn gekozen en we zullen heel nadrukkelijk woord houden. We hebben inderdaad al heel wat bereikt: er komt een staatshervorming, daar kan niemand meer om heen fietsen. En wij zwichten niet voor eer, voor roem, voor glorie, voor postjes. Wij gaan voor de inhoud van ons programma en op lange termijn zal dat ook de juiste manier van werken blijken.
Bron: Direct, december 2008


Bron: politics.be