iconografie

[Piero]

Het Anggftelus, Jean-François Millet, 1858.
Olieverf opp doek. Afmetingen 55,5 × 66 cm.
Afbeelding onder en boven afgekort.
Bezit van Musée d'Orsay, Paris.

Een boer en boerin op het land tijdens de aardappeloogst? Op de achtergrond is heel klein de kerktoren geschilderd die klingelt en oproept tot gebed. Het Angelus werd gebeden om 6 uur, 12 uur en 18 uur. Mommenteel voornamelijk nog rond 12 uur. Zie voor historie van dit werk o.a. Wikipedia.

Het Angelus:
De Engel des Heren heeft aan Maria geboodschapt,
- En ze heeft ontvangen van de Heilige Geest.
Wees gegroet...i
Zie de dienstmaagd des Heren.
- Mij geschiede naar uw woord.
Wees gegroet...
En het Woord is vlees geworden.
- En Het heeft onder ons gewoond
Wees gegroet...
Bid voor ons, heilige Moeder van God,
- opdat wij de beloften van Christus waardig worden.

Laat ons bidden.
Heer, wij hebben door de boodschap van de Engel
de menswording van Christus, uw Zoon, leren kennen,
wij bidden U:
stort uw genade in onze harten,
opdat wij door zijn lijden en kruis gebracht worden
tot de heerlijkheid van de verrijzenis.
Door Christus onze Heer. Amen.

Millet behhoorde tot een groep schilders die bekend staat als de school van Barbizon - Impressionisme. Vincent van Gogh voegde zich bij hen en hij heeft dit werk gecopieerd. Dat schilderij is in het bezit van het van Gogh museum in Amsterdam.

In Frankrijk werd de leerplicht ingevoerd in 1882 - voor kinderen in de leeftijd van 6 tot 13 jaar -
Er waren rk-scholen en staatsscholen.

[Piero]

Lorenzo Ghiberti is een van de belangrijkste kunstenaars van de Italiaanse renaissance. Hier onder is het bronzen reliëf afgebeeld dat hij maakte voor een deur van de doopkapel van Florence in 1401. Hij was toen nog maar 24 jaar oud. Het was zijn inzending voor de competitie met Brunelleschi voor de opdracht om een groot aantal van zulke panelen te maken voor de doopkapel, het baptisterium van San Giovanni. Het is verplichte kost voor elke student kunstgeschiedenis.
Het macabere tafereel is beschreven in de bijbel, in Genesis 22. God verlangde van Abraham om zijn enige zoon bij Sarah te offeren als brandoffer. Het verhaal is ook in de islam bekend en daar heet Abraham Ibrahim. Ibrahim bewees hiermee zijn gehoorzaamheid en zijn vertrouwen in God. Het verhaal is in het Nieuwe Testament genoemd omdat het offer van Izaak wordt gezien als voorafschaduwing van het offeren van Jezus door zijn vader God. En voorts, zoals Izaak het brandhout op zijn schouder de berg op droeg, zo droeg Jezus het houten kruis naar Golgotha. Dat offer staat centraal in het christelijke geloof, naast de doop en de maagdelijke geboorte van Jezus. Het is allemaal afgebeeld of gesuggereerd op de deurpanelen. Lorenzo Ghiberti had er enkele jaren zijn handen vol aan.



De compositie is gemaakt in een zogenaamde vierpas vorm, en dat is lastig. Er zijn twee scenes. Op de voorgrond de knechten en een ezel die Abraham en Izaak begeleiden en rechts op de achtergrond Abraham met Izaak op een altaar. De figuur van Izaak is het eerste frontale naakt van de 15de eeuw. Het moet zijn ontleend aan voorbeeld uit de Griekse en Romeinse oudheid. Rechtsboven vliegt een engel die deze moordpartij verhindert door Abraham toe te roepen om de jongen niets te doen. Links boven op een rots is de ram afgebeeld die met de hoorns in een struik is verward en moet dienen als offer in plaats van Izaak.
De vormen zijn prachtig gedetailleerd. Het altaar is in acceptabel perspectief afgebeeld. De steekbeweging en de hals van Izaak liggen op ooghoogte. Op de voorzijde van het altaar is een miniatuur tafereel te zien met enkele staande mannen. Maar de figuren op de achtergrond zijn niet kleiner dan de figuren op de voorgrond. Van geometrisch perspectief is dus nog geen sprake.

[Piero]

Correctie: Op dit altaartje is een scrol patroon afgebeeld - geen mannen. Dat patroon werd vaak gebruikt op lijsten en op de fries van een architraaf.

[Piero]

Oorspronkelijk geplaatst door Piero

De compositie is gemaakt in een zogenaamde vierpas vorm, en dat is lastig. ...

Geometrie en godsdienst.

Opgave:
1. Als we de zijden van het gekantelde vierkant op 1 stellen, wat is dan de afstand tussen de centers van de halve cirkels, horizontaal en vertikaal?

2. Wat is de totale oppervlakte van de vier halve cirkels?

3. Wat is de oppervlakte van de ingeschreven cirkel in het vierkant?

4. Wat is de oppervlakte van het vierkant met de centers van de halve cirkels als hoekpunten?

5. Wat is de oppervlakte van de omgeschreven cirkel van het vierkant?

[Piero]

Deze vorm als kader was al gebruikt op de eerste set deuren van de kapel, gemaakt door Andrea Pisano. Het werd niet gebruikt voor de laatste set deuren die Ghiberti maakte.

De vierpas heeft een symbolische betekenis. Het vierkant is een symbool voor de aarde en alles wat aards is, de vier windrichtingen en vier hoeken van de aarde. De vier kardinale deugden zijn: voorzichtigheid (prudentia), rechtvaardigheid (iustitia), sterkte (fortitudo), en matigheid (temperantia). Deze deugden zijn al eeuwenlang belangrijk in de westerse filosofie en worden gezien als fundamenten voor een deugdzaam leven.

Het getal vier is ook een symbool voor de vier evangelisten. De cirkelsegmenten geven aan het frame een kruisvorm en ze herinneren aan de vier wonden van Christus. Maar de cirkelvorm symboliseert ook de hemel en het universum en oneindigheid. Dat is dan ook de betekenis van de halfronde apsis bij een kapel. Dit frame doet denken aan een grondplan van een kapel.
In de marmer vloer van de kapel zijn nog heel veel vierkanten en cirkels afgebeeld.

[harriechristus]

Oorspronkelijk geplaatst door Piero

Geometrie en godsdienst.

Opgave:
1. Als we de zijden van het gekantelde vierkant op 1 stellen, wat is dan de afstand tussen de centers van de halve cirkels, horizontaal en vertikaal?

Het is de wortel uit 2 x 1/2^2 = wortel van een 1/2 = 0,707

2. Wat is de totale oppervlakte van de vier halve cirkels?

de straal is dan 1/4 en de oppervlakte is dan pi x straal^2 x 2= pi x 1/8 = 3.141593 x 1/8 = 0.39

3. Wat is de oppervlakte van de ingeschreven cirkel in het vierkant?

gelijk aan 1/2^2 x pi = 1/4 x 3.141592 = 0.785

4. Wat is de oppervlakte van het vierkant met de centers van de halve cirkels als hoekpunten?

dat is de helft van het hele vierkant = 1/2

5. Wat is de oppervlakte van de omgeschreven cirkel van het vierkant?

wortel van 1/2^2 x pi = 1/2 pi = 1,57

[Piero]

Oorspronkelijk geplaatst door harriechristus

Het is de wortel uit 2 x 1/2^2 = wortel van een 1/2 = 0,707
de straal is dan 1/4 en de oppervlakte is dan pi x straal^2 x 2= pi x 1/8 = 3.141593 x 1/8 = 0.39
gelijk aan 1/2^2 x pi = 1/4 x 3.141592 = 0.785
dat is de helft van het hele vierkant = 1/2
wortel van 1/2^2 x pi = 1/2 pi = 1,57

Alles goed, ofschoon pi niet exact is.

[Piero]

De commissie die de twee versies van het offer van (Abraham) Izaak, van Brunelleschi links, en van Ghinerti rechts, beoordeelde kon niet tot een besluit komen over de vraag welk paneel het mooiste was en vroeg beide kunstenaars om samen te werken aan de opdracht voor alle deurpanelen. Brunelleschi wilde dat niet.

Wat is uw oordeel? Welke van de twee panelen heeft uw voorkeur en waarom?

[harriechristus]

Oorspronkelijk geplaatst door Piero

Alles goed, ofschoon pi niet exact is.

Wie zegt dat het exact moet zijn?
Overigens is het exact bekend bij de microgoden als eindeloos veel cijfers na de komma, hoewel niemand het laatste cijfer weet, want dat is er niet.
En zo zie je maar dat zelfs de wiskunde tegenstrijdigheden bevat.

[harriechristus]

Oorspronkelijk geplaatst door Piero

De commissie die de twee versies van het offer van (Abraham) Izaak, van Brunelleschi links, en van Ghinerti rechts, beoordeelde kon niet tot een besluit komen over de vraag welk paneel het mooiste was en vroeg beide kunstenaars om samen te werken aan de opdracht voor alle deurpanelen. Brunelleschi wilde dat niet.

Wat is uw oordeel? Welke van de twee panelen heeft uw voorkeur en waarom?

Tjonge, jongen, wil je ons slapeloze nachten bezorgen?
Vraag het Abraham zelf, die weet het wel.

[Piero]

Oorspronkelijk geplaatst door Piero

Links Ghiberti, rechts Brunelleschi.
...
Wat is uw oordeel? Welke van de twee panelen heeft uw voorkeur en waarom?

Het is duidelijk dat de kunstenaars instructies kregen , een programma van eisen, voor het paneel dat ze mochten maken. Beide hebben op de voorgrond twee knechten en een ezel afgebeeld. Beide ezels drinken uit een beekje. Het brons is verguld, maar niet gelijkmatig. Dat maakt beoordeling lastig. Het paneel rechts is wat grover dan links, maar dat kan komen door de tand des tijds en meerdere restauraties. Dat laat ik niet "buiten beschouwing".

Ghiberti heeft die figuren links van de diagonale rotspartij afgebeeld en de hoofdscene met het offer rechtsboven. De compositie is als een verhaal dat van links naar rechts gelezen wordt. De engel die moet ingrijpen komt als laatste in beeld, helemaal rechts, en mooi verkort in perspectief. De ram die gereed staat om later te worden geslacht en verbrand is niet opvallen linksboven afgebeeld. Deze ordening plaatst de kijker in de positie van Abraham (novum), d.w.z. bereid om de jongen te offeren (novum), maar door de engel weerhouden. De frontale positie van Izaak en Abraham is echter onlogisch. Fraai, maar gekunsteld, als een ballet. De rotspartij tussen de scenes verbeeldt meer actie dan het offeren van Izaak.

Brunelleschi heeft de hoofdscene centraal geplaatst en de knechten met (grotere) ezel onderaan over de hele breedte, in een horizontale ordening. De kijker is in de positie van de engel die letterlijk ingrijpt met de hand als Abraham zijn zoon de keel doorsnijdt. Wij zijn ook in de positie van de jongen (novum) die verkrampt van angst terwijl hij in de rug wordt aangevallen. Abraham staat schuin in actie met wapperend gewaad. Wij worden ook in de gebeurtenis getrokken door de overlapping van de engel en knechten op de lijst (novum). Abraham heeft een kromme onderarm en te lange handen - zo lijkt het mij tenminste..
De knecht links is ontleent aan een klassiek Grieks-Romeins bronzen beeld "de doorntrekker", uit de eerste eeuw v. Chr., dat zich in het Capitolijns museum bevindt. De knecht rechts is ook zeer fraai en mogelijk eveneens naar een romeinse sculptuur. Het zadel op de ezel en de voorpoot zijn samen een verticaal accent voor het altaar met de jongen.



Besluit: Ik kies Brunelleschi's paneel voornamelijk om de positie van de kijker en de uitgebeelde acties. De theologie wil graag dat wij net als Abraham God gehoorzamen en bereid zijn onze zoon te offeren. Dat wilde Ghiberti waarschijnlijk in zijn compositie suggereren (novum).